Dlaczego wysokość stóp procentowych jest tak ważna nie tylko dla osób, które wzięły kredyt hipoteczny lub firm kredytujących swoją działalność gospodarczą, jakie są stopy procentowe i kto je ustala – to część pytań, na które odpowiedź znajduje się poniżej.
Spis treści
Czym są stopy procentowe?
Stopy procentowe to narzędzie ekonomiczne, które określa koszt pożyczania pieniędzy lub zyski z ich oszczędzania.
Gdy bank centralny – np. Narodowy Bank Polski – podnosi stopy procentowe, to rośnie koszt pożyczania pieniędzy. W praktyce oznacza to, że kredyty stają się droższe, co z kolei może wpływać na zmniejszenie popytu na pożyczki przez firmy i gospodarstwa domowe.
Wyższe stopy procentowe są stosowane, aby kontrolować inflację (czyli wzrost ogólnego poziomu cen) poprzez ograniczenie wydatków i wzrostu cen. Jeżeli stopy procentowe są niższe, zachęca to do pożyczania i inwestowania pieniędzy. W rezultacie więcej osób i firm może zdecydować się na zaciągnięcie pożyczek na cele inwestycyjne, co pobudza wzrost gospodarczy.
Decyzje dotyczące stóp procentowych podejmowane są przez NBP czy inny bank centralny na podstawie analizy różnych czynników, np. inflacji, bezrobocia, wzrostu gospodarczego i stabilności finansowej.
Różne rodzaje stóp procentowych NBP
Stopy procentowe to cena, za jaką bank centralny udziela kredytów bankom komercyjnym. Stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego dzielimy na:
- stopę referencyjną – stopa procentowa, która stanowi punkt odniesienia dla innych stóp procentowych w gospodarce. To rentowność bonów pieniężnych emitowanych przez NBP w trakcie podstawowych operacji otwartego rynku. Stopa referencyjna wpływa na poziom WIBOR-u stanowiącego podstawę oprocentowania kapitału obcego, jest też wyznacznikiem dla oprocentowania instrumentów finansowych, np. kredytów hipotecznych, obligacji i lokat bankowych;
- stopę lombardową – maksymalny poziom oprocentowania kredytów, które bank centralny udziela bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Stopa lombardowa służy jako wskaźnik kosztów, które banki komercyjne muszą ponieść, zaciągając pożyczkę z banku centralnego;
- stopę depozytową – oprocentowanie nadwyżek środków składanych przez banki komercyjne w banku centralnym;
- stopę redyskontową – ta stopa określa oprocentowanie, po jakim bank centralny odkupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych przed terminem zapadalności.
Stopy procentowe banków komercyjnych
Stopy procentowe ustalają też banki komercyjne. To rynkowe stopy procentowe, czyli wysokość oprocentowania depozytów na rynku międzybankowym. Wysokość oprocentowania, na jaką banki udzielają sobie pożyczek, określa WIBOR.
Dla klientów indywidualnych ważna jest rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO). RRSO obejmuje całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Na ten wskaźnik składają się odsetki (punktem wyjścia do ich ustalenia są stopy procentowe NBP), opłaty, prowizje, podatki oraz koszty dodatkowe.
Jak obliczyć stopę procentową?
Wysokość stóp procentowych jest kluczowa dla firm i osób fizycznych, które wzięły lub planują wziąć kredyt w banku, lub innej firmie finansowej.
Najłatwiej obliczyć stopę procentową korzystając z kalkulatorów online. Należy w nich podać m.in. wysokość kredytu, czas jego trwania (liczbę rat), wysokość prowizji, rodzaj rat oraz wysokość nominalnej stopy procentowej.
Prosty kalkulator zmiany oprocentowania kredytu hipotecznego można znaleźć np. na stronie UOKiK. Pozwala m.in. obliczyć, jak zmieni się rata po zmianie stopy procentowej.
Kto ustala stopy procentowe?
Stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego ustala jego organ, czyli Rada Polityki Pieniężnej. Robi to po analizie wskaźników makroekonomicznych i czynników gospodarczych. RPP opiera się na założeniach polityki pieniężnej na kolejny rok, dokumencie, który przyjmowany jest przez Sejm i Senat wraz z projektem budżetu państwa.
Aby zorientować się, jak i dlaczego podejmuje decyzje RPP, należy przeglądać informacje po posiedzeniach Rady, które są dostępne na stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego.
Kto zarabia na stopach procentowych?
Wysokie stopy procentowe oznaczają bardzo duże zyski banków komercyjnych, które korzystają na rosnących kosztach kredytów. Korzystają na nich również osoby oszczędzające na lokatach.
Podwyżki stóp procentowych przekładają się na wzrost oprocentowania pożyczek i kredytów udzielanych przez instytucje finansowe.
Banki mogą dodać do referencyjnej stopy procentowej określoną marżę, aby ustalić ostateczne oprocentowanie dla swoich klientów. Na przykład, jeśli referencyjna stopa procentowa wynosi 2% i bank ustala marżę na poziomie 3%, ostateczne oprocentowanie kredytu wyniesie 5%.
Jak wysokość stopy procentowej wpływa na inwestycję?
Niskie stopy kredytowe sprawiają, że na rynku jest więcej kapitału, a kredyt jest tańszy. Z drugiej strony spada rentowność lokat bankowych. Inaczej mówiąc, przy niższych stopach kredytowych oszczędzanie jest mniej opłacalne.
Wysokie stopy sprzyjają natomiast mniej ryzykownym sposobom inwestycji. Wtedy kupowanie obligacji skarbu państwa – indeksowanych inflacją – jest bardziej opłacalne niż przy niskich stopach kredytowych.
Decydując się na inwestycje finansowe, należy brać pod uwagę ryzyko inflacji i wysokich stóp procentowych. Rozwiązaniem jest zdywersyfikowany portfel inwestycyjny, który może zrównoważyć niekorzystny wpływ inflacji.
Dowiedz się więcej i zadbaj o finanse firmy.
