Czego potrzeba przedsiębiorstwu, aby generowało zyski? Źródeł finansowania, czyli pasywów. Opisujemy, co to są pasywa, jakie są ich przykłady oraz czym się różnią pasywa i aktywa.
Spis treści
Co to są pasywa?
Pasywa to źródła pochodzenia majątku przedsiębiorstwa, czyli źródła finansowania – środki pieniężne i materialne – wykorzystane do nabycia lub sfinansowania aktywów. Najczęściej występujące pasywa to kapitał zakładowy, wypłaty dla pracowników, oraz kredyty i pożyczki, czyli zobowiązania firmy.
Pasywa są zobowiązaniami finansowymi danego przedsiębiorstwa. Dzielimy je na:
- kapitał (fundusz) własny,
- kapitał obcy (zobowiązania).
Spójrzmy na przykłady pasywów.
Przykłady pasywów
Pasywa dzielą się na kapitał własny oraz kapitał obcy, a ten na zobowiązania krótkoterminowe i długoterminowe.
Kapitał obcy
Pasywa krótkoterminowe, zwane też bieżącymi, przedsiębiorstwo musi spłacić w ciągu 12 miesięcy. Pasywa bieżące to np. rezerwa na świadczenia emerytalne, zobowiązania wobec dostawców, pracowników czy instytucji państwowych, podatek dochodowy, kredyty krótkoterminowe, odsetki. Zachowanie płynności finansowej przedsiębiorstwa świadczy o tym, że jest ono zdolne do terminowego regulowania zobowiązań krótkoterminowych.
Zobowiązania długoterminowe zaciągane są na dłużej niż rok. To np. kredyty bankowe, leasing kapitałowy, odroczone podatki czy obligacje, z których środki przeznaczone są na inwestycje lub realizację strategicznych projektów.
Kapitał (fundusz) obcy to:
- rezerwy na zobowiązania – z tytułu odroczonego podatku, środki przeznaczone na świadczenia emerytalne i inne,
- zobowiązania długoterminowe – wobec jednostek powiązanych i innych (np. kredyty, pożyczki, obligacje, hipoteki),
- zobowiązania krótkoterminowe – wobec jednostek powiązanych i pozostałych (w tym zobowiązania powstałe z tytułu dostaw i usług w okresie wymagalności, zaliczki na dostawy, zobowiązania wekslowe, z tytułu podatków i wynagrodzeń, np. należności z tytułu podatku dochodowego), fundusze specjalne,
- rozliczenia międzyokresowe.
Kapitał własny
Kapitał (fundusz) własny tworzy:
- kapitał podstawowy (zakładowy) – jego wysokość odpowiada m.in. zapisom w umowie spółki i rejestrze, środki wniesione przez właścicieli firmy,
- kapitał zapasowy – np. zysk netto, który zwiększa kapitał zakładowy,
- kapitał z aktualizacji wyceny – po przeszacowaniu środków trwałych i inwestycji długoterminowych,
- kapitały rezerwowe w spółkach akcyjnych przeznaczone do pokrycia strat/zobowiązań finansowych wobec innych przedsiębiorstw,
- zysk/strata z lat ubiegłych,
- zysk/strata netto,
- odpisy zysku netto w ciągu roku obrotowego.
Pasywa a aktywa
Czym są aktywa? To, jak określa prawo, kontrolowane przez jednostkę (podmiot gospodarczy) zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych (art. 3 Ustawy o rachunkowości, Dz.U. 1994 Nr 121 poz. 591).
Inaczej mówiąc, aktywa to rzeczy firmy, które pozwalają jej generować dochód. Wyróżniamy aktywa trwałe z długim okresem użytkowania i niskim stopniem płynności (m.in. prawa autorskie, nieruchomości, środki transportu, inwentarz żywy, urządzenia techniczne) oraz aktywa obrotowe przeznaczone do sprzedaży lub zużycia w ciągu 12 miesięcy (m.in. paliwa, gotowe produkty, akcje, udziały w spółkach, aktywa pieniężne).
Jakie są relacje między pasywami a aktywami? Pasywa to źródła finansowania aktywów. Bez pasywów nie ma aktywów. Widać to bardzo dobrze w bilansie, czyli dokumencie, który jest elementem sprawozdania finansowego. Aktywa pomniejszone o pasywa dają nam kapitał własny akcjonariuszy lub udziałowców.
Pasywa w bilansie
Każde przedsiębiorstwo rozliczające się w ramach pełnej księgowości musi przygotować raz w roku bilans. Jego składnikiem jest suma bilansowa – suma wartości wszystkich aktywów i pasywów firmy.
Przeglądając pasywa ujęte w bilansie, można zatem ocenić, w jaki sposób zostały sfinansowane aktywa.
Zgodnie z zasadą równowagi bilansowej, kwoty zapisane w bilansie muszą być takie same, czyli aktywa równe pasywom. Pasywa ujęte są bilansie zgodnie ze schematem zawartym w Załączniku nr 1 do Ustawy o rachunkowości. Pasywa ujmowane są po prawej stronie bilansu.
Podczas tworzenia bilansu należy przestrzegać zasady, że pasywa nie mogą być zaniżone, a aktywa zawyżone.
