W wielu firmach pojawiają się składniki majątku, które należy wyremontować lub przygotować do użycia. Mogą być to również urządzenia czy maszyny tworzone samodzielnie. Prawidłowe określenie wartości początkowej takich środków trwałych w budowie, ich księgowanie i rozliczanie VAT może sprawiać problemy. Przeczytaj i sprawdź, jak się tym zająć.
Spis treści
Czym są środki trwałe w budowie?
Środki trwałe, to zgodnie z ustawą o PIT (art. 22a) nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia, środki transportu oraz inne przedmioty. Ich przewidywany okres użytkowania przez firmę przekracza rok. Muszą być wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności.
Czym są zatem środki trwałe w budowie? To m.in. urządzenia i maszyny o wartości przekraczającej 10 000 zł, które będą użytkowane w firmie dłużej niż rok, ale nie są jeszcze w pełni skompletowane i gotowe do użytku. To również budynki, które powstają lub są adaptowane czy modernizowane.
Do środków trwałych w budowie należy również zaliczyć środki trwałe w trakcie montażu lub podczas procesu ulepszania, który zwiększy ich wartość. Za środki trwałe w budowie uważane są również nakłady poniesione w związku z budową, przebudową, adaptacją lub montażem środka trwałego. Do tej kategorii można też zaliczyć instalacje techniczne (np. systemy klimatyzacji, wentylacji, elektryczne lub hydrauliczne), które są w trakcie montażu.
Warto pamiętać, że środki trwałe w budowie nie są jeszcze gotowe do użytku i nie generują przychodów dla firmy. Dopiero po zakończeniu procesu budowy, montażu lub adaptacji, kiedy środek trwały stanie się w pełni funkcjonalny i gotowy do użytku, zostaje przeklasyfikowany na zwykły środek trwały i rozpoczyna generowanie przychodów dla firmy.
Jak określić wartość początkową środka trwałego w budowie?
Przedsiębiorca, który ma określić wartość początkową środka trwałego w budowie, musi uwzględnić różne czynniki, które wpływają na odpisy amortyzacyjne, a więc koszty, które pomniejszają dochód firmy. Wartość początkową środka trwałego można ustalić w zależności od okoliczności nabycia lub wytworzenia tego środka:
- w przypadku, gdy środek trwały został nabyty za odpłatność, wartość początkową określa się jako cenę nabycia, czyli kwotę, którą przedsiębiorca zapłacił za urządzenie lub budynek;
- jeśli przedsiębiorca używał środka trwałego przed jego wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych i nie był on wcześniej amortyzowany, to także uwzględnia się cenę nabycia, jednak nie może być wyższa niż wartość rynkowa środka;
- jeśli przedsiębiorca nabył środek trwały częściowo odpłatnie, to wartość początkową oblicza się jako cenę nabycia, powiększoną o wartość przychodu uzyskanego z tego tytułu;
- jeżeli środek trwały został wytworzony przez przedsiębiorcę samodzielnie, to wartość początkową stanowi koszt wytworzenia, który obejmuje koszty rzeczowych składników majątku i usług obcych, koszty wynagrodzenia za prace wraz z pochodnymi oraz inne koszty, które można przyporządkować do wartości wytworzonych środków trwałych. Trzeba pamiętać, że wartość własnej pracy, koszty ogólnego zarządu, koszty sprzedaży oraz inne koszty operacyjne nie są wliczane do kosztu wytworzenia;
- w przypadku nabycia środka trwałego w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób, wartość początkową określa się jako wartość rynkową tego środka trwałego z dnia nabycia. Uwaga! Jeśli umowa darowizny lub inna umowa określa tę wartość w niższej wysokości, to tę niższą wartość przyjmuje się jako wartość początkową.
Jak zaksięgować środek stały w budowie?
Do ewidencjonowania środków trwałych w budowie służy konto 08 „Środki trwałe w budowie”. Tam umieszczane są wszystkie wydatki związane z budową, montażem czy ulepszeniem składników majątku, które następnie trafią do ewidencji środków trwałych.
Każdy wydatek poniesiony na budowę środka trwałego należy zapisać na koncie „Środki trwałe w budowie”. Uwaga! Na tym koncie ujmuje się tylko koszty związane bezpośrednio z budową lub wytworzeniem, np. poniesione na materiały budowlane, robociznę, usługi montażowe itp.
Przejrzystość ewidencji zapewnia analityka każdego obiektu lub środka trwałego, który jest w trakcie budowy. Pozwala gromadzić faktury, które składają się na wartość początkową środka trwałego w budowie i dokładnie śledzić koszty związane z konkretnym projektem. Kiedy środek trwały jest gotowy do użytkowania w firmie, należy go przenieść z konta 08 „Środki trwałe w budowie” na konto 01 „Środki trwałe”. Wartość początkowa zostanie przeniesiona na nowy środek trwały.
Przedsiębiorca może amortyzować tylko te środki trwałe, które już są gotowe do użytku. Amortyzacji w czasie podlegają składniki majątku o wartości równej lub większej niż 10 tys. zł (netto dla vatowców i brutto dla nievatowców). Przedmioty, które są warte mniej, można amortyzować jednorazowo lub zaksięgować bezpośrednio w kosztach podatkowych w miesiącu przyjęcia do używania.
Środek stały w budowie a VAT
Czynni podatnicy VAT mogą odliczyć podatek od towarów i usług od faktur kosztowych w okresie rozliczeniowym, w którym otrzymali te faktury – także te składające się na wartość początkową środka trwałego w budowie.
Jeśli faktury nie zostały ujęte w miesiącu dostarczenia dokumentu, można odliczyć podatek w dwóch kolejnych miesiącach kalendarzowych.
Należy pamiętać, że przedsiębiorcy, którzy są zwolnieni z VAT, nie mają prawa do odliczenia tego podatku.
