Środki trwałe to ważny element majątku firmowego. Co dokładnie oznaczają i jakie przedmioty się do nich zaliczają? Co nie jest środkiem trwałym? Na czym polega amortyzacja? Poznaj kluczowe informacje na temat środków trwałych.
Spis treści
Czym są środki trwałe?
Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania. Co ważne, ich przewidywany okres używania powinien być dłuższy niż 12 miesięcy.
Podatnik musi wykorzystywać środki trwałe do prowadzenia działalności gospodarczej. Mogą być to również rzeczy i nieruchomości oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub w ramach leasingu.
Do środków trwałych zaliczamy w szczególności:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
- maszyny, urządzenia, środki transportu i inne przedmioty,
- ulepszenia w obcych środkach trwałych,
- inwentarz żywy (zwierzęta hodowlane).
Najczęściej spotykane środki trwałe w firmach to samochody, komputery i różnego rodzaju urządzenia oraz lokale wykorzystywane do działalności gospodarczej. Ujęte są w Klasyfikacji Środków Trwałych, wykazie służącym m.in. do ustalania stawek odpisów amortyzacyjnych.
Środki trwałe – od jakiej kwoty?
Środki trwałe ujmowane są w ewidencji środków trwałych. Podatnik nie ma obowiązku umieszczania w niej środków, których wartość nie przekracza 10 000 zł (netto dla czynnych podatników VAT i brutto dla zwolnionych z VAT).
Wydatki poniesione na nabycie składników majątku o wartości równej lub niższej niż 10 000 zł stanowią koszty uzyskania przychodu w miesiącu oddania ich do używania.
Przedsiębiorca może jednak wprowadzić taki składnik majątku do ewidencji środków trwałych i zastosować jednorazową amortyzację lub amortyzować go zgodnie z planem amortyzacji.
Co nie jest środkiem trwałym?
Do środków trwałych nie zalicza się składników majątku, których przewidywany okres użytkowania nie przekracza roku. Nie będzie nim również zakup, który:
- nie jest własnością lub współwłasnością podatnika,
- nie został wytworzony lub nabyty we własnym zakresie,
- nie jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- nie jest wykorzystywany przez podatnika do prowadzenia działalności gospodarczej lub oddany do używania na podstawie leasingu, dzierżawy lub najmu.
Amortyzacja środków trwałych
Czym jest amortyzacja? To rozłożenie w czasie kosztów związanych z wprowadzeniem do jednostki składników majątku. Mówiąc prościej, amortyzacja oddaje w księgach rachunkowych zużycie środka trwałego – fizyczne i ekonomiczne.
Odpisy amortyzacyjne należy dokonać jeżeli wartość składnika majątku przekracza 10 000 zł. Jeżeli jest niższa, zaliczenie składnika majątku do środków trwałych zależy od przedsiębiorcy.
Amortyzację rozpoczyna się od miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji. Koniec amortyzacji następuje po zrównaniu wartości dokonanych odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową tego środka lub po jego ew. zbyciu czy likwidacji.
Ewidencja środków trwałych
Ewidencja środków trwałych to spis rzeczowych składników majątku związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą. Jej prowadzenie jest nieodzowne jeżeli przedsiębiorca chce amortyzować środki trwałe.
Obowiązek prowadzenia ewidencji środków trwałych ma przedsiębiorca prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów lub będący na ryczałcie.
Ewidencja środków trwałych powinna zawierać m.in. zaktualizowaną wartość początkową składnika majątku oraz zaktualizowaną kwotę odpisów amortyzacyjnych.
Umorzenie środków trwałych
Umorzenie środka trwałego to drugi – obok amortyzacji – mechanizm księgowy, który oddaje utratę wartości środków trwałych następującą wraz z upływem czasu.
Umorzenie środków trwałych to suma amortyzacji, która koryguje wartość środków trwałych z ich wartości początkowej (brutto) do wartości netto. Umorzenie pokazuje zatem jego zużycie, czyli spadek wartości.
Likwidacja środka trwałego
Środek trwały – np. samochód, komputera lub urządzenie – może ulec zniszczeniu lub zużyciu, które sprawia, że dobro nie nadaje się do dalszego wykorzystania w firmie. To prowadzi do likwidacji środka trwałego.
Środek trwały postawiony w stan likwidacji należy wyksięgować z ksiąg rachunkowych. Kończy się też jego amortyzacja (ostatniego odpisu dokonuje się w miesiącu jego przeznaczenia do likwidacji).
Środki trwałe w budowie
Czym są środki trwałe w budowie? To np. urządzenia i maszyny, których wartość przekracza 10 000 zł i będą użytkowane w firmie ponad rok, jednak nie są jeszcze kompletne i zdatne do użytku.
Do tej kategorii należą również środki trwałe w trakcie montażu lub podczas ulepszania czy innych działań, które zwiększą jego wartość początkową, a także nakłady poniesione w związku z budową, przebudową, adaptacją lub montażem środka trwałego.
Księgowanie sprzedaży środka trwałego
Jeżeli przedsiębiorstwo zdecyduje się na sprzedaż środka trwałego – np. chce wymienić flotę samochodów na nowe lub stare urządzenia na nowoczesne – powinna usunąć go z ewidencji środków trwałych. Polega to na wyksięgowaniu z ksiąg rachunkowych wartości początkowej sprzedawanego środka trwałego oraz dotychczasowych odpisów umorzeniowych.
Sprzedaż środka trwałego należy udokumentować fakturą, a wynikającą z niej kwotę netto umieścić w pozostałych przychodach w księdze przychodów i rozchodów. W pozostałych wydatkach zostaną natomiast umieszczone wydatki na zakup środka trwałego pomniejszone o odpisy amortyzacyjne.
