Zerowy VAT na podstawowe produkty żywnościowe obowiązuje od 1 lutego 2022 roku (wcześniej wynosił 5%). Na sklepowych pułkach pojawiły się informacje, że cena danego produktu nie zawiera podatku. Ministerstwo Finansów obliczyło, że dzięki VAT 0 proc., do połowy 2023 roku, konsumenci zaoszczędzili w sumie 14,5 mld zł.
Po przedłużeniu obowiązywania VAT 0% na żywność oszczędności mają sięgnąć 5 mld zł.
Spis treści
Zerowy VAT na żywność do końca 2023 roku
Rosnące ceny żywności to jeden z najbardziej bolesnych efektów inflacji. Ulgę dla konsumentów miało przynieść zniesienie VAT na podstawowe produkty żywnościowe. Stawka 0 proc. do końca roku została wprowadzona mocą Rozporządzenia
Ministra Finansów z dnia 23 czerwca 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług w roku 2023.
Rosnąca inflacja skłoniła rząd do przeciwdziałania i rozpoczęcia akcji chroniących konsumentów i przedsiębiorców. W ramach drugiej Tarczy Antyinflacyjnej obniżono VAT na paliwo, prąd i żywność.
Minister Finansów zdecydował w rozporządzeniu z 28 czerwca 2023 roku o przedłużeniu do końca roku obowiązywania zerowej stawki VAT na żywność. Sprawdzamy, jak zerowy podatek wpływał i wpłynie na sytuację firm.
Na liście produktów z zerowym VAT znajduje się m.in.:
- mięso i przetwory mięsne,
- ryby i przetwory rybne,
- mleko i produkty mleczarskie,
- warzywa i przetwory,
- owoce i przetwory,
- tłuszcze zwierzęce,
- jaja,
- zboża i przetwory ze zbóż, w tym pieczywo i pieczywo cukiernicze,
- orzechy,
- miód naturalny,
- wody mineralne i gazowane,
- określone preparaty i mleko do żywienia niemowląt i dzieci,
- dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego.
VAT 0 proc. nie obejmuje m.in. herbaty, kawy, cukru, czekolady i napojów gazowanych.
Jak VAT 0 wpływa na przedsiębiorców?
Obniżenie VAT w ramach Tarczy Antyinflacyjnej pomogło części przedsiębiorcom ograniczyć koszty prowadzenia działalności. Jednak 1 stycznia 2024 roku stawki VAT wzrosły (poza żywnością), np. na paliwo do 23% (z 8%), a to oznacza większe obciążenie dla wielu firm.
Warto jednocześnie pamiętać, że podwyżka VAT nie jest odczuwalna dla czynnych podatników VAT w przeciwieństwie do mniejszych firm, które są zwolnione z podatku od towaru i usług (wartość ich sprzedaży nie przekracza 200 tys. zł) – one nie mogą odliczać VAT. Wyższe koszty prowadzenia działalności mogą być przerzucone na konsumentów.
Zerowy podatek VAT dotyczy również ziemi ogrodniczej, nawozów i środków ochrony roślin oraz innych produktów, które pomagają w produkcji rolniczej. Tym samym Tarcza Antyinflacyjna mogła zmniejszyć koszty działalności drobnych producentów żywności.
Obniżenie podatku VAT nie poprawiło w zasadniczy sposób sytuacji w gastronomii, bo mniejszy VAT w zakupach w hurtowniach prowadzi do większej różnicy w stosunku do VAT sprzedaży, który przedsiębiorcy odprowadzają do urzędu skarbowego. Restauracje, bary i stołówki mogą nawet stracić jeżeli hurtownie podniosły swoje ceny.
Czy zerowa stawka podatku VAT może spowodować wzrost cen żywności?
Choć obniżony podatek VAT przyniósł konsumentom oszczędności, to niektórzy eksperci uważają, że dalsze przedłużanie Tarczy Antyinflacyjnej – rząd to rozważa – może spowodować skokowy wzrost cen żywności w 2024 roku. Taką przestrogę zawiera raport Credit Agricole Bank Polska. Ekonomiści tego banku rekomendują stopniowe zwiększenie VAT na żywność, aby zmiana była mniej dotkliwa dla konsumentów.
Eksperci oceniają, że zniesienie VAT obniżyło ceny przeciętnie o ok. 3%. Dlaczego? Część przedsiębiorców wykorzystała VAT 0% na podstawowe produkty żywnościowe do poprawy wyników swoich firm. Podnieśli ceny netto żywności, aby zrekompensować m.in. rosnące koszty energii, transportu, pracy czy surowców rolnych.
Ekonomiści Credit Agricole oceniają, że po przywróceniu VAT na podstawowe produkty spożywcze, ich cena wzrośnie o ok. 1,6% w porównaniu do scenariusza bez zerowego podatku.
