Podatek od wzbogacenia został wprowadzony na mocy przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych z dnia 9 września 2000 r. Jest on ciągłym przedmiotem nowelizacji, z uwagi na przemiany gospodarcze i potrzebę dostosowania go do obecnych czasów.
Podatek od wzbogacenia to podatek od czynności cywilnoprawnych, w skrócie PCC. Stawka PCC uzależniona jest od charakteru czynności cywilnoprawnej. PCC jest opłatą, którą ponosi każdy, kto dokonuje czynności prawnych i nie opłaca przy tym podatku VAT.
Spis treści
Kto zapłaci podatek od wzbogacenia się?
Obowiązek zapłaty podatku od wzbogacenia się ciąży na osobach, które wzbogaciły się w wyniku dokonania czynności cywilnoprawnej. Poniżej wskazujemy katalog umów wraz z ich stronami zobowiązanymi do zapłaty podatku od danej czynności:
- umowa sprzedaży – podatek zapłaci kupujący;
- umowa zamiany – podatek zapłacą strony czynności;
- umowa darowizny – podatek zapłaci obdarowany;
- umowa dożywocia – podatek zapłaci nabywcy własności nieruchomości;
- umowa o dział spadku lub o zniesienie współwłasności – podatek zapłaci podmiot nabywający rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku, lub we współwłasności;
- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności – podatek zapłaci użytkownik lub nabywający prawo służebności;
- umowa pożyczki i umowa depozytu nieprawidłowego – podatek zapłaci biorący pożyczkę lub przechowawca;
- ustanowienie hipoteki – podatek zapłaci składający oświadczenie woli o ustanowieniu hipoteki;
- umowa spółki cywilnej – podatek zapłacą wspólnicy;
- pozostałe umowy spółki – podatek zapłaci spółka.
W przypadku gdy kilka osób albo stron umowy (np. przy umowie zamiany albo wspólnikach spółki cywilnej) ma zapłacić podatek, obowiązek ten spoczywa na nich solidarnie.
Ile wynosi podatek od wzbogacenia?
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, wysokość podatku uzależniona jest od charakteru czynności cywilnoprawnej, dla której mamy uiścić podatek. Poniżej przedstawiamy ich listę wraz ze stawką PCC:
- od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego, oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – podatek wynosi 2%, a w przypadku innych praw majątkowych – podatek wynosi 1%;
- od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego, oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego, oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – podatek wynosi 2%, a przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych – podatek wynosi 1%;
- od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności – podatek wynosi 1%;
- od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego – podatek wynosi 0,5%;
- od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – od kwoty zabezpieczonej wierzytelności – podatek wynosi 0,1%, a na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej – podatek wynosi 19 zł;
- od umowy spółki – podatek wynosi 0,5%.
Kiedy zapłacisz PCC?
Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od wzbogacenia się, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Wyłącza się z tego przypadki, gdy podatek jest pobierany przez płatnika PCC np. notariusza. Zazwyczaj obowiązek podatkowy powstaje od daty zawarcia umowy lub ustanowienia danego prawa.
Ponadto podatnicy mogą złożyć za dany miesiąc zbiorczą deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek. Muszą zrobić to w terminie do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem że dokonali w danym miesiącu co najmniej trzech czynności cywilnoprawnych obejmujących umowę pożyczki lub umowę sprzedaży rzeczy ruchomych, lub praw majątkowych, a ostatnia z tych czynności zostanie dokonana przed upływem 14 dni od dnia dokonania pierwszej z nich.
Co istotne notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego. Tym samym, jeśli któraś z powyższych czynności cywilnoprawnych będzie załatwiana u notariusza, to odprowadzi on już w czasie sporządzania aktu notarialnego i prowadzonych czynności notarialnych PCC w wysokości odpowiadającej tejże czynności cywilnoprawnej.
Wtedy wygaśnie indywidualny obowiązek zapłacenia PCC do właściwego urzędu skarbowego, gdyż notariusz zapłaci go po opłaceniu przez nas kosztów aktu notarialnego.
Do jakiej kwoty nie płaci się podatku od wzbogacenia?
Zgodnie z ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych PCC nie zapłacimy, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł. Z pełnym katalogiem podmiotów i przedmiotów zwolnionych od PCC można zapoznać się w art. 8 i 9 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Ponadto, w samej ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, a dokładnie art. 2 wymienione są wyłączenia przedmiotowe z opodatkowania, czyli takie sytuacje prawne, które nie podlegają podatkowi od wzbogacenia się.
Gdzie należy zapłacić PCC?
Zazwyczaj PCC powinien być zapłacony do właściwego urzędu skarbowego. Odstępstwem od uiszczenia podatku od wzbogacenia się na rzecz urzędu skarbowego mogą być czynności cywilnoprawne, w stosunku do których zachodzi potrzeba zachowania formy umownej w postaci aktu notarialnego.
Wtedy opłata PCC i jego wyliczenie, a następnie pobranie od danego podmiotu spoczywa na notariuszu, który następnie uiszcza podatek do Urzędu Skarbowego.
Dlaczego należy zapłacić PCC?
Istnieje ryzyko, że stawka podatku od wzbogacenia się może wynieść 20%. Są dwie możliwości zaistnienia tak wysokiej stawki. Obie dotyczą przypadku, w którym przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej:
- podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a nie zapłacił należnego podatku od tych czynności;
- biorący pożyczkę, w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Aby uniknąć tak wysokiej stawki PCC, lepiej go zapłacić. Wówczas nie narazisz się na większą stawkę podatku.
Należy również pamiętać, że zgodnie z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, powstałe zobowiązanie podatkowe, w tym to wynikające z zapłaty PCC przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin spłaty. Radzimy nie zwlekać z zapłatą podatku od wzbogacenia się do urzędu skarbowego. Brak zapłaty PCC może skończyć się popełnieniem przestępstwa lub wykroczenia karnoskarbowego.
