Przetarg publiczny organizowany jest po to, aby nabyć towary bądź usługi. Biorą w nim udział przedsiębiorcy i instytucje publiczne oraz wykonawcy, którzy mogą przedstawić swoje oferty – to z nich wybierana jest najbardziej ekonomiczna oferta przetargowa.
Przetarg (zamówienie publiczne) jest jednym ze sposobów dokonania wyboru oferty w celu zawarcia odpłatnej umowy. Jest ona podpisywana pomiędzy zamawiającym (konkretna instytucja publiczna) a wykonawcą – zasady jej zawierania, dokonywania zamówień oraz organizacji przetargów reguluje Prawo Zamówień Publicznych z dnia 11 września 2019 roku, oraz inne akty prawne odnoszące się do tego zakresu.
Spis treści
Co to jest przetarg?
Przetarg zorganizowany przez instytucję publiczną ma na celu nabycie określonych towarów, usług czy prac budowlanych na rzecz danej instytucji. Każdy przetarg publiczny podlega zasadzie jawności – informacja o przyjmowaniu zgłoszeń podawana jest do informacji publicznej. Zamówienia od 130 tysięcy złotych można znaleźć w Biuletynie Zamówień Publicznych wydawanym przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych oraz w wyszukiwarce na stronie internetowej. Jeśli zamówienie przekracza próg unijny, informacje na jego temat publikowane są w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.
Zamówienia publiczne i przetargi podlegają zasadom dotyczącym wszystkich osób i firm biorących udział w danym postępowaniu:
- zasada uczciwej konkurencji (postępowanie należy prowadzić nie tylko zgodnie z prawem, ale również zgodnie z interesem przedsiębiorcy czy dobrymi obyczajami);
- zasada równości (zamawiający powinien traktować wykonawców na równi, bez dyskryminowania czy preferowania któregoś z nich);
- zasada bezstronności i obiektywizmu (uczestnikami postępowania nie mogą być osoby związane z wykonawcą);
- zasada efektywności (wybrana oferta powinna być najkorzystniejsza ekonomicznie pod względem finansowym, jakościowym itp.);
- zasada jawności (informacje i dokumenty z postępowania dostępne są publicznie);
- zasada przejrzystości (jasne reguły postępowania i środki pozwalające na ich weryfikację);
- zasada pisemności;
- zasada prowadzenia postępowania w języku polskim.
Rodzaje przetargów
Przepisy Ustawy Prawo zamówień publicznych wskazują na 8 trybów udzielania takich zamówień – należą do nich:
- przetarg nieograniczony (po publicznym ogłoszeniu każdy zainteresowany wykonawca może złożyć ofertę przetargową);
- przetarg ograniczony (w odpowiedzi na przetarg wykonawcy składają wniosek o dopuszczenie do postępowania, oferty składają jedynie wykonawcy zaproszeni do ich złożenia);
- negocjacje z ogłoszeniem (ogłoszony publicznie przetarg pozwala na złożenie przez dopuszczonych do postępowania wykonawców wstępnych ofert bez ceny zamówienia; zamawiający prowadzi z nimi negocjacje, a następnie zaprasza do składania ofert);
- dialog konkurencyjny (po publicznym ogłoszeniu przetargu zamawiający prowadzi dialog z wybranymi wykonawcami i zaprasza ich do składania ofert);
- licytacja elektroniczna (wybrani wykonawcy składają kolejne oferty za pośrednictwem formularza na stronie internetowej – system automatycznie klasyfikuje je ze względu na ich korzystność);
- negocjacje bez ogłoszenia (negocjowanie warunków umowy z wybranymi wykonawcami i zaproszenie ich do składania ofert);
- zamówienie z wolnej ręki (udzielenie zamówienia po negocjacjach z jednym wykonawcą);
- zapytanie o cenę (złożenie zapytania o cenę i zaproszenie do składania ofert wybranych wykonawców).
Kto musi ogłaszać przetarg?
Przetarg nie musi zostać ogłoszony, jeśli wartość zamówienia publicznego nie przekracza 30 000 euro (art. 4 pkt 8 Ustawy Prawo zamówień publicznych). Udzielanie zamówień publicznych i organizowanie konkursów o wartości od 130 000 złotych wymaga przeprowadzenia procedury przetargowej.
Tryb zamówień publicznych nie obowiązuje też zamawiających (przedsiębiorców i instytucji publicznych), gdy nie mają oni obowiązku stosowania Ustawy Prawo zamówień publicznych lub przedmiotem zamówienia ma być usługa wyłączona z Ustawy Pzp (na przykład badania naukowe i usługi badawcze tylko częściowo finansowane przez zamawiającego, nabycie własności nieruchomości).
Od jakiej kwoty należy ogłosić przetarg?
W 2023 roku obowiązują progi opublikowane w Rozporządzeniu Delegowanym Komisji (UE) z dnia 10 listopada 2021 roku (numery: 2021/1950, 2021/1952/ 2021/1953). Dla poszczególnych rodzajów zamówień publicznych prezentują się one następująco:
- roboty budowlane – 5 382 000 euro (dla wszystkich zamawiających);
- towary i usługi – 140 000 euro (sektor finansów publicznych), 215 000 euro (sektor samorządowy) lub 431 000 euro (sektor bezpieczeństwa i obronności);
- usługi społeczne, inne szczególne usługi – 750 000 euro (klasyczni zamawiający) lub 1 000 000 euro (sektor bezpieczeństwa i obronności).
Kto może wziąć udział w przetargu?
Udział w przetargu mogą wziąć wykonawcy, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego (art. 22 ust. 1 i art. 24 ust. 1 Ustawy Prawo zamówień publicznych). Obowiązują one po to, aby ograniczyć ryzyko wyboru wykonawcy, który nie jest zdolny do wykonania zamówienia bądź wykonania go w sposób nienależyty. Podstawy do wykluczenia wykonawcy z postępowania wskazuje art. 24 ust. 1 Ustawy Prawo zamówień publicznych.
Warunki, jakie powinien spełniać wykonawca, dotyczą:
- uprawnień do wykonywania określonej działalności/czynności (jeżeli przepisy prawa wymagają ich posiadania);
- wiedzy i doświadczenia w danym zakresie;
- odpowiedniego potencjału technicznego i osób zdolnych do zrealizowania zamówienia;
- sytuacji finansowej i ekonomicznej.
Jak przebiega przetarg zgodnie z Ustawą Prawo zamówień publicznych
Procedura przetargowa składa się z kilku etapów dotyczących procesu zamówienia dla zamawiającego i procesu zamówienia dla potencjalnego wykonawcy. Zgodnie z Ustawą Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 2019) przetarg dla zamawiającego dzieli się na poszczególne etapy:
- planowanie (potrzeba wydatkowania, analiza rynku, określenie przedmiotu, formy i rodzaju zamówienia);
- publikacja zamówienia publicznego (sformalizowanie informacji niezbędnych potencjalnym wykonawcom do przygotowania ofert przetargowych);
- ocena złożonych przez wykonawców ofert (sprawdzenie zgodności ofert z wymaganiami określonymi w dokumencie przetargowym, analiza kosztów i korzyści);
- formalizacja umowy z wykonawcą (po walidacji wymagań wyznaczane jest miejsce i termin spotkania z oferentem, publikacja ogłoszenia o wyborze wykonawcy, zawarcie umowy);
- realizacja zamówienia publicznego.
W przypadku wykonawcy etapy procesu zamówienia publicznego to:
- ogłoszenie o przetargu publicznym (dokument przetargowy zawiera informacje konieczne do ustalenia, czy wykonawca może ubiegać się o realizację zamówienia);
- przygotowanie i złożenie oferty (oferty przetargowe należy składać we wskazanym terminie drogą elektroniczną – autoryzację umożliwia podpis elektroniczny);
- zawarcie umowy z zamawiającym (wykonawca powinien udowodnić, że spełnia warunki do zawarcia umowy, np. przedstawiając wymagane dokumenty, po walidacji zgodności dokumentów zamawiający publikuje ogłoszenie o wyborze wykonawcy, z którym następnie podpisywana jest umowa);
- wykonanie zamówienia (dostarczenie towarów lub realizacja usług w zakresie wskazanym w zawartej umowie).
Podsumowując, przetargi mają na celu nabycie dóbr lub usług, albo też znalezienie wykonawców konkretnych robót budowlanych. Nie każdy przetarg musi być ogłoszony do wiadomości publicznej.
Poznaj pozostałe artykuły z kategorii Działalność gospodarcza.
