Im więcej mieszkańców liczy gmina czy powiat, tym wyższe są zarobki radnych. Jednak jest też finansowy sufit, którego wypłaty dla rajców nie mogą przebić. Prześwietlamy, ile zarobią radni za uchwalanie prawa w samorządach w kadencji 2024-2029 oraz czy mogą prowadzić działalność gospodarczą.
Zacznijmy od podstaw: radni samorządowi – gminni, powiatowi i wojewódzcy – nie otrzymują pensji. Ustawodawca przewidział dla nich dietę za sprawowanie mandatu. Dieta to rekompensata za czas poświęcony na udział w sesjach rady gminy/powiatu, dyżury, udział w uroczystościach czy spotkania z mieszkańcami. Ile wynosi dieta radnego?
Spis treści
Ile zarabia radny?
Miesięczna dieta radnego może sięgnąć maksymalnie 4294,61 zł. Z czego to wynika?
O tym, ile zarabiają radni, decydują oni sami, przegłosowując stosowną uchwałę. Jednak ustawodawca ustalił górną granicę miesięcznej diety.
Maksymalna wysokość diety radnego samorządowego wynosi 2,4-krotności kwoty bazowej określonej, o której mówi ustawa budżetowa dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.
Kwota bazowa wynosi w 2024 roku 1789,42 zł. Tym samym, miesięczna dieta radnego to maksymalnie 4294,61 zł.
Od czego zależy wysokość diety radnego?
Wysokość diety uzależniona jest od liczby mieszkańców danej gminy/powiatu, funkcji pełnionej przez danego radnego i jego aktywności.
Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, dieta może sięgnąć:
- 4294,61 zł – przysługuje radnym w gminach liczących więcej niż 100 tys. mieszkańców;
- 3220,96 zł – w gminach liczących 15 tys.-100 tys. mieszkańców (75% z 4294,61 zł);
- 2147,31 zł – w gminach liczących poniżej 15 tys. mieszkańców (50% z 4294,61 zł).
Radni powiatowi zarabiają również w zależności od liczby mieszkańców w powiecie:
- 4294,61 zł – w powiatach z ponad 120 tys. mieszkańców;
- 3650,42 zł – w powiatach liczących 60 tys.-120 tys. mieszkańców (85% z 4294,61 zł);
- 3006,23 zł – w powiatach do 60 tys. mieszkańców (70% z 4294,61 zł).
Wysokość diety powinna uwzględniać również funkcję rajcy. Na wyższą dietę może liczyć przewodniczący rady gminy lub przewodniczący rady powiatu, a na nieco niższą wiceprzewodniczący i szefowie komisji. Inny brany pod uwagę podział, to liczba komisji, w których pracuje radny. Najniższe diety przewidziane są dla radnych, którzy nie sprawują żadnej funkcji.
Radni wojewódzcy mogą zarobić maksymalnie 4294,61 zł, jednak w ich przypadku nie ma kryterium liczby mieszkańców. Wyższa dieta przysługuje funkcyjnym rajcom, w tym najwyższa dla przewodniczących sejmików województwa.
Co ważne, diety nie są wynagrodzeniem. To oznacza, że nie powinny być wypłacane ryczałtem, czyli w sytuacjach, kiedy radny nie utraci zarobków ze względu na wykonywanie swoich obowiązków w samorządzie (np. nie uczestniczył w pracach komisji lub w sesjach rady gminy/powiatu).
O tym, czy uchwalone przez radnych diety są zgodne z prawem, sprawdza nadzór prawny urzędów wojewódzkich. Jeżeli urzędnicy wojewody stwierdzą, że stawki diety nie są prawidłowo zróżnicowane, to mogą unieważnić uchwałę.
PRZECZYTAJ TEŻ:
- Zarobki w samorządach 2024: Ile zarabia wójt? Od czego zależy jego wynagrodzenie? Czy może zarabiać na prowadzeniu działalności?
- Ile zarabia żołnierz w polskiej armii w 2024 roku?
- Średnia krajowa 2024 – ile wynosi przeciętne wynagrodzenie?
- Wzrost płacy minimalnej 2024. Jaka będzie podwyżka płacy minimalnej w przyszłym roku?
- Najniższa krajowa 2025 – ile wyniesie płaca minimalna brutto i netto w przyszłym roku?
Czy radny może prowadzić działalność gospodarczą?
Radny ma ograniczone prawo do prowadzenia działalności gospodarczej.
Nie może:
- prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia powiatu/mienia komunalnego gminy, w którym/której uzyskał mandat,
- zarządzać taką działalnością,
- być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.
Zakaz dotyczy radnych każdego szczebla: gminy, powiatu i sejmiku województwa. Mówią o tym zapisy art. 25b ustawy o samorządzie powiatowym, art. 24f ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 27b ustawy o samorządzie województwa.
Jeżeli radny gminny, powiatowy czy wojewódzki prowadził taką działalność przed wyborem do rady powiatu, to ma 3 miesiące na jej zakończenie (od dnia złożenia ślubowania). Samorządowiec, który tego nie zrobi, może mieć wygaszony mandat radnego.
Radni nie mogą również posiadać pakietu większego niż 10% udziałów lub akcji w spółkach handlowych z udziałem gminnych/powiatowych/wojewódzkich osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Udziały lub akcje przekraczające ten pakiet powinny być zbyte przez radnego przed pierwszą sesją rady lub nie będą uczestniczyć przez okres sprawowania mandatu i 2 lata po jego wygaśnięciu w wykonywaniu przysługujących im uprawnień (prawa głosu, prawa do dywidendy, prawa do podziału majątku, prawa poboru).
Warto dodać, że radny nie może podejmować dodatkowych zajęć ani przyjmować darowizn mogących podważyć zaufanie wyborców do wykonywania mandatu.
