Jeden podatek minimalny CIT już obowiązuje w Polsce, a wkrótce ma wejść w życie kolejny obejmujący największe firmy. Czym się różnią, kogo będą obowiązywać i jak je rozliczyć? Oto przewodnik po nowych rozwiązaniach podatkowych.

CIT to podatek dochodowy od osób prawnych, w Polsce płacą go m.in. spółki z o.o. czy spółki akcyjne. Podstawowa stawka tego podatku to 19 proc., a obniżona (dla małych firm)  – 9 proc. Na czym zatem ma polegać globalny podatek minimalny CIT? To tzw. podatek wyrównawczy, który ma uniemożliwić wielkim korporacjom unikanie opodatkowania i wyprowadzania zysku za granicę.

Minimalny podatek CIT wszedł w życie w 2024 roku. Wynosi 10 proc. podstawy opodatkowania i ma również ograniczyć optymalizację podatkową. Zapłacą go niektórzy podatnicy m.in. wykazujący bardzo niskie dochody lub stratę za dany rok podatkowy.

Podatek minimalny 2024 – dla kogo?

Globalny podatek minimalny CIT wynika z unijnej dyrektywy 2022/2523. Obejmie jednostki składowe grupy międzynarodowej lub grupy krajowej, jeżeli w co najmniej dwóch z czterech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy osiągnęły minimalny przychód grupowy w wysokości minimum 750 mln euro.

Daninę zapłacą krajowe i międzynarodowe grupy przedsiębiorstw, jeżeli efektywny poziom opodatkowania dochodu danego podmiotu wynosi mniej niż 15 proc. Każdego roku największe przedsiębiorstwa międzynarodowe będą sprawdzane pod kątem spełnienia wymogu minimalnego efektywnego poziomu opodatkowania.

Jeżeli danina nie przekroczy progu 15 proc., to spółka zapłaci podatek wyrównawczy (ang. top-up tax) i w ten sposób jej obciążenie podatkowe zrówna się z minimalnym poziomem.

Projekt ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych wprowadzającej w Polsce unijną dyrektywę ma wejść w życie w 2025 r (obecnie trwają jego konsultacje publiczne).

Projekt zakłada wprowadzenie trzech podatków wyrównawczych:

• dla jednostek dominujących najwyższego szczebla w grupie, które są polskimi podatnikami (globalny podatek wyrównawczy pobrany w ramach zasady włączenia dochodu do opodatkowania – IIR);
• kwalifikowany krajowy podatek wyrównawczy (QDMTT) gwarantujący, że podatek minimalny rzeczywiście trafi do polskiego budżetu;

• podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków (UTPR) – płatnikami będą jednostki składowe grupy międzynarodowej zlokalizowane na terenie RP.

Ministerstwo Finansów przewiduje, że globalny podatek minimalny obejmie ok. 7 tys. podmiotów i zapewni ok. 2,38 mld zł dla kasy państwa rocznie.

Na globalny podatek minimalny trzeba poczekać do 2025 roku, jednak w Polsce, już od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje inny podatek minimalny. Wynosi 10 proc. podstawy opodatkowania (art. 24ca. 1. ustawy o CIT). Obejmuje:

• podatników z siedzibą/zarządem na terytorium RP;
• podatkowe grupy kapitałowe;
• podatników, którzy prowadzą działalność poprzez zakład położony w RP, którzy z działalności operacyjnej za dany rok podatkowy ponieśli stratę albo u których udział dochodu w przychodach nie przekroczył wysokości 2%.

Cel tej daniny jest podobny do globalnego podatku minimalnego, czyli ograniczenie optymalizacji podatkowej.

Podatek minimalny 2024 – wyłączenia?

Ustawa o CIT przewiduje też wyłączenia, minimalnego podatku nie stosuje się wobec podatników, którzy m.in.:

• są przedsiębiorstwami finansowymi;
• świeżo rozpoczęli działalność (nie zapłacą podatku w roku rozpoczęcia działalności i w dwóch kolejnych latach podatkowych);
• uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku poprzednim;
• udziałowcami/akcjonariuszami/wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne. Podatnik nie posiada (bezpośrednio lub pośrednio) więcej niż 5% udziałów (akcji) w kapitale innej spółki lub ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną;
• wchodzący w skład grupy co najmniej dwóch spółek, w której jedna spółka posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 75% udział w kapitale zakładowym pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy, a udział łącznych dochodów spółek w ich łącznych przychodach jest większy niż 2%;
• są małymi podatnikami;
• są postawieni w stan upadłości, likwidacji lub objęci postępowaniem restrukturyzacyjnym.

PRZECZYTAJ TEŻ:

1. Stawka CIT (9%) dla małych podatników od stycznia 2024
2. STAWKI C
3. Informacja CIT-ST – co to jest i kto musi ją złożyć? Instrukcja wypełniania
4. Rozliczenie podatku u źródła. Kto musi złożyć deklarację CIT-10Z?
5. Czym jest ukryty zysk w estońskim CIT?

Czy podmioty zagraniczne zapłacą podatek minimalny?

Niektóre podmioty zagraniczne zapłacą podatek minimalny. Może on objąć:

• nierezydentów,
• prowadzących działalność w Polsce poprzez zagraniczny zakład,
• którzy ponieśli stratę z działalności operacyjnej za dany rok podatkowy albo
• u których udział dochodu w przychodach nie przekroczył wysokości 2%).

Spółki nieruchomościowe a globalny podatek minimalny

Spółki nieruchomościowe to:

• każdy podmiot inny niż osoba fizyczna,
• który ma w swoim aktywach nieruchomości lub prawa do nich,
• jest zobowiązany do sporządzenia bilansu zgodnie z przepisami rachunkowości.

Zgodnie z projektem ustawy wprowadzającej w Polsce globalny podatek minimalny, danina nie będzie obowiązywała jednostki wyłączone, czyli m.in. inwestujące w nieruchomości. Takie jednostki/fundusze inwestycyjne muszą spełnić dodatkowe warunki: być jednostkami dominującymi na najwyższym szczeblu z dochodem opodatkowanym na poziomie właścicieli.

Grupy kapitałowe w wersji mini a podatek minimalny

Wyłączona z płacenia minimalnego podatku CIT będzie:

• podatkowa grupa kapitałowa,
• rozpoczynająca działalność w danym roku podatkowym oraz w dwóch kolejnych latach.

Dotyczy to również grup kapitałowych w wersji mini (co najmniej dwóch spółek z osobowością prawną), w których udział spółki dominującej w kapitale zakładowym każdej ze spółek zależnych wynosi przynajmniej 75 proc.

Dwie metody rozliczenia podatku minimalnego

• metoda klasyczna. Wartość podatku minimalnego oblicza się jako 10% różnicy między podstawą opodatkowania a pomniejszeniami. Podstawę opodatkowania stanowi suma: 
  • 1,5% wartości przychodów podatkowych z działalności operacyjnej (z wyłączeniem zysków kapitałowych) osiągniętych w danym roku
  • nadwyżki kosztów finansowania dłużnego oraz usług niematerialnych poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych ponad kwotę odpowiadającą 5% wartości przychodów. 

• metoda uproszczona (jej wybór należy zgłosić w zeznaniu CIT). Podstawę opodatkowania stanowi 3% wartości przychodów z działalności operacyjnej (innej niż zyski kapitałowe), osiągniętych przez podatnika w danym roku. Stawka podatku również 10% od ustalonej podstawy opodatkowania.

W obu metodach można pomniejszyć podstawę opodatkowania o m.in. darowizny i ulgi (z wyłączeniem ulgi na złe długi).