Dla osób, które zbliżają się do wieku emerytalnego, kluczowym elementem polskiego prawa pracy jest tzw. okres ochronny przed emeryturą. To zabezpieczenie mające chronić pracowników przed bezpodstawnym zwolnieniem tuż przed zasłużonym odpoczynkiem. Przedstawiamy wszystko, co trzeba wiedzieć o ochronie przedemerytalnej.
Spis treści
Ile wynosi okres ochronny przed emeryturą?
Zgodnie z przepisami pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (art. 39 Kodeksu pracy).
Ochrona ta obejmuje jedynie pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Tym samym nie dotyczy osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło.
W przypadku, gdy jeden pracownik jest zatrudniony u kilku pracodawców na podstawie umowy o pracę, każdy z tych pracodawców musi zagwarantować mu okres ochrony przedemerytalnej.
Okres ochronny mężczyzn przed emeryturą
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę mężczyźnie, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Aby skorzystać z ochrony przed zwolnieniem, mężczyzna musi spełnić zatem dwie kluczowe przesłanki:
- nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego;
- okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem wieku emerytalnego.
Okres ochronny kobiet przed emeryturą
Reguły dotyczące okresu ochronnego kobiet przed emeryturą są co do zasady podobne jak w przypadku mężczyzn. Podstawowymi przesłankami objęcia pracownicy tym okresem ochronnym są: nie mniej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat), a okres jej zatrudnienia umożliwia uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Uwaga! Ochrona przedemerytalna nie ma zastosowania wobec mężczyzn i kobiet, którzy np. zostali zwolnieni dyscyplinarnie (więcej na ten temat piszemy niżej).
Wydłużony okres ochronny przed emeryturą
Oprócz powszechnego wieku emerytalnego – przypomnijmy, że to 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat u mężczyzn – wyróżniany jest też obniżony wiek emerytalny.
Obniżony wiek emerytalny przysługuje osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach, czyli np. policjantom czy żołnierzom oraz innym pracownikom zatrudnionym przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia, oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne, lub otoczenia.
Osoby, które mają obniżony wiek emerytalny, też są objęte ochroną wieku przedemerytalnego.
Okres ochronny przed emeryturą a zwolnienie lekarskie
Trzeba pamiętać, że ochrona przedemerytalna nie dotyczy wszystkich trybów rozwiązania umowy o pracę. Np. pracownik i pracodawca mogą ją rozwiązać w dowolnym momencie za porozumieniem stron. Na tym nie koniec.
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia (art. 53 Kodeksu pracy):
- jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
- dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy;
- dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;
- w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
Pracodawca ma takie prawo także w stosunku do pracowników w wieku przedemerytalnym.
Okres ochronny przed emeryturą – kiedy i tak można zwolnić pracownika?
Okres ochronny przed emeryturą chroni pracownika przed rozwiązaniem umowy za wypowiedzeniem. Istnieją jednak wyjątki od ochrony osób, które są w wieku przedemerytalnym, a należą do nich:
- zwolnienie dyscyplinarne w przypadku ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych;
- popełnienie przestępstwa, które sprawia, że nie można go dalej zatrudniać na zajmowanym stanowisku (przestępstwo musi być oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem);
- utrata ze swojej winy uprawnienia niezbędnego do wykonywania pracy na zajmowany stanowisku;
- upadłość pracodawcy;
- otrzymanie renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;
- sytuacje związane z długotrwałą nieobecnością w pracy.
Okres ochronny przed emeryturą a likwidacja stanowiska
Warto podkreślić, że prawo nie pozwala na rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem w wieku przedemerytalnym z powodu likwidacji stanowiska pracy.
Okres ochronny przed emeryturą a zwolnienie z pracy
Podsumujmy. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. To nie oznacza, że osoba w wieku przedemerytalnym nie może zostać zwolniona. Nadal możliwe jest jej np. zwolnienie dyscyplinarne, ze względu na upadłość zakładu pracy lub długotrwałą nieobecność w pracy spowodowaną chorobą.
Przeczytaj więcej w kategorii Prawo pracy.
