Chociaż nie zawsze myślimy o tym w ten sposób, każdego dnia zawieramy wiele umów. Drobne zakupy, przedłużenie subskrypcji na platformie internetowej – to wszystko umowy, obwarowane wieloma przepisami. W zależności od tego, jaką stroną jesteśmy i jaką umowę zawieramy, mamy różne prawa, obowiązki i możliwości. Sprawdź, kto ma prawo a kto możliwość odstąpienia od umowy. Poznaj przepisy dotyczące konsumentów i przedsiębiorców.
Spis treści
Czym jest odstąpienie od umowy?
Odstąpienie od umowy polega na zrezygnowaniu z niej przez jedną lub obie jej strony. Prowadzi do całkowitego anulowania umowy, tak, jakby nigdy nie została zawarta. To, co zostało już świadczone w ramach umowy, należy zwrócić drugiej stronie w niezmienionym stanie.
Umowne prawo odstąpienia od umowy
Art. 395. § 1. Kc daje możliwość zawarcia w umowie zastrzeżenia, że jednej lub obu jej stronom przysługuje prawo do odstąpienia od niej. Kodeks cywilny nie wskazuje tutaj czasu, w jakim to odstąpienie powinno nastąpić. Strony mają go ustalić samodzielnie i zawrzeć w umowie.
Strona, która odstępuje od umowy robi to poprzez oświadczenie o odstąpieniu.
Strony mogą ustalić, że odstąpienie od umowy możliwe jest tylko po wniesieniu odstępnego. W takim przypadku, należy je zapłacić, aby odstąpienie było ważne.
Ustawowe prawo odstąpienia od umowy
Kodeks cywilny przewiduje również sytuacje, w których strona ma prawo do odstąpienia od umowy, nawet jeśli takie zastrzeżenie nie zostało zawarte w umowie. Art. 491. § 1. mówi: „Jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki”.
Można zrezygnować wyznaczania dodatkowego terminu, jeśli strony wyznaczyły w umowie zastrzeżenie, że mogą odstąpić od umowy, jeśli dane zobowiązanie nie zostanie wykonane w określonym terminie.
Ponadto zgodnie z Kodeksem cywilnym można odstąpić od umowy m.in. jeśli:
- druga strona zadeklarowała, że nie spełni świadczenia;
- spełnienie jednego ze świadczeń stało się niemożliwe;
- strona kupiła rzecz, która według umowy miała być tańsza niż wynosi cena sztywna narzucona obowiązującym zarządzeniem, a nie sprzedała ani nie zużyła kupionej rzeczy;
- kupujący jest konsumentem, a przedsiębiorca nie dostarczył mu kupionej rzeczy w ciągu 30 dni od zawarcia umowy;
- kupujący nie zapłacił w wyznaczonym terminie;
- sprzedana rzecz ma wadę, a sprzedawca nie wymienił rzeczy na pozbawioną wady lub jej nie usunął.
Odstąpienie od umowy świadczenia usług
W przypadku odstąpienia umowy świadczenia usług po tym, jak część jej część została już spełniona, należy dokonać zwrotu środków tylko za tą część, która jeszcze nie została.
Jak odstąpić od umowy?
We wcześniejszej części artykułu znajdziesz instrukcję i wzór formularza odstąpienia od umowy w przypadku umowy na odległość, co regulowane jest przepisami dotyczącymi praw konsumentów. A co w przypadku odstąpienia od umowy na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego?
Ważna jest forma odstąpienia od umowy. Musi zachować taką formę, jaką miała umowa, a ponadto musi zostać utrwalone w formie dokumentowej. Nie oznacza to konieczności przekładania żadnego oficjalnego pisma. Chodzi o to, że musi być utrwalone na jakimś nośniku w taki sposób, aby można było się zapoznać z nim całości, a także ustalić obie jego strony.
Odstąpienie od umowy zawartej na odległość
Prawo w szczególny sposób chroni konsumentów, tj. osoby fizyczne, które dokonują z przedsiębiorcą czynności prawnych, niezwiązanych bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową. Art.27. Ustawy o prawach konsumenta, daje im dodatkową możliwość odstąpienia od umowy.
Konsument może odstąpić od każdej umowy zawartej na odległość (np. przez Internet) lub poza lokalem przedsiębiorstwa (np. na pokazach):
- bez podawania przyczyny
- bez ponoszenia kosztów.
Ile jest czasu na odstąpienie od umowy na odległość?
Na skorzystanie z tego prawa ma 14 dni.
Jeszcze więcej czasu na zrezygnowanie z umowy ma konsument, który zawarł ją:
- podczas niezapowiedzianej wizyty przedsiębiorcy w jego miejscu zamieszkania lub stałego pobytu,
- podczas wycieczki.
Wówczas termin na odstąpienie od umowy wynosi 30 dni.
Wszystkie te terminy dotyczą sytuacji, w której przedsiębiorca spełnił swój obowiązek i poinformował o nich konsumenta. Jeżeli jednak go zaniedbał, czas, który masz na zrezygnowanie z umowy przedłuża się aż do roku. Tutaj jednak uwaga! Jeśli przedsiębiorca w ciągu tego roku zorientuje się, że nie podawał tych informacji i jednak je przekaże, to od tego momentu masz 14 lub 30 dni na odstąpienie umowy.
A od kiedy liczyć te terminy?
- W przypadku umów sprzedaży – od dnia otrzymania towaru lub ostatniej partii towaru.
- W przypadku subskrypcji na towar (np. prenumeraty drukowanej gazety) – od dnia otrzymania pierwszego zamówionego towaru.
- W przypadku innych umów – od dnia zawarcia umowy.
Jak odstąpić od umowy na odległość?
Zgodnie z art. 30 Ustawy o prawach konsumenta, konsument może wykonać prawo odstąpienia od umowy składając oświadczenie przedsiębiorcy. Może do tego wykorzystać dostarczonego przez przedsiębiorcę formularza (większość sklepów internetowych publikuje swoje na swoich stronach internetowych lub dodaje do wysyłanych zamówień) lub skorzystać z tego załączonego do ustawy.
Oświadczenie takie można złożyć drogą elektroniczną, ale tylko jeśli przedsiębiorca daje taką możliwość.
Należy wysłać je w terminie 14 lub 30 dni. Nie ma znaczenia, czy zdąży w tym terminie dojść do przedsiębiorcy. O ile zmieścisz się w nim z jego wysyłką, oświadczenie o odstąpieniu będzie ważne.
Wzór odstąpienia od umowy na odległość
OŚWIADCZENIE O ODSTĄPIENIU OD UMOWY
(formularz ten należy wypełnić i odesłać tylko w przypadku chęci odstąpienia od umowy)
Adresat
(pełna nazwa,
adres pocztowy
adres e-mail przedsiębiorcy)
Niniejszym informuję o moim/odstąpieniu od (*):
a) umowy sprzedaży następujących towarów………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) umowy dostawy następujących towarów………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) umowy o dzieło polegającej na wykonaniu następujących towarów…………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
d) umowy o świadczenie następującej usługi………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Data zawarcia umowy(*)/odbioru towaru(*)
Imię i nazwisko konsumenta(-ów)
Adres konsumenta(-ów)
Data
Podpis konsumenta(-ów)
(tylko jeżeli formularz jest przesyłany w wersji papierowej)
(*) Niepotrzebne skreślić.
Skutki odstąpienia od umowy na odległość
W skutek odstąpienia od umowy na odległość uważa się ją za niezawartą.
Po otrzymaniu oświadczenia o odstąpieniu, przedsiębiorca musi:
- niezwłocznie odesłać konsumentowi potwierdzenie otrzymania oświadczenia na trwałym nośniku;
- w ciągu najwyżej 14 dni dokonać zwrotu wszystkich kosztów poniesionych przez konsumenta wraz z kosztami najtańszej oferowanej przez przedsiębiorcę dostawy;
- zaprzestać korzystania ze wszystkich treści wytworzonych przez konsumenta.
Konsument natomiast musi:
- odesłać towar przedsiębiorcy do 14 dni po odstąpieniu od umowy;
- przestać korzystać z treści cyfrowych;
- opłacić zwrot towaru;
- ponieść odpowiedzialność za zmniejszenie wartości towaru będące wynikiem korzystania z niego w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia jego charakteru, cech i funkcjonowania;
- zapłacić za część usługi, którą dana strona już świadczyła przez odstąpieniem od umowy.
Kiedy konsument nie ma prawa odstąpienia od umowy?
Ustawa o prawach konsumenta wyraźnie wymienia kilkanaście sytuacji, w których to konsument nie ma prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość. Przede wszystkim dotyczy to umów o świadczenie usług, które zostały w pełni wykonane przed próbą odstąpienia od umowy. Ważne jest, że przed wykonaniem takiej umowy konsument:
- został poinformowany,
- przyjął do wiadomości,
- zgodził się,
że po wykonaniu świadczenia nie będzie mógł odstąpić od umowy. Konsument nie może również odstąpić od umowy o świadczenie usług, jeśli zarządał, aby przedsiębiorca pilnie do niego przyjechał.
Ponadto, konsument nie może odstąpić od umowy, jeśli przedmiotem umowy są:
- towar którego cena, lub usługa za którą wynagrodzenie zależy od wahań na rynku nad którymi przedsiębiorca nie ma kontroli;
- towar nieprefabrykowany, czyli wyprodukowany specjalnie według potrzeb i na życzenie konsumenta (np. ubranie na wymiar, przedmiot z grawerunkiem);
- towar, który przedsiębiorca dostarcza w zapieczętowanym opakowaniu, który został otwarty, a którego ze względów higienicznych nie można po otwarciu sprzedać nikomu innemu (np. bielizna);
- towary, które po dostarczeniu stają nie nierozłącznie związane z innymi przedmiotami;
- filmy, muzyka, jeśli ich opakowanie zostało rozpieczętowane;
- alkohol, którego cena zmienia się z powodu wahań rynkowych, a który może być dostarczony dopiero po 30 dniach;
- dzienniki, periodyki lub czasapisma (poza umową o prenumeratę);
- zakwaterowanie na określony okres (chyba, że jest przeznaczone do celów mieszkalnych, przewozu towarów, najmu samochodów, gastronomii, usług związanych z wypoczynkiem, wydarzeniami rozrywkowymi, sportowymi lub kulturalnymi);
- treści cyfrowe, jeśli przedsiębiorca zaczął już je świadczyć za zgodą i na życzenie konsumenta.
Nie można też odstąpić od umowy zawartej w drodze aukcji publicznej.
Odstąpienie od umowy przez przedsiębiorcę
Od 2021 roku ochroną konsumencką objęci są również przedsiębiorcy prowadzący jednoosobowe działalności gospodarcze. Aby z nich korzystać muszą jednak mieścić się w definicji konsumenta, a więc nie dotyczy to sytuacji, w których dokonują zakupów/płacą za usługi bezpośrednio związane z ich działalnością.
To jednak na sprzedawcę/dostawcę usług spada konieczność zweryfikowania, czy działalność kontrahenta jest, czy nie jest związana z dokonywanymi przez niego zakupami.
