Od 24 maja bieżącego roku obowiązują w Polsce unijne przepisy, które wprowadziła Dyrektywa SUP. Z rynku zniknęła spora ilość plastikowych opakowań jednorazowych, sztućców, rurek, kubeczków, talerzyków czy nawet patyczków do uszu, a przedsiębiorcy zostali obarczeni nowymi obowiązkami i opłatami. Sprawdź, co jeszcze warto wiedzieć o unijnej Dyrektywie SUP!
Od 24 maja bieżącego roku zaczęły obowiązywać zapisy Ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 roku o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 877). Akt ten był odpowiedzią na unijny wymóg zaimplementowania Dyrektywy Unii Europejskiej Single Use Plastics (SUP). Celem wprowadzonych zmian jest znaczne ograniczenie w obrocie ilości plastikowych przedmiotów jednorazowego użytku. Co dokładnie powinno się zmienić? Zapraszamy do lektury!
Spis treści
Dyrektywa SUP w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko
Od 24 maja bieżącego roku w Polsce obowiązuje zakaz wprowadzania do obrotu określonych produktów jednorazowego użytku wykonanych z tworzyw sztucznych. Wśród nich znajdą się między innymi:
- pojemniki na żywność;
- kubki na napoje;
- sztućce;
- talerze;
- słomki do napojów;
- patyczki higieniczne (z wyjątkiem tych wyprodukowanych w celach medycznych).
Podobne zakazy obowiązują nie tylko w Polsce, ale również na terenie całej Unii Europejskiej. Przedsiębiorcy, którzy zdecydują się złamać ten zakaz i produkować, sprowadzać z innych krajów Unii Europejskiej lub państw trzecich określone produkty jednorazowego użytku wykonane z tworzyw sztucznych, będą podlegać karze grzywny w wysokości od 10 tysięcy do nawet 500 tysięcy złotych.
Nowe obowiązki przedsiębiorcy związane z dyrektywą SUP
Znowelizowane prawo nakłada na przedsiębiorców szereg nowych obowiązków. Będą one dotyczyć nie tylko producentów opakowań z tworzyw sztucznych, ale również podmiotów, które pakują w nie wyprodukowane przez siebie lub sprzedawane artykuły żywnościowe.
Obowiązki dla sprzedawców napojów i żywności na wynos
Opakowania jednorazowe będą dozwolone w jednostkach handlu detalicznego, hurtowniach i punktach gastronomicznych, a więc na przykład w restauracjach, barach i firmach cateringowych, w których dania sprzedawane są na wynos i muszą zostać zapakowane w jednorazówki. Podmioty takie będą jednak zobowiązane do pobierania opłat za opakowanie. Obowiązek ten wejdzie w życie od początku 2024 roku.
Nowelizacja ustawy jasno określa, o jaki rodzaj opakowań chodzi. Mowa tutaj o:
- pojemnikach na posiłki w typie fast food;
- plastikowych i styropianowych pudełkach na zimne lub ciepłe posiłki wydawane na wynos;
- opakowaniach na kanapki, wrapy i sałatki;
- opakowaniach na świeżą żywność i żywność przetworzoną, ale nie wymagającą dalszej obróbki, a więc: owoce, warzywa i desery.
Opłatę uiszczą użytkownicy końcowi, a więc klienci sklepów, barów oraz restauracji i będzie ona przekazywana na wyznaczony rachunek bankowy w terminie do 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym jej pobrania. Przedsiębiorcy będą kontrolowani, czy faktycznie pobierają należną opłatę. Kontrolą taką zajmie się Inspekcja Handlowa. Kontrolerzy zaczną odwiedzać wybrane punkty już od 1 stycznia 2024 roku.
Ile wyniesie taka opłata? Zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 28 kwietnia 2023 roku w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami, opłata taka będzie wynosić 20 groszy za kubki na napoje i 25 groszy za pojemniki na żywność.
Inne obowiązki dla podmiotów wprowadzających do obrotu opakowania z tworzyw sztucznych
Ustawodawcy unijni mają na celu ograniczenie ilości plastiku na terenie całej Unii Europejskiej, w tym także w Polsce. Z tego względu nałożyli na przedsiębiorców szereg obowiązków i opłat za wprowadzanie do obrotu, a więc produkowanie na terytorium kraju należącego do UE lub sprowadzanie z innego kraju określonych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych:
Obowiązek oznakowania opakowań
Opakowania jednorazowe z tworzyw sztucznych będą musiały zostać odpowiednio oznakowane. Mowa tutaj nie tylko o opakowaniach na żywność czy napoje, ale również o opakowania na artykuły higieniczne, na przykład: chusteczki nawilżane czy podpaski higieniczne.
Konieczność odprowadzenia opłaty związanej z pokryciem kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z jednorazówek wykonanych z plastiku
Przedsiębiorcy rokrocznie będą zobowiązani do uiszczania opłaty związanej z pokryciem kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z jednorazówek wykonanych z plastiku. Opłata ta będzie dotyczyć jedynie określonych produktów, na przykład: balonów, chusteczek nawilżanych, kubków na napoje, paczek, owijek i pojemników na żywność.
Obowiązek odprowadzania opłaty na finansowanie publicznych kampanii edukacyjnych
Przedsiębiorcy będą zobowiązani również do odprowadzania opłaty na finansowanie publicznych kampanii edukacyjnych. Mowa tutaj znowu jedynie o określonej grupie produktów, w której znalazły się na przykład: chusteczki nawilżane, balony, lekkie torby na zakupy czy podpaski higieniczne.
Konieczność osiągnięcia określonego udziału wagowego tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w opakowaniach na napoje
Ostatni obowiązek dotyczy producentów i importerów butelek na napoje i wiąże się z koniecznością osiągnięcia określonego udziału wagowego tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w opakowaniach na napoje. Mowa tutaj o butelkach jednorazowych wykonanych z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów. Wskaźnik udziału będzie wynosił 25% do 2025 roku i 30% do 20230 roku.
Obowiązek rejestracji w Bazie Danych o Produktach, Opakowaniach i Gospodarce Odpadam (BDO)
Wszyscy:
- przedsiębiorcy, którzy prowadzą jednostkę handlu detalicznego, hurtowego lub jednostkę gastronomiczną pakujący produkty w plastikowe opakowania jednorazowe;
- przedsiębiorcy posiadający urządzenia vendingowe sprzedające żywność w plastikowych jednorazówkach;
- przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu określone produkty jednorazowego użytku wykonane z tworzyw sztucznych;
będą zobowiązani do rejestracji w Bazie Danych o Produktach, Opakowaniach i Gospodarce Odpadami (BDO). Dla wszystkich przedsiębiorców, którzy aktualnie prowadzą powyższą działalność, termin na złożenie wniosku do bazy danych upływa 24 sierpnia 2023 roku.
Wymienieni powyżej przedsiębiorcy będą mieli obowiązek prowadzenia ewidencji liczby opakowań nabytych i wydanych klientom oraz ewidencje określonych produktów wprowadzonych do obrotu w konkretnym roku kalendarzowym.
Na podstawie tych ewidencji będą powstawać roczne sprawozdania, które będą musiały zostać złożone do BDO. Niewypełnienie powyższych obowiązków może się wiązać z poniesieniem kary pieniężnej w łącznej wysokości do 100 tysięcy złotych.
Podsumowując, Unia Europejska systematycznie wprowadza kolejne instrumenty polityki proekologicznej. Jednym z nich jest Dyrektywa SUP, której zadaniem jest ograniczenie w obiegu ilości opakowań z tworzyw sztucznych. W związku z powyższym na przedsiębiorców, którzy produkowali, importowali lub wykorzystywali w działalności takie opakowania, zostały nałożone dodatkowe obowiązki i opłaty.
Na koniec warto wspomnieć, że to nie koniec zmian dotyczących prawnych uregulowań obrotu opakowaniami z tworzyw sztucznych w Polsce. W zeszłym miesiącu (13 lipca 2023 roku) Sejm uchwalił ustawę, która ma wprowadzić w Polsce system kaucyjny za jednorazowe opakowania na napoje.
