Zasiłek opiekuńczy przysługujący osobom sprawującym opiekę nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny jest świadczeniem zapewniającym środki do życia w okresie niemożności świadczenia pracy. Osoby ubezpieczone mogą z niego skorzystać na przykład w razie nieprzewidzianego zamknięcia placówki edukacyjnej, pobytu drugiego opiekuna w szpitalu lub posiadania orzeczenia o niepełnosprawności.
Zasiłek opiekuńczy jako świadczenie wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych regulowany jest przez Ustawę o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (art. 32-35, roz.7). O jego przyznanie może wnioskować zarówno matka, jak i ojciec dziecka, jednak świadczenie zostanie przyznane na dany okres jedynie jednemu z rodziców. Zasiłek na dziecko nie wymaga tak zwanego „okresu wyczekiwania” – zostanie przyznany niezależnie od tego, czy wnioskodawca posiada ubezpieczenie chorobowe od minimum 30 dni.
Spis treści
Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje osobom ubezpieczonym, które są zmuszone do sprawowania osobistej opieki nad chorym lub zdrowym dzieckiem bądź innym chorym członkiem rodziny. Jako inny członek rodziny rozumiany jest małżonek, rodzic, rodzic dziecka, ojczym, macocha, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo, teściowie i dzieci po ukończeniu 14. roku życia pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym.
Zasiłek opiekuńczy mogą otrzymać:
- pracownicy;
- osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej, innej umowy o świadczenie usług, umowy uaktywniającej itp.;
- osoby wykonujące pracę nakładczą;
- osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujące z osobą, która taką działalność prowadzi;
- członkowie rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych.
Co ważne, przedsiębiorca ma prawo do świadczenia, jeśli terminowo opłaca dobrowolne składki chorobowe, a na czas sprawowania opieki przerwie prowadzenie działalności (możliwe jest obniżenie należnych składek ZUS).
Ile wynosi zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez maksymalnie 60 dni w ciągu roku. Jego wysokość to 80% podstawy wymiaru zasiłku, którą stanowi średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych. Podstawa wymiaru zasiłku dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin nie może być niższa niż pomniejszona o 13,71% kwota minimalnego wynagrodzenia.
Świadczenie wypłacane jest za każdy dzień sprawowania opieki nad dzieckiem (z uwzględnieniem dni ustawowo wolnych od pracy).
Jakie dokumenty złożyć, aby otrzymać zasiłek opiekuńczy?
Dokumenty, które należy złożyć, aby otrzymać zasiłek opiekuńczy, zależą od tego, kogo dotyczy opieka. Gdy wypłaty zasiłku dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, niezbędnym dokumentem jest również zaświadczenie wystawione przez płatnika składek – druk Z-3 dotyczy pracowników, a druk Z-3a osób objętych ubezpieczeniem chorobowym z innego tytułu, na przykład umowy zlecenia.
W przypadku chorego dziecka lub chorego członka rodziny należy złożyć wniosek na druku Z-15A (opieka nad dzieckiem) lub Z15-B (opieka nad innym niż dziecko chorym członkiem rodziny) i przedstawić zwolnienie lekarskie.
Jeśli zasiłek opiekuńczy wypłacany jest na opiekę nad dzieckiem w wieku do 8 lat, wymagane dokumenty to:
- nieprzewidziane zamknięcie placówki (żłobek, przedszkole, szkoła) – oświadczenie wnioskodawcy o nieprzewidzianym zamknięciu żłobka, przedszkola lub szkoły;
- izolacja dziecka z powodu podejrzenia choroby zakaźnej – decyzja właściwego inspektora sanitarnego o konieczności izolacji dziecka;
- poród, choroba lub pobyt w szpitalu małżonka/rodzica dziecka stale sprawującego nad nim opiekę – zaświadczenie lekarskie zawierające imię i nazwisko małżonka/rodzica dziecka, okres i przyczynę konieczności sprawowania opieki, imię i nazwisko dziecka, nad którym sprawowana ma być opieka, podpis i pieczątkę lekarza wystawiającego zaświadczenie;
- choroba opiekunki – oświadczenie wnioskodawcy o chorobie niani/dziennego opiekuna, dokument potwierdzający brak możliwości sprawowania opieki z powodu choroby (kopia zwolnienia lekarskiego, kopia zaświadczenia lekarskiego itp. potwierdzone przez wnioskodawcę za zgodność z oryginałem).
Jeśli zasiłek opiekuńczy dotyczy dziecka do 8. tygodnia życia, należy przedstawić:
- matka dziecka przebywa w szpitalu – zaświadczenie o okresie pobytu w placówce leczniczej, oświadczenie wnioskodawcy o korzystaniu przez matkę z zasiłku macierzyńskiego przez 8 tygodni po porodzie;
- matka posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub o niezdolności do samodzielnej egzystencji – prawomocne orzeczenie o niepełnosprawności lub o niezdolności do samodzielnej egzystencji bądź kopia dokumentu potwierdzona za zgodność z oryginałem, oświadczenie wnioskodawcy o pobieraniu przez matkę dziecka przez 8 tygodni po porodzie zasiłku macierzyńskiego;
- matka porzuciła dziecko – oświadczenie wnioskodawcy o porzuceniu dziecka z uwzględnieniem daty porzucenia.
Jeśli zasiłek opiekuńczy dotyczy dziecka niepełnosprawnego, wymagane dokumenty zależą od wieku dziecka:
- dziecko niepełnosprawne, które ukończyło 14 lat, ale nie ukończyło 18 lat – wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku Z-15A, zaświadczenie lekarskie, orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności wraz ze wskazaniami konieczności stałej lub długotrwałej opieki, pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, konieczności stałego współudziału opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji dziecka;
- dziecko niepełnosprawne, które ukończyło 8 lat, ale nie ukończyło 18 lat (małżonek/rodzic dziecka stale sprawujący nad nim opiekę nie może opiekować się dzieckiem ze względu na poród, chorobę lub pobyt w szpitalu) – wniosek o zasiłek opiekuńczy (druk Z-15A), zaświadczenie lekarskie na zwykłym druku, orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności bądź orzeczenie o niepełnosprawności wraz ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki, pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji lub konieczności stałego współudziału opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji dziecka.
Prawo do wypłaty zasiłku ustalane jest na podstawie dostarczonych przez wnioskodawcę dokumentów. Można składać je w formie papierowej lub elektronicznej (Platforma Usług Elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych). Zasiłek opiekuńczy zostanie wypłacony, jeśli dokumenty potwierdzą, że brakuje innej osoby, która mogłaby sprawować opiekę nad dzieckiem w domu z powodu choroby, pobytu w szpitalu, porodu czy porzucenia dziecka.
