Zastosowanie znaku copyright © nie jest konieczne, aby utwór był chroniony prawami autorskimi. Używamy go w celu podkreślenia tego faktu i oznaczenia, kto jest jego właścicielem. O tym, dlaczego go stosujemy, a także o prawach autorskich i tym, co robić w przypadku ich naruszeń, przeczytasz w naszym artykule.
Spis treści
Co oznacza copyright?
Copyright to prawo autorskie w języku angielskim. Symbolem copyright jest duża litera „C” wpisane w okrąg: ©. Warto jednak pamiętać, że taki oznaczenie odnosi się do informacji o prawach autorskich innych niż nagrania dźwiękowe.
Copyright © oznacza, że dany utwór chroniony jest autorskimi prawami majątkowymi, które przysługują autorowi z tytułu stworzenia dzieła.
Symbol copyright wprowadził Kongres Stanów Zjednoczonych w 1909 roku, a później przyjął się on niemal na całym świecie.
Czy znak copyright © jest konieczny do ochrony praw autorskich?
Warto pamiętać, że znak © nie jest konieczny do zachowania praw autorskich. Dlaczego?
Polska podpisała konwencję berneńską o ochronie dzieł literackich i artystycznych (z 1886 roku, ostatnie poprawki naniesiono w 1979 roku), co oznacza, że prawa autorskie są chronione automatycznie. Nie ma konieczności umieszczania zapisów o prawach autorskich lub symbolu copyright.
Natomiast „przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)”.
Stanowią o tym również konkretne zapisy w polskim prawie. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. mówi, że ochrona przysługuje twórcy, niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności. Z tego względu nie ma obowiązku umieszczania znaku ©, podobnie jak nie jest potrzebne np. zamieszczanie noty copyright, wnoszenie opłat czy rejestracja utworów w jakichkolwiek rejestrach.
Warto pamiętać, że w krajach, które nie ratyfikowały konwencji berneńskiej, należy stosować symbol ©. Na szczęście takich państw jest niewiele, to m.in. Iran, Angola, Laos i Kambodża.
Co daje symbol copyright?
Zgodnie z przepisami nie ma zatem potrzeby umieszczania znaku © przy dziele. Część właścicieli autorskich praw majątkowych robi to w celach prewencyjnych.
Opatrzenie utworu znakiem C w kółku informuje, że dane dzieło jest chronione prawem autorskim i do kogo ono należy. To oznacza, że zabronione jest jego dowolne kopiowanie i zmienianie. Prawa do korzystania oraz inne prawa związane z autorstwem przysługują tylko twórcy dzieła.
Symbol © używany jest, aby potwierdzić prawa do utworu. Widząc go, nikt nie może mieć wątpliwości, że dowolne kopiowanie utworu jest zabronione. Umieszczenie symbolu copyright przy utworze, do którego nie ma się prawa, nie wywołuje żadnych skutków prawnych.
Oznaczenie utworu znakiem copyright może być przydatne np. podczas sporów sądowych. Dowodzi, że utwór jest chroniony prawem autorskim. Wskazuje również bezpośrednio na autorstwo utworu. Należy pamiętać jednak, że prawami autorskimi objęte są nie tylko utwory opatrzone symbolem copyright. Prawa autorskie nabywasz w momencie dowolnego uzewnętrznienia utworu i nie musisz ich w żaden sposób formalizować. Ten znaczek to jedynie dodatkowe potwierdzenie, które może ułatwić ci wysunięcie roszczeń do utworu w razie naruszenia twoich praw.
Kto jest twórcą utworu?
Zgodnie z art. 8 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu. W takim domniemaniu pomaga znak copyright i umieszczona obok nazwa/imię i nazwisko.
W notach o prawach autorskich podawany jest zazwyczaj znak ©, rok stworzenia, nazwa podmiotu/imię nazwisko osoby, której przysługują autorskie prawa majątkowe oraz zwrot „Wszelkie prawa zastrzeżone”.
Twórca ma wyłączne uprawnienie do korzystania z dzieła lub rozporządzania nim. Każdy, kto chciałby korzystać z utworu, musi uzyskać zgodę autora lub jego następcy prawnego (wyjątkiem jest np. dozwolony użytek lub sytuacja, w której prawa majątkowe wygasły).
Trzeba też pamiętać, że autorskie prawa majątkowe są zbywalne, czyli mogą być np. przeniesione na inne osoby.
Nota copyright
Nota copyright to po prostu znak copyright + nazwa właściciela praw autorskich + rok pierwszej publikacji. Takie noty znajdziemy czasami np. w stopkach stron internetowych. Wyglądają one w taki sposób:
© Jan Kowalski 2012
Jakie utwory są chronione prawami autorskimi?
Prawa autorskie, wraz z prawami własności przemysłowej mieszczą się w zagadnieniu własności intelektualnej.
Prawami autorskimi objęty jest każdy utwór, który jest w jakiś sposób uzewnętrzniony. Nie musi być przy tym utrwalony w żaden sposób. W praktyce oznacza to, że zaśpiewana piosenka zostaje automatycznie objęta prawami autorskimi, nawet jeśli nigdy nie została zapisana.
Autorskie prawa majątkowe
Prawa autorskie majątkowe dają twórcy prawo do dowolnego korzystania ze swojego utworu i eksploatowania go. Zgodnie z art. 17 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
[…] twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Majątkowe prawa autorskie są zbywalne m.in. poprzez sprzedaż i darowiznę, a także podlegają dziedziczeniu.
Autorskie prawa osobiste, czyli autorstwo
Osobiste prawo autorskie chroni prawo autora do jego relacji z utworem, czyli do autorstwa. Zgodnie z prawem są one niezbywalne, to znaczy, że nawet jeśli autor sprzeda swoje prawa majątkowe, wciąż pozostaje on autorem. Nikt nie może przypisać sobie autorstwa cudzego utworu.
Kiedy nie przysługują prawa autorskie?
Prawa autorskie nie dotyczą:
- odkryć,
- idei,
- procedur,
- metod i zasad działania,
- koncepcji matematycznych,
- postaci scenicznych i kabaretowych,
- prostych informacji prasowych,
- opisów patentowych.
Ograniczenia praw autorskich
Autorskie prawa majątkowe wygasają po 70 latach od śmierci twórcy lub po 70 latach od chwili rozpowszechnienia utworu (w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca lub utworu, którego twórca nie jest znany).
Copyrights będą ograniczone w przypadku dozwolonego użytku chronionych utworów, m.in.:
- do własnego użytku osobistego;
- na prawie cytatu;
- na prawie parodii/karykatury/pastiszu;
- w przypadku korzystania z informacji zawartych w publicznych przemówieniach czy wykładach.
Naruszenia praw autorskich
Zgodnie z art. 79 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jeśli twoje prawa autorskie zostaną naruszone, możesz żądać:
1) zaniechania naruszania;
2) usunięcia skutków naruszenia;
3) naprawienia wyrządzonej szkody: a) na zasadach ogólnych albo b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
wydania uzyskanych korzyści.
Realizacji tego prawa możesz dochodzić na drodze sądowej. Pozwanie osoby odpowiedzialnej nie jest jednak twoją jedyną możliwością.
Przeczytaj więcej w kategorii prawo gospodarcze.
