Urlop wychowawczy przyznaje się rodzicowi, by mógł opiekować się dzieckiem. Jednak by otrzymać urlop wychowawczy, trzeba spełnić kilka warunków. Przeczytaj nasz artykuł i sprawdź, jakie to warunki.
Jak powszechnie wiadomo, wychowanie dzieci nie jest łatwym zajęciem. Urlop wychowawczy trudno więc traktować jak typowy urlop, który kojarzy nam się z wypoczynkiem. To raczej możliwość odetchnięcia od pracy zawodowej, by móc w pełni zając się małym dzieckiem
Spis treści
Urlop wychowawczy – co to jest?
Urlop wychowawczy przysługuje rodzicom, którzy chcą osobiście sprawować opiekę nad dzieckiem. Żeby jednak z takiego urlopu skorzystać, pracownik musi być zatrudniony przynajmniej 6 miesięcy. I chodzi tu o całkowity czas pracy, a nie okres u obecnego pracodawcy.
Może się więc okazać, że jeśli pracownik zmieni dopiero firmę i przepracował w niej jeden dzień, to ma prawo skorzystać z urlopu wychowawczego. Oczywiście, jeśli całkowity staż pracy przekracza sześć miesięcy.
Urlop wychowawczy nie jest tym samym co urlop rodzicielski!
Urlop wychowawczy – kto może z niego skorzystać?
Urlop wychowawczy może wziąć matka i ojciec. O ile oczywiście oboje są pracownikami. Gdy pracownik zdecyduje się na urlop wychowawczy, to czas jego trwania wlicza się do okresu zatrudnienia. Urlop wychowawczy trwa maksymalnie 36 miesięcy.
Urlop wychowawczy – ile trwa?
Jeśli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności i wymaga osobistej opieki pracownika, to można udzielić dodatkowego urlopu wychowawczego, który trwa maksymalnie 36 miesięcy. Nie może jednak trwać dłużej niż do ukończenia przez dziecko 18 lat.
Urlop wychowawczy dla taty
Urlop wychowawczy jest tak skonstruowany, żeby w ciągu 36 miesięcy jego trwania mogli z niego skorzystać oboje rodzice. Jeśli więc mama dziecka korzysta z urlopu wychowawczego, to przebywa na nim 35 miesięcy, a tata przez miesiąc.
Tata ma także możliwość skorzystania z urlopu ojcowskiego i tacierzyńskiego.
Urlop wychowawczy – jak z niego skorzystać?
W ramach 36-miesięcznego wymiaru urlopu wychowawczego 1 miesiąc przeznaczony jest wyłącznie dla drugiego rodzica, np. mama przebywa na urlopie 35 miesięcy, a tata 1 miesiąc lub odwrotnie.
Prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka. Zatem w przypadku wykorzystywania uprawnienia przez jednego z rodziców lub opiekunów, urlop może trwać co najwyżej 35 miesięcy. W sytuacji, gdy oboje z rodziców jednocześnie korzystają z urlopu wychowawczego, jego wymiar wynosi 18 miesięcy (mama – 18, tata – 18).
Urlop wychowawczy dla jednego rodzica
Jeden z rodziców może wykorzystać cały urlop wychowawczy tylko w określonych przypadkach:
- gdy drugi rodzic nie żyje;
- drugi rodzic nie ma władzy rodzicielskiej;
- drugi rodzic ma ograniczone albo zawieszone prawa rodzicielskie.
Urlop wychowawczy jest dość elastyczny. Oboje rodzice mogą z niego korzystać jednocześnie. Najważniejsze, by nie przekroczyć maksymalnego wymiaru urlopu. Przysługujący urlop wychowawczy można wziąć w ratach. Zasady są takie: urlop wychowawczy dzieli się na maksimum 5 części, a najmniejsza z nich to okres 8 tygodni.
Urlop wychowawczy – do kiedy?
Z urlopu wychowawczego można skorzystać do końca szóstego roku życia, chyba że opieka dotyczy dziecka z niepełnosprawnością. Wtedy ograniczenie wskazuje limit do 18. roku życia dziecka.
Urlop wychowawczy – czy można z niego zrezygnować?
Praw wynikających z urlopu wychowawczego nie można przenieść na inną osobę. Warto jednak wiedzieć, że pracownik może z urlopu wychowawczego zrezygnować. Rezygnację z urlopu wychowawczego pracownik może złożyć w każdym momencie za zgodą pracodawcy. Może to zrobić najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy, po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy.
Urlop wychowawczy – wniosek
Urlop wychowawczy nie jest udzielany automatycznie. Żeby z niego skorzystać, pracownik musi złożyć wniosek o urlop wychowawczy. Trzeba to uczynić nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Pracodawca nie może odmówić pracownikowi skorzystania z takiego urlopu. Jeśli jednak pracownik złoży wniosek później, to pracodawca zgadza się na taki urlop nie później niż w ciągu 21 dni od złożenia wniosku. Nie trzeba czekać na pozytywną odpowiedź. Po prostu informujesz pracodawcę, że chcesz skorzystać z urlopu wychowawczego.
Nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem urlopu, pracownik może wycofać wniosek o urlop wychowawczy.
Urlop wychowawczy – czy można podczas niego pracować?
Często wśród pracowników pojawia się pytanie, czy w czasie urlopu wychowawczego można pracować albo prowadzić działalność gospodarczą? Odpowiedź na to pytanie jest prosta. Podczas urlopu wychowawczego pracownik może podjąć pracę zarówno u dotychczasowego, jak i innego pracodawcy. Może też prowadzić każdą inną działalność zarobkową, o ile nie przeszkadza to w osobistej opiece nad dzieckiem.
Jeśli bowiem okaże się, że pracownik nie opiekuje się dzieckiem, to pracodawca wzywa pracownika, by ten stawił się w pracy. Musi to zrobić nie wcześniej niż 3 dni po otrzymaniu takiego wezwania i nie później niż w ciągu 30 dni.
Urlop wychowawczy – czy można zwolnić pracownika na urlopie wychowawczym?
Gdy pracownik jest na urlopie wychowawczym, przysługuje mu ochrona przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę. Pracownik może być zwolniony tylko w przypadku ogłoszeniu upadłości lub likwidacji firmy albo gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Jeśli pracownik wraca z urlopu wychowawczego do pracy, to kontynuuje pracę na tym samym stanowisku. Jeśli nie jest to możliwe, to musi objąć posadę równorzędną. Wynagrodzenie nie może być niższe niż to, które przysługiwało przed urlopem wychowawczym.
Jednocześnie pracownik podczas urlopu wychowawczego może sam złożyć wypowiedzenie.
Urlop wychowawczy a urlop opiekuńczy
Nowelizacja kodeksu pracy, która weszła w życie w kwietniu 2023 roku wprowadziła między innymi urlop opiekuńczy. To dodatkowe 5 dni bezpłatnego urlopu, które można wykorzystać na opiekę nad członkiem rodziny.
Często zadawane pytania – urlop wychowawczy
Ile płacą za urlop wychowawczy?
Urlop wychowawczy nie jest płatny. Podczas jego trwania nie będziesz otrzymywać wynagrodzenia, nawet częściowo zmniejszonego. W trakcie jego trwania można natomiast otrzymywać zasiłek wychowawczy w wysokości 400 złotych, o ile nasz dochód na osobę nie przekracza 674 złotych.
Jak długo można być na urlopie wychowawczym?
Na urlopie wychowawczym można być przez maksymalnie 35 miesięcy, do ukończenia przez nasze dziecko 6 roku życia. Urlop trwa w sumie 36 miesięcy, ale jeden miesiąc zarezerwowany jest dla drugiego rodzica.
Komu należy się urlop wychowawczy?
Urlop wychowawczy należy się obojgu rodzicom. Warunek, który muszą spełnić, to być zatrudnieni przez przynajmniej 6 miesięcy.
Czy urlop wychowawczy wlicza się do stażu pracy?
Urlop wychowawczy wlicza się do stażu pracy, zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy.
Czy pracodawca może zwolnić pracownika na urlopie wychowawczym?
Pracodawca nie może zwolnić pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym, chyba że:
- nastąpi upadłość lub likwidacja firmy,
- zajdą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Czy można zwolnić pracownika po powrocie z urlopu wychowawczego?
Tak, pracodawca może zwolnić pracownika po powrocie z urlopu wychowawczego. Wraz z zakończeniem urlopu kończy się dla niego okres ochronny.
Co po zakończeniu urlopu wychowawczego?
Kiedy pracownik wróci z urlopu wychowawczego, powinien mieć możliwość ponownego rozpoczęcia pracy na tym samym stanowisku, a jeśli nie jest to możliwe – na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom.
Co daje urlop wychowawczy?
Urlop wychowawczy daje możliwość wydłużonego przebywania z dzieckiem bez rezygnacji z dotychczasowej pracy. Jesteśmy także objęciu składkami ZUS, które opłaca państwo. Nie przysługuje jednak na nim wynagrodzenie, a jedynie zasiłek wychowawczy w przypadku rodzin o złej sytuacji finansowej.
Czy pracodawca musi zgodzić się na urlop wychowawczy?
Pracodawca ma obowiązek zgodzić się na wzięcie przez pracownika urlopu wychowawczego, chyba że wykorzystał on już jego pełny wymiar lub brał go już 5-krotnie.
Ile wynosi urlop wychowawczy w 2023 roku?
Urlop wychowawczy w 2023 roku trwa 36 miesięcy, z czego przynajmniej jeden miesiąc musi być wykorzystany przez drugiego rodzica.
Czy na urlopie wychowawczym odprowadzane są składki emerytalne?
Na urlopie wychowawczym odprowadzane są składki emerytalne, tak samo, jak składki rentowe i zdrowotne. Płaci za nie budżet państwa.
Kiedy należy złożyć wniosek o urlop wychowawczy?
Wniosek o urlop wychowawczy należy złożyć najpóźniej na 21 dni przed planowaną datą rozpoczęcia urlopu.
Czy przysługuje urlop wychowawczy po ustaniu zatrudnienia?
Po ustaniu zatrudnienia nie przysługuje urlop wychowawczy. Nie przedłuża on umowy i skończy się wraz z ostatnim dniem pracy.
Jakie koszty ponosi pracodawca, gdy pracownik jest na urlopie wychowawczym?
Pracownik nie ponosi kosztów związanych z urlopem wychowawczym pracownika. Musi jedynie naliczać składki ZUS pracownika, ale opłaca je państwo.
Czy urlop wychowawczy trzeba gdzieś zgłosić?
Pracodawca nie musi nigdzie zgłaszać urlopu wychowawczego pracownika, musi jedynie przekazać deklarację rozliczeniową ZUS.
Czy po urlopie wychowawczym należy się ekwiwalent za urlop?
Po urlopie wychowawczym można odebrać urlop wypoczynkowy lub ekwiwalent za urlop z roku, w którym został złożony wniosek o urlop wychowawczy.
Czy w trakcie urlopu wychowawczego można iść na zwolnienie lekarskie?
Za chorobę w trakcie urlopu wychowawczego nie przysługuje chorobowe.
Kiedy zgłosić powrót do pracy po urlopie wychowawczym?
Decydując się na wcześniejszy powrót do pracy (niż ten zadeklarowany we wniosku o urlop), należy poinformować pracodawcę przynajmniej 30 dni przed powrotem.
Czy na wychowawczym można pracować na 3/4 etatu?
Na urlopie wychowawczym można się zatrudnić u innego pracodawcy, o ile będzie to praca umożliwiająca opiekę nad dzieckiem. Można się zatrudnić na 3/4 etatu, ale przy pracy w większym wymiarze godzinowym może ona zostać potraktowana jako uniemożliwiająca opiekę.
