Twórcy dzieła przysługuje ochrona jego praw autorskich. Jednak czy koniecznie trzeba użyć symbolu © aby zachować te prawa? Co daje oznaczenie copyright i kiedy warto je stosować?
Spis treści
Co oznacza copyright?
Copyright to prawo autorskie w języku angielskim. Symbolem copyright jest duża litera „C” wpisane w okrąg: ©. Warto jednak pamiętać, że taki oznaczenie odnosi się do informacji o prawach autorskich innych niż nagrania dźwiękowe.
Copyright © oznacza, że dany utwór chroniony jest autorskimi prawami majątkowymi, które przysługują autorowi z tytułu stworzenia dzieła.
Symbol copyright wprowadził Kongres Stanów Zjednoczonych w 1909 roku, a później przyjął się on niemal na całym świecie.
Czy symbol copyright jest konieczny dla zachowania praw autorskich?
Warto pamiętać, że znak © nie jest konieczny do zachowania praw autorskich. Dlaczego?
Polska podpisała konwencję berneńską (z 1886 roku, ostatnie poprawki naniesiono w 1979 roku), co oznacza, że prawa autorskie są chronione automatycznie. Nie ma konieczności umieszczania zapisów o prawach autorskich lub symbolu copyright.
Natomiast „przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)”.
Stanowią o tym również konkretne zapisy w polskim prawie. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. mówi, że ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.
Z tego względu nie ma obowiązku umieszczania znaku ©, podobnie jak do takiej ochrony nie jest potrzebne np. zamieszczanie noty copyright, wnoszenie opłat czy rejestracja utworów w jakichkolwiek rejestrach.
Warto pamiętać, że w krajach, które nie ratyfikowały konwencji berneńskiej, należy stosować symbol ©. Na szczęście takich państw jest niewiele, to m.in. Iran, Angola, Laos i Kambodża.
Co daje oznaczenie copyright?
Zgodnie z przepisami nie ma zatem potrzeby umieszczania znaku © przy dziele. Część właścicieli autorskich praw majątkowych robi to w celach prewencyjnych.
Umieszczenie symbolu copyright informuje, że dane dzieło jest chronione prawem autorskim i do kogo ono należy. To oznacza, że zabronione jest jego dowolne kopiowanie i zmienianie. Prawa do korzystania oraz inne prawa związane z autorstwem przysługują tylko twórcy dzieła.
Symbol © używany jest, aby potwierdzić prawa do utworu. Widząc go, nikt nie może mieć wątpliwości, że dowolne kopiowanie utworu jest zabronione. Umieszczenie symbolu copyright przy utworze, do którego nie ma się prawa, nie wywołuje żadnych skutków prawnych.
Oznaczenie © może być przydatne np. podczas sporów sądowych. Dowodzi, że utwór jest chroniony prawem autorskim. Wskazuje również bezpośrednio na autorstwo utworu.
Zgodnie z art. 8 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu. W takim domniemaniu pomaga znak copyright i umieszczona obok nazwa/imię i nazwisko.
W notach o prawach autorskich podawany jest zazwyczaj znak ©, rok stworzenia, nazwa podmiotu/imię nazwisko osoby, której przysługują autorskie prawa majątkowe oraz zwrot „Wszelkie prawa zastrzeżone”.
Twórca ma wyłączne uprawnienie do korzystania z dzieła lub rozporządzania nim. Każdy, kto chciałby korzystać z utworu, musi uzyskać zgodę autora lub jego następcy prawnego (wyjątkiem jest np. dozwolony użytek lub sytuacja, w której prawa majątkowe wygasły).
Trzeba też pamiętać, że autorskie prawa majątkowe są zbywalne, czyli mogą być np. przeniesione na inne osoby.
Ograniczenia praw autorskich
Autorskie prawa majątkowe wygasają po 70 latach od śmierci twórcy lub po 70 latach od chwili rozpowszechnienia utworu (w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca lub utworu, którego twórca nie jest znany).
Copyrights będą ograniczone w przypadku dozwolonego użytku chronionych utworów, m.in.:
- do własnego użytku osobistego,
- na prawie cytatu,
- na prawie parodii/karykatury/pastiszu,
- w przypadku korzystania z informacji zawartych w publicznych przemówieniach czy wykładach.
