Za wprowadzenie pustej faktury do obiegu grożą poważne konsekwencje, włącznie z karą więzienia. Co może spotkać wystawcę i nabywcę i jak tego uniknąć? Prześwietlamy informacje na temat fikcyjnych faktur.
Spis treści
Co to jest pusta faktura?
Pusta faktura to dokument księgowy, który nie odzwierciedla rzeczywistego zdarzenia (stanu faktycznego), czyli dotyczy dostawy towarów lub świadczenia usługi, które faktycznie nie wystąpiły.
Puste faktury mogą powstać przez pomyłkę lub w efekcie zaniedbania jednak częściej wystawiane są celowo. Przestępcy i nieuczciwi przedsiębiorcy używają ich do prania brudnych pieniędzy czy wyłudzania VAT. Efektem jest uszczuplenie należności finansowych, które powinny zasilić budżet państwa.
Zazwyczaj wyróżnia się trzy rodzaje pustej faktury:
- dokumentującą transakcje, których nie było;
- dokumentującą realne zdarzenia gospodarcze jednak odbiorca godzi się, że w takiej fakturze wymieniony jest innym podmiot niż rzeczywisty wystawca;
- w której wystawca zataja dane podmiotu, który faktycznie dostarczył towar lub wykonał usługę (firmanctwo).
Mówiąc o pustych fakturach, warto pamiętać, że za wprowadzenie ich do obiegu grożą poważne konsekwencje, nie tylko karno-skarbowe.
Pusta faktura – konsekwencje podatkowe
Konsekwencje związane z wystąpieniem pustej faktury mogą spaść zarówno na sprzedawcę, który ją wystawił, jak i nabywcę. Na czym polegają? Zacznijmy od sprzedawcy.
Sprzedawca, który wystawił pustą fakturę:
- ma obowiązek odprowadzenia VAT zgodnie z kwotą wystawioną na fakturze (nawet jeżeli zdarzenie wskazane na fakturze nie miały miejsca), wynika to z art. 108 ust. 1 ustawy VAT;
- naraża się na sankcje wymienione w Kodeksie karnym skarbowym:
- jeżeli podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych i w ten sposób naraża podatek na uszczuplenie, podlega grzywnie do 720 stawek dziennych, albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie;
- nie wystawia faktury lub rachunku za wykonanie świadczenia, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych;
- wystawia fakturę lub rachunek w sposób nierzetelny albo takim dokumentem się posługuje, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku, albo obu tym karom łącznie.
Maksymalna kara za przestępstwo skarbowe może teraz wynieść 34 mln 560 tys. zł, a grzywna za wykroczenie 360 zł – 72 000 zł. Warto dodać, że przestępstwo zaczyna się od uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartości przedmiotu czynu w wysokości ponad pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jej popełnienia.
To nie są jedyne sankcje, które grożą za wprowadzenie do obrotu pustej faktury.
Kodeks karny mówi, że osoba, która w celu użycia za autentyczną, podrabia lub przerabia fakturę w zakresie okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej, lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym, lub używa takiej faktury jako autentycznej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (art. 270a kk).
Jak uniknąć konsekwencji wystawienia pustej faktury?
Sprzedawca mógł wystawić pustą fakturę przez pomyłkę lub niedopatrzenie. W takiej sytuacji może uniknąć konsekwencji podatkowych, karno-skarbowych i karnych. W jaki sposób?
Pierwsze rozwiązanie to anulowanie pustej faktury. To możliwe jeżeli dokument nie trafił jeszcze do obiegu prawnego. Po wprowadzeniu faktury do obiegu pozostaje skorygowanie jej kwoty do zera (wystawienie faktury korygującej).
Pusta faktura – konsekwencje dla nabywcy
W przypadku pustej faktury u nabywcy, taki dokument nie pozwala na odliczenie podatku naliczonego.
Przepisy wskazują, że nabywca może skorzystać z prawa do odliczenia podatku VAT jeżeli faktury odzwierciedlają rzeczywiste zdarzenia (art. 88 ust. 3a pkt 4 ustawy o VAT). Takiego prawa nie ma jeżeli faktury stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane, podają kwoty niezgodne z rzeczywistością oraz potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego (m.in. czynność prawna sprzeczna z ustawą lub mająca na celu jej obejście jest nieważna oraz nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru).
Jeżeli podatnik odliczył VAT z pustej faktury, to powinien skorygować swój błąd w rejestrze VAT i zrobić zapis w rejestrze na minus, złożyć korektę struktury pliku JPK_V7 za odpowiednie okresy oraz uiścić różnicę w kwocie podatku do zapłaty wraz z naliczonymi odsetkami.
Nabywca, który nie wykonał korekty, naraża się na odpowiedzialność za wykroczenie lub przestępstwo skarbowe.
Pusta faktura a koszty uzyskania przychodu
Pustej faktury nie trzeba wpisywać do księgi podatkowej. Nie dokumentuje ona faktycznego zdarzenia. Tymczasem w księdze podatkowej powinny znaleźć się tylko dokumenty, które dokumentują realnie poniesione koszty uzyskania przychodów. Nie należy też wprowadzać faktury korygującej do zera.
Może się zdarzyć, że pusta faktura zostanie przez pomyłkę ujęta w księgach. W takiej sytuacji podatnik powinien skorygować koszty, zmniejszając je do zera.
Pusta faktura a podatek VAT
W przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku VAT, jest obowiązana do jego zapłaty (art. 108 ust. 1 ustawy o VAT). Jednak taka konieczność nie występuje w przypadku pustej faktury.
Przeczytaj więcej w kategorii Faktury.
