Inflacja jest, mówiąc najprościej, wzrostem cen. Czy jednak zawsze, gdy coś drożeje, mówimy o inflacji? Jak liczy się inflację? Te i kilka innych ważnych elementów tłumaczymy w naszym materiale.
Inflacja to pojęcie, które kojarzy się ze wzrostem cen. Coraz więcej płacimy za żywność, za paliwo, ubrania. Coraz mniej zostaje nam w portfelach, a ekonomiści cały czas mówią o inflacji. Co to jest inflacja?
Spis treści
Co to jest inflacja?
Inflacja to pojęcie, które odnosi się do ogólnego wzrostu cen towarów i usług na rynku. Jest to zjawisko, które występuje w każdej gospodarce na świecie i ma wpływ na każdego z nas. Wzrost inflacji oznacza, że nasze pieniądze tracą na wartości, ponieważ za tę samą ilość pieniędzy możemy kupić mniej niż wcześniej. W niniejszym artykule omówimy, co powoduje inflację i jakie są jej skutki.
Przyczyny inflacji
Inflacja jest wynikiem wzrostu podaży pieniądza w gospodarce. Oznacza to, że im więcej pieniędzy jest dostępnych, tym niższa jest ich wartość. Przykładowo, jeśli w danym kraju drukuje się więcej pieniędzy, to wartość tych pieniędzy spada, ponieważ jest ich więcej na rynku. W takiej sytuacji ceny towarów i usług muszą wzrosnąć, aby utrzymać równowagę na rynku.
Inflacja może również być spowodowana wzrostem kosztów produkcji. Gdy koszty surowców i pracy rosną, producenci muszą podnieść ceny swoich produktów, aby nadal osiągać zyski. To z kolei prowadzi do wzrostu ogólnego poziomu cen.
CZYTAJ TAKŻE: 8 sposobów na oszczędności w firmie, gdy rosną koszty
Konsekwencje inflacji
To, że ceny jednych produktów rosną, a innych spadają to w gospodarce wolnorynkowej normalny trend. O inflacji mówimy w sytuacji, gdy obserwujemy powszechny wzrost cen, a nie gdy odnosi się do wybranych dóbr. Inflacja powoduje, że za określoną kwotę, możemy kupić coraz mniej.
Inflacja nie musi oznaczać pogorszenia sytuacji gospodarczej. O ile wzrosty poziomu cen nie są zbyt drastyczne, nie ma powodu do niepokoju. Martwić można się dopiero w momencie, gdy ceny rosną wyjątkowo szybko.
Skutki inflacji – nie tylko wzrost cen żywności
Inflacja ma wiele skutków, niektóre z nich są pozytywne, a niektóre negatywne. Pozytywnym skutkiem inflacji jest to, że może prowadzić do wzrostu gospodarczego, ponieważ zwiększa popyt na towary i usługi. Może to przyczynić się do tworzenia nowych miejsc pracy i zwiększenia zysków przedsiębiorstw.
Jednak negatywne skutki inflacji są znacznie poważniejsze. Wzrost cen prowadzi do zmniejszenia siły nabywczej pieniądza, co z kolei prowadzi do spadku standardu życia ludzi. Ludzie zaczynają wydawać więcej pieniędzy na podstawowe potrzeby, co oznacza, że mają mniej pieniędzy na inwestycje lub oszczędzanie. To z kolei może prowadzić do spadku inwestycji, co z kolei wpływa na wzrost gospodarczy.
Inflacja może również prowadzić do destabilizacji gospodarki. Gdy ceny rosną zbyt szybko, ludzie zaczynają panikować i kupować więcej towarów, co prowadzi do jeszcze większego wzrostu cen. W takiej sytuacji rządy często muszą interweniować, aby zapobiec inflacji, co może prowadzić do zmniejszenia wolności gospodarczej.
Co to jest stopa inflacji?
Stopa inflacji to zmiana poziomu cen w kolejnych okresach. Zwykle odnosi się do kwartału albo do roku. Przy wyliczaniu stopy procentowej można sprawdzić, o ile zmieniają się ceny w danym momencie. Warto w tym momencie powiedzieć deflacji. Deflacja jest odwrotnością inflacji. Deflacja to spadek cen. Nie można też nie wspomnieć o sile nabywczej pieniądza. Siła nabywcza to realna wartość pieniądza.
Jak liczy się inflację?
Trudno rozpatrywać inflację w odniesieniu do wzrostu wszystkich cen. Nawet jeśli jeden czy dwa produkty znacząco podrożały, nie będzie to oznaczało od razu, że możemy mówić o inflacji. W przypadku obliczania inflacji pod uwagę bierze się te produkty, wydatki, na które przeznacza się zdecydowanie najwięcej pieniędzy.
I tu ważna uwaga. Trudno jest porównywać wydatki, skoro każdy z nas wydaje pieniądze na różne rzeczy. Właśnie dlatego do obliczania poziomu inflacji wykorzystuje się wydatki przeciętnego gospodarstwa domowego. Weźmy na przykład cenę artykułów dla niemowlaków.
CZYTAJ TAKŻE: Niewypłacalność a utrata płynności finansowej
Jeśli dojdzie do nagłego wzrostu cen takich produktów choćby ze względu na zmianę stawki VAT, to taka zmiana dotknie głównie rodziny, które mają malutkie dzieci. W ich przypadku podwyżka będzie bardzo odczuwalna.
Niekoniecznie musi jednak wpłynąć na portfele pozostałych gospodarstw. Zupełnie inaczej będzie jednak z paliwami, czy energią. Tutaj oddziaływanie na portfele będzie większe dla większej części społeczeństwa.
Koszyk inflacyjny
Licząc inflację, tworzy się koszyk inflacyjny, czyli zestaw produktów i usług, na które wydaje pieniądze przeciętna polska rodzina. I tak obecnie do koszyka inflacyjnego wprowadza się np. dobra codzienne, takie jak paliwa czy żywność, dobra trwałe (to choćby odzież czy sprzęt gospodarstwa domowego), a także usługi. Każdemu z elementów przypisuje się cenę. Czasami zdarza się, że koszyk jest delikatnie modyfikowany.
Na tej podstawie oblicza się wskaźnik cen konsumpcyjnych.
Mówiąc o inflacji, warto też odnieść się do poziomu płac w gospodarce. Jeśli nie rosną one szybko, to inflacja może stać się problemem. Wzrost płac w pewnym stopniu niweluje wpływ inflacji. O tym, jak wysoka jest inflacja, decyduje przede wszystkim popyt konsumentów.
Mówią wprost, gdy obywatele mają więcej pieniędzy i lepiej im się wiedzie, ceny rosną. Oczywiście abstrahując od tego, skąd te pieniądze pochodzą. Lepiej, gdy jest to efekt wyższych zarobków i lepszej koniunktury. Gorzej, gdy więcej pieniędzy w gospodarce pojawia się choćby przez ich dodruk przez państwo.
Inflacja bazowa
Inflacja bazowa to miara pokazująca kształtowanie się inflacji, za pomocą wyłączenia składników pozostających poza kontrolą polityki pieniężnej. Narodowy Bank POlski publikuje cztery miary inflacji bazowej:
- inflacja po wyłączeniu cen administrowanych,
- inflacja po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych,
- inflacja po wyłączeniu cen żywności i energii,
- 15% średnia obcięta.
Inflacja bazowa jest ważnym wskaźnikiem dla banków centralnych i rządu, ponieważ pozwala na ocenę ogólnego stanu gospodarki i podejmowanie decyzji dotyczących polityki pieniężnej.
Jeśli inflacja bazowa wzrasta, banki centralne mogą podjąć działania mające na celu zmniejszenie podaży pieniądza i zmniejszenie inflacji. Mogą na przykład podnosić stopy procentowe lub zmniejszać ilość pieniędzy w obiegu. Z drugiej strony, jeśli inflacja bazowa jest niska, banki centralne mogą podjąć działania mające na celu zwiększenie podaży pieniądza i pobudzenie gospodarki.
CZYTAJ TAKŻE: Stagflacja – jak działa?
Jak liczymy inflację bazową?
Inflacja bazowa jest obliczana za pomocą indeksu cen towarów i usług, takiego jak Indeks Cen Konsumpcyjnych (CPI) lub Indeks Cen Producentów (PPI). Indeks CPI mierzy zmiany cen koszyka dóbr i usług zakupionych przez konsumentów, podczas gdy indeks PPI mierzy zmiany cen towarów na poziomie producentów.
Warto zauważyć, że inflacja bazowa nie uwzględnia nieregularnych zmian cen, które mogą mieć wpływ na koszt życia dla poszczególnych konsumentów, takie jak wzrost cen paliw w okresie letnim czy wzrost cen żywności w okresie zimowym. Dlatego też, oprócz inflacji bazowej, często używa się innych wskaźników, takich jak inflacja rdzenia, która uwzględnia zmiany cen bez uwzględniania cen żywności i energii.
Czy da się sterować inflacją? Zmiana stóp procentowych
Błędem jest twierdzenie, że inflacją nie da się sterować. Rząd poprzez bank centralny może wpływać na podaż pieniądza. Gdy inflacja jest za niska, obniża się stopy procentowe. Gdy jest zbyt wysoka, podnosi się stopy. Wszystko to bowiem ma wpływ na oprocentowanie depozytów i kredytów.
Do czego prowadzi bardzo wysoka inflacja?
Bardzo wysoka inflacja, zwana hiperinflacją, prowadzi do poważnych problemów w gospodarce i życiu społecznym. Hiperinflacja jest definiowana jako okres, w którym ceny towarów i usług rosną bardzo szybko i nieprzewidywalnie, co prowadzi do znacznego spadku siły nabywczej pieniądza.
Prowadzi to do szeregu negatywnych skutków, w tym:
- zmniejszenia siły nabywczej pieniądza, co oznacza, że ludzie nie mogą już kupić tyle towarów i usług za tę samą ilość pieniędzy, co w przeszłości;
- spadku wartości oszczędności, ponieważ ludzie muszą wydać więcej pieniędzy na zakup codziennych produktów i usług, co oznacza, że ich oszczędności tracą na wartości;
- wzrostu nierówności społecznych, ponieważ ludzie o niższych dochodach nie są w stanie utrzymać swojego standardu życia, co prowadzi do pogłębienia biedy i frustracji społecznej;
- spadku inwestycji i wzrostu bezrobocia, ponieważ przedsiębiorcy i inwestorzy nie są w stanie przewidzieć kosztów produkcji i sprzedaży, co prowadzi do utraty zaufania do rynku i zmniejszenia aktywności gospodarczej.
Hiperinflacja może prowadzić do destabilizacji gospodarki i społeczeństwa. Dlatego też, banki centralne i rządy podejmują działania mające na celu utrzymanie inflacji na stabilnym poziomie, który nie prowadzi do tak drastycznych skutków, jak w przypadku hiperinflacji.
Dowiedz się więcej i zadbaj o finanse firmy.
