Podatek od darowizny jest obowiązkowy, nawet gdy dotyczy on najbliższej rodziny. Z tego artykułu dowiesz się, jak go wyliczyć, jakie są wolne kwoty od podatku oraz jakie są konsekwencje niezgłoszenia darowizny. Sprawdź, jak skorzystać ze zwolnienie z podatku od darowizn.
Spis treści
Podatek od darowizny – na czym polega darowizna?
Żeby mówić o skutkach niezgłoszenia darowizny, przypomnijmy sobie, czym jest darowizna. Zgodnie z zapisami ustawy o podatku od spadku i darowizn, a także kodeksu cywilnego, darowizna jest umową, w której darczyńca zobowiązuje bezpłatnie przekazać świadczenie na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.
Żeby darowizna mogła dojść do skutku, obdarowany musi wyrazić zgodę na to, by przyjąć od darczyńcy majątek. Sam powód przekazania darowizny pod względem skutków podatkowych nie ma znaczenia.
Podatek od darowizny – umowa darowizny
Umowa darowizny jest rodzajem umowy cywilnoprawnej. Jej zawieranie nie jest konieczne w każdym przypadku przekazywania darowizny i tradycyjnie nie zawiera się jej w przypadku mniej wartościowych darowizn. Stosuje się ją zwykle w przypadku przekazania większych sum pieniędzy, a także samochodów lub nieruchomości, jak domy czy mieszkania.
To, czy zawrzemy umowę, nie ma wpływu na opodatkowanie darowizny.
Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj Kiedy należy zawrzeć umowę darowizny?
Podatek od darowizny 2024. Grupy podatkowe
W przypadku darowizny trzeba zapłacić podatek. To, jaki podatek od darowizny zapłacimy, zależy od tego, jaki jest stopień pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym. Pod względem podatkowym obdarowanych dzieli się na trzy grupy:
- grupa pierwsza: najbliższa rodzina, tj. małżonek (obecny, nie były), zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha, teściowie, zięć, synowa;
- grupa druga: dalsza rodzina, tj. zstępni rodzeństwa (np. siostrzeniec, bratanek), rodzeństwo rodziców (np. wuj, ciotka), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa (np. mąż siostry), rodzeństwo małżonków (np. brat żony – szwagier), małżonkowie rodzeństwa małżonków (np. mąż siostry męża), małżonkowie innych zstępnych (np. żona wnuka);
- grupa trzecia: wszystkie osoby niezaliczone do dwóch poprzednich grup, w tym osoby niespokrewnione z obdarowanym.
I właśnie od przynależności do jednej z tych trzech grup zależy wysokość podatku od darowizny. W każdej z nich funkcjonuje limit darowizny, która jest wolna od podatku. Limit obejmuje ostatnie pięć lat. Jeśli nie przekroczyliśmy takiego limitu, to nie trzeba składać zeznania podatkowego.
Jeśli limit przekroczymy, to trzeba darowiznę zgłosić do urzędu skarbowego za pomocą formularza SD-Z2 o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych.
Przy przekazywaniu darowizny możemy również, ale nie musimy, sporządzić umowę darowizny.
Podatek od darowizny – zwolnienie z podatku
W ramach I grupy podatkowej wyróżniamy również tzw. grupę 0, do której należą:
- małżonek,
- zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki),
- wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie),
- pasierb,
- rodzeństwo,
- ojczym i macocha.
W jej ramach możliwe jest całkowite zwolnienie od podatku, również w przypadku, w którym darowizna przekracza kwotę 36 120 złotych. Warunkiem zwolnienia jest odpowiednie zgłoszenie darowizny do Urzędu Skarbowego.
Oznacza to, że w przypadku otrzymania darowizny od rodziców i innych bliskich członków rodziny możemy całkowicie uniknąć podatku.
Podatek od darowizny – kwota wolna od podatku od 1 lipca 2023 roku
Od lipca 2023 kwota wolna od podatku wynosi odpowiednio:
- Dla grupy I – 36 120 zł,
- Dla grupy II – 27 090 zł,
- Dla grupy III – 18 060 zł.
Limity te oznaczają, że jeśli wartość darowizny w ciągu ostatnich 5 lat nie przekroczy wartości z limitu, to obejmuje nas zwolnienie z podatku od spadków i darowizn. Jeśli jednak będzie wyższa niż wskazana w limicie dla odpowiedniej grupy pokrewieństwa, to taki fakt, trzeba zgłosić do urzędu skarbowego.
Mamy na to 6 miesięcy od chwili otrzymania darowizny. W przypadku grupy I jeśli w terminie zgłosimy taką darowiznę, to nie trzeba będzie od niej zapłacić podatku. Gdy darowizna przekazywana jest w formie pieniężnej, to wystarczy, że udokumentujemy ją np. wyciągiem z konta.
Podatek od darowizny – ile wynosi?
Podatek od darowizny wynosi odpowiednio 3, 5 i 7 procent dla pierwszej, drugiej i trzeciej grupy. Ponadto, jeśli nie zgłosisz otrzymania darowizny przekraczającej kwotę wolną od podatku w Twojej grupie, narażasz się na oprocentowanie karne wynoszące 20 procent.
Podatek od darowizny – jak obliczyć?
Konieczność zapłaty podatku dochodowego od darowizny wiąże się oczywiście z koniecznością obliczenia jego wysokości. Aby to zrobić, musimy z pierwszej kolejności ustalić wartość otrzymanej darowizny. W przypadku darowizny rzeczowej oznacza to, że musimy poznać jej wartość rynkową.
Kwestia jest łatwiejsza w przypadku darowizny pieniężnej, której wartość to otrzymana przez nas kwota.
Znając już wartość darowizny, należy odliczyć od niej wysokość kwoty wolny od podatku właściwej dla grupy podatkowej darczyńcy. Otrzymaną kwotę następnie mnożymy odpowiednio przez 3%, 5% lub 7% – znów w zależności od grupy podatkowej.
Przykład. Józef otrzymał 50 tysięcy złotych darowizny od swojej teściowej (należącej do I grupy podatkowej). Aby obliczyć wysokość podatku, Józef odejmuje od tej kwoty kwotę wolną od podatku. Następnie pozostałą kwotę mnoży przez 3%, otrzymując w ten sposób kwotę podatku do zapłaty. Wygląda to w następujący sposób:
50 000 – 36 120 = 13 880
13 880 x 3% = 416,4
Józef zapłaci 416,4 złotych podatku.
Przykład 2. Anna otrzymała 50 tysięcy złotych darowizny od swojego szwagra (należącego do II grupy podatkowej). Aby obliczyć wysokość podatku, Anna odejmuje od tej kwoty kwotę wolną od podatku. Następnie pozostałą kwotę mnoży przez 5%, otrzymując w ten sposób kwotę podatku do zapłaty. Wygląda to w następujący sposób:
50 000 – 27 090 = 22 910
22 910 x 5% = 1 145,5
Anna zapłaci 1 145,5 złotych podatku.
Przykład 3. Kamil otrzymał samochód wart 50 tysięcy złotych od swojego przyjaciela (należącego do III grupy podatkowej). Aby obliczyć wysokość podatku, Kamil odejmuje od tej kwoty kwotę wolną od podatku. Następnie pozostałą kwotę mnoży przez 7%, otrzymując w ten sposób kwotę podatku do zapłaty. Wygląda to w następujący sposób:
50 000 – 18 060 = 31 940
31 940 x 7% = 2 235,8
Kamil zapłaci 2 235,8 złotych podatku.
Podatek od darowizny. Jak zgłosić darowiznę?
Do zgłoszenia darowizny służy druk SD-Z2. Samo zgłoszenie do urzędu skarbowego otrzymanej darowizny jest wyłącznie działaniem informacyjnym.
Co, jeśli nie zgłoszę darowizny?
Niezgłoszenie darowizny jest traktowane jako oszustwo. Jeśli kontrola skarbowa wykryje, że darowizna nie była zgłoszona, to pieniądze takie opodatkowane będą karnie 20 proc. stawką podatku. Kara będzie nałożona na podatnika, jeśli urząd wykaże w trakcie kontroli, że darowizna nie była zgłoszona. Dodatkową sankcją jest odpowiedzialność karna skarbowa. Jej waga zależy od tego, jak bardzo naraziliśmy budżet na uszczuplenie.
Podatek od darowizny – przedawnienie
Warto wiedzieć, że jak każdy podatek, także i podatek od darowizny przedawnia się po pięciu latach. Mało tego. Zgodnie z art. 68 par. 1 ordynacji podatkowej urząd ma trzy lata, by wydać decyzję ustalającą podatek. Jeżeli nie zdąży, to takie zobowiązanie się przedawnia.
Przeczytaj więcej o rozliczaniu podatku.
Często zadawane pytania – podatek od darowizny
Kto jest zwolniony z płacenia podatku od darowizny?
Podatku od darowizn nie muszą płacić osoby, które otrzymały darowiznę nieprzekraczającą 36 120 złotych od małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma lub macochy. Inne szczegółowe wyłączenia można znaleźć a art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Ile wynosi podatek od darowizny w 2024 roku?
Wysokość podatku od darowizn w 2024 roku zależy od tego, do jakiej grupy podatkowej należymy, a także od wysokości darowizny.
Ile wynosi podatek od darowizny dla syna?
Podatek od darowizny dla syna wynosi 3, 5 lub 7% w zależności od wysokości darowizny.
Czy każdy przelew od rodziców to darowizna?
Nie każdy przelew od rodziców będzie darowizną. W większości będą one traktowane jako świadczenia alimentacyjne, wynikające z obowiązku, który mają rodzice, by utrzymywać swoje dzieci, które nie są jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie.
Jakie zmiany w darowiznach nastąpiły w 2023?
Od lipca 2023 obowiązują wyższe kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn. Wynoszą odpowiednio: 36 120, 27 090 i 18 060 złotych.
Jaka darowiznę trzeba zgłosić?
Zgłosić należy darowiznę, której wysokość przekroczyła wysokość kwoty wolnej od podatku.
Skąd urząd skarbowy wie o darowiźnie?
Urząd skarbowy może dowiedzieć się o darowiźnie podczas kontroli rachunku bankowego. Taką kontrolę urząd może przeprowadzić w dowolnym momencie.
Ile można podarować bratu bez podatku?
Rodzeństwu bez podatku możemy podarować 36 120 złotych w ciągu 5 lat.
Ile można dostać pieniędzy od rodziców?
Od rodziców bez podatku możemy otrzymać darowiznę o wartości 36 120 złotych w ciągu 5 lat.
Czy darczyńca musi zgłosić darowiznę?
Zgłoszenie darowizny leży po stronie obdarowanego. Powinien on ją zgłosić za pomocą formularzy SD-Z2, SD-1, SD-2, SD-3.
