Co składa się na koszt zatrudnienia pracownika? Ile kosztuje pracodawcę zatrudnianie osób na umowę zlecenie i o dzieło? Która z tych umów jest lepsza z punktu widzenia pracodawcy?
Koszt, jaki ponosi pracodawca, zatrudniając kolejne osoby w firmie, to jeden z tych obszarów, który sporo osób bardzo dziwi. Panuje przekonanie, że jedyny jego koszt jest taki, jaki pracownik widzi co miesiąc na pasku z wypłaty. To mylne założenie. Jaki jest koszt zatrudnienia pracownika na umowie zlecenie i umowie o dzieło?
Spis treści
Koszt zatrudnienia pracownika w Polsce
Koszt zatrudnienia pracownika w Polsce należy do niskich. Co więcej, stale wykazuje one tendencję rosnącą. Wpływ na to ma wiele czynników, na czele z bardzo dynamicznie rosnącym wynagrodzeniem minimalnym. Zdaniem wielu osób tak szybki wzrost tej kwoty, mimo tego, że wizerunkowo wygląda bardzo ładnie, znacznie zwiększa obciążenie fiskalne pracowników.
Kwota, jaką „ustawowo” podwyższył rząd, a która mogłaby zostać przeznaczona na przykład na inwestycje w firmie, musi być wydana na podwyższenie wynagrodzenia minimalnego, za czym w parze zazwyczaj nie idzie zwiększenie zakresu obowiązków pracownika.
CZYTAJ TAKŻE: Koszt zatrudnienia pracownika – umowa o pracę
Jeśli dodamy do tego wysoką inflację, która w 2023 roku coraz częściej przekracza barierę pięciu procent, to nagle okaże się, że wzrost wynagrodzeń jest raczej pozorny, a wysokie koszty zatrudnienia są już jak najbardziej prawdziwe i boleśnie odczuwalne przez wiele podmiotów gospodarczych, które dopiero są na etapie budowania swoich kadr.
Przez pewien czas wydawało się, że alternatywą będą umowy o dzieło oraz umowy zlecenia. Ich konstrukcja jeszcze kilka lat temu stawiała w uprzywilejowanej sytuacji przedsiębiorców, ponieważ obie te formy zatrudnienia były niemal zwolnione od składek. Rząd postanowił jednak zmienić reguły gry i ozusował umowy zlecenie, przez co stały się one mniej atrakcyjne dla pracodawców i pracowników.
Czym wyróżnia się umowa o dzieło?
Często określa się ją mianem umowy od rezultatu. Co to oznacza? Już w 2018 roku Sąd Najwyższy urzekł, że za dzieło można traktować obiektywnie osiągalny w danych warunkach pracy rezultat. Nie może on jednak wykluczyć przepisów z zakresu zastosowania rękojmi na podstawie wad w oddanym dziele.
W praktyce umowa o dzieło może odnosić się zarówno do przedmiotów materialnych (na przykład do wykonania autorskiej, dostępnej tylko dla nas, biżuterii), jak i być dobrem niematerialnym. Oznacza to, przedmiotem takiej umowy może być na przykład recytacja wybranego dzieła.
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, umowa o dzieło jest wolna od składek na ZUS. Skutkuje to tym, że osoby pracujące na podstawie tej formy umowy nie odkładają nic na swoją emeryturę, a także nie zyskują prawa do ubezpieczenia rentowego czy chorobowego.
Ustawodawca dopuścił tu jednak wyjątek. Jeśli zlecimy wykonanie określonego dzieła osobie, która pracuje u nas w firmie na etacie — na przykład w formie zadania dodatkowego — to od takiej umowy będzie trzeba już odprowadzić składki.
CZYTAJ TAKŻE: Pracuję na etacie. Kiedy opłaca mi się przejść na umowę B2B?
Warto jednak zwrócić uwagę na dużą zmianę w prawie, która weszła w styczniu 2021 roku. Na mocy znowelizowanych aktów prawnych, wprowadzono w życie tak zwany formularz RUD. Trzeba w nim zgłosić osoby, z którymi zawarliśmy taką formę umowy. Co warto podkreślić, trzeba to zrobić do siedmiu dni od zawarcia tejże.
Ustawodawca zwolnił z tego obowiązku osoby, które zawierają stosowną umowę z własnym pracownikiem, a także te umowy o dzieło, które są zawarte z osobami, które prowadzą własną działalność gospodarczą, a które wykonują dla nas usługi, jakie nie mieszczą się w zakresie funkcjonowania ich firm.
Koszt zatrudnienia pracownika – umowa zlecenie
W przeciwieństwie do przytoczonej wyżej umowy o dzieło, umowa zlecenie doczekała się wielu zmian przez ostatnie lata. Część z nich może w znacznym stopniu wpływać na koszt zatrudnienia pracownika w naszej działalności gospodarczej. Co powinniśmy wiedzieć o umowie zlecenie?
Co do zasady, jej zakres reguluje nie Kodeks Pracy, a Kodeks Cywilny. To bardzo ważna kwestia, bo wpływa ona na prawa i obowiązki zatrudnionego w ten sposób pracownika. Przykładowo, nie obowiązują go tak ścisłe limity w zakresie liczby roboczogodzin w tygodniu. Nie chronią go też właściwe zapisy z Kodeksu Pracy dotyczące urlopu czy czasu wypowiedzenia umowy.
CZYTAJ TAKŻE: Umowa zlecenie – kiedy ją podpisać?
Fundament umowy zlecenia polega na wykonaniu zlecenia, jakie narzuca na osobę zatrudnioną konstrukcja umowy. Chodzi o wykonanie określonego zadania we wskazanym czasie, w zamian za wynagrodzenie, które również jest częścią umowy. Z punktu widzenia prawa miejsce wykonania zadania odgrywa rolę drugorzędną. Nie istnieje obowiązek wykonania zadania w firmie. Pracownik może wykonać je także z domu, byle tylko osiągnął zadowalające efekty we wskazanym przedziale czasowym.
Jest to rodzaj umowy, który narzuca na zleceniodawcę (czyli na „zatrudniającego”) obowiązek odprowadzenia składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. To jedna z głównych zmian w prawie, mająca na celu walkę z tak zwanymi umowami śmieciowymi. Wyjątkiem od tej reguły jest sformalizowana współpraca z osobami do 26 roku życia. Za takie osoby pracodawca nie musi odprowadzać dodatkowych danin do ZUS-u.
Warto pamiętać też o tym, że w Polsce obowiązuje stawka godzinowa, która jest obligatoryjna dla zatrudnienia na podstawie umowy zlecenie. W 2021 roku wynosi ona 18,30 złotych brutto. To kolejna zmiana, która ma na celu zwiększenie ochrony pracowników.
Umowa zlecenie czy umowa o dzieło? Która lepsza?
Z formalnego punktu widzenia jest to tylko pozorny wybór. Umowy o dzieło są często kontrolowane przez aparat państwowy. Trudno temu się dziwić. Organy administracji publicznej chcą upewnić się, czy przypadkiem umowa o dzieło nie powinna być klasyfikowana jako umowa zlecenie. Zwłaszcza jeśli wykonywane czynności mają charakter powtarzalny.
Skutkuje to tym, że przedsiębiorcy nie chcą ryzykować i od razu oferują pracownikom zatrudnienie w oparciu na umowę zlecenie. Wciąż jest ona obarczona wieloma daninami i obostrzeniami. Jednak dla właścicieli firm jest o wiele atrakcyjniejsza, niż umowa o pracę, ze wszystkimi atutami, jakie osobom zatrudnionym zapewnia Kodeks Pracy.
