Koszty to ten aspekt przedsiębiorstwa, na które osoba odpowiedzialna za kierowanie działalnością powinna zwracać szczególną uwagę. Chodzi tu nie tylko o poprawne księgowanie kosztów oraz ujmowanie ich w ewidencji rachunkowej, ale także prowadzenie controllingu/rachunkowości zarządczej. Warto w tym celu poznać koszty wydziałowe.
Spis treści
Co to są koszty wydziałowe?
Definicja opisująca koszty wydziałowe jest dość prosta – to pośrednie koszty, które trudno przypisać do konkretnego produktu lub usługi. Są one przeciwieństwem kosztów bezpośrednich. Te da się odnieść do danego wyrobu (wynagrodzenia przeznaczone dla pracowników produkcyjnych, koszt zużycia materiałów itp.).
Koszty wydziałowe to dość obszerna kategoria – w zależności od działalności prowadzonej przez dane przedsiębiorstwo może ona obejmować np.:
Zużycie materiałów i wyposażenia pomocniczego
Do kosztów wydziałowych pośrednich zalicza się wydatki na zakup takich materiałów, narzędzi, wyposażenia biurowego oraz innych niezbędnych środków, które są przeznaczone na całą działalność produkcyjną, bez możliwości rozpisania na konkretny wyrób.
Koszty z tytułu zużycia paliwa i energii
Przykładowo, rozumie się przez to opłaty za zużycie energii elektrycznej.
Wynagrodzenia pracownicze
Koszty wydziałowe obejmują m.in. składki pracowników pośrednio związanych z produkcją (mogą być to np. specjaliści ds. kontroli jakości) oraz administracyjnych. Co ważne, zalicza się tu nie tylko wynagrodzenie netto, ale także premie i narzuty w postaci podatku dochodowego oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne lub społeczne.
Wydatki na prace remontowe
Ponieważ nakładów na utrzymanie i naprawy budynku wykorzystywanego na cele produkcyjne nie da się odnieść do danego wyrobu, również zaliczamy je do kosztów wydziałowych.
Koszty podróży i zakwaterowania pracowników
Wydatki na udział w konferencjach, szkoleniach czy inspekcjach (odbiór zamówionych czy wyprodukowanych urządzeń), które zaliczamy do kosztów wydziałowych, to m.in. wydatki na:
-
- bilety lotnicze,
- zakwaterowanie,
- transport i wyżywienie.
Usługi specjalistyczne
Standardowo, w firmach korzysta się ze wsparcia specjalistów ds. księgowości, IT, podatków czy szeroko rozumianego doradztwa (niezależnie od tego, czy zatrudnia się własnych pracowników lub korzysta ze wsparcia ze strony firm zewnętrznych). Koszty wydziałowe w tym zakresie obejmują m.in. koszt wynajęcia pomieszczeń/czynszu, zakup wyposażenia do biur oraz sal konferencyjnych itp. oraz oczywiście wynagrodzenia.
Szkolenia i rozwój pracowników
Bezpośrednio do danego produktu nie da się przypisać również wydatków na szkolenia czy na zakup materiałów szkoleniowych, które przekładają się na poprawę kwalifikacji personelu (oraz wzrost efektywności produkcji WSZYSTKICH rodzajów wyrobów, nie zaś konkretnego modelu).
Opłaty licencyjne i abonamenty
Rozumie się przez to koszty związane z korzystaniem z oprogramowania biznesowego oraz innych zasobów (połączenie internetowe itp.), które odnosi się bezpośrednio do całej produkcji realizowanej w danym przedsiębiorstwie.
Amortyzacja środków trwałych sekcji produkcyjnych
Odpisy umorzeniowe z tytułu zużycia środków trwałych również uwzględnia się podczas kalkulacji kosztów wydziałowych.
Koszty wydziałowe a bezpośrednie
| Warto wiedzieć – koszty wydziałowe a koszty bezpośrednie
Skoro są koszty pośrednie, domyślasz się zapewne, że wyróżnia się również koszty bezpośrednie. Te ostatnie obejmują m.in. wydatki z tytułu:
Zsumowanie kosztów bezpośrednich oraz pośrednich daje nam informację odnośnie tego, jakie są łączne koszty wytworzenia produktu przez przedsiębiorstwo. |
Jak rozliczać koszty wydziałowe? Kwalifikacja i ewidencja kosztów wydziałowych
Aby prawidłowo rozliczyć koszty wydziałowe, trzeba nie tylko dobrze znać procesy księgowe, ale także rozumieć specyfikę danej branży. Jest to zadanie skomplikowane przede wszystkim w przypadku takich segmentów gospodarki jak branże:
- produkcyjna,
- przemysłowa,
- budowlana.
Celem ewidencji kosztów wydziałowych jest przypisywanie konkretnym produktom/usługom wydatków, które bezpośrednio się do nich nie odnoszą. Źródłem problemu może być prawidłowe przypisanie określonej części kosztów pośrednich do jednostki produktu.
W praktyce precyzyjne rozliczenie kosztów pośrednich jest bardzo trudne, a dokładność kalkulacji prowadzonych w tym zakresie zależy od wielu czynników. Podczas analiz trzeba brać pod uwagę m.in. takie czynniki jak:
- wybór odpowiednich kluczy podziału (klucze alokacji). W zależności od specyfiki działalności może być to na przykład:
- masa/objętość danego wyrobu, w tym np. takie jednostki miary jak: tony, metry kwadratowe, metry bieżące, hektolitry, sztuki itd.,
- liczba godzin wykorzystanych pracowników w celu stworzenia produktu (roboczogodziny),
- liczba godzin pracy maszyn (maszynogodziny),
- inne wielkości, które odzwierciedlają wykorzystanie zasobów w przedsiębiorstwie (może być to np. ilość zużytej energii elektrycznej).
- precyzyjne monitorowanie rozliczania kosztów w czasie – dotyczy to w szczególności bardziej rozbudowanych wyrobów, które wytwarza się na przełomie dwóch lat. Taki stan rzeczy wynika z bardzo prostego faktu: zgodnie z przepisami dotyczącymi rachunkowości koszty faktycznie poniesione w trakcie danego rocznego okresu rozliczeniowego trzeba przypisać do danego roku;
- relacja pomiędzy kosztami rozliczanymi bezpośrednio oraz pośrednio.
Niestety, ignorowanie tych czynników prowadzi do poważnych konsekwencji. Przede wszystkim do zaburzenia roli informacyjnej – kalkulacje dotyczące kosztów pośrednich mogą wówczas stać się niemiarodajne.
Przykładowo, nierozdzielenie kosztów pośrednich ponoszonych na przestrzeni co najmniej dwóch okresów rozliczeniowych utrudnia prawidłowe wyznaczanie kosztów własnych sprzedaży i wyników finansowych w bieżących i przyszłych okresach.
