Urlop macierzyński przysługuje matce dziecka w ostatnich tygodniach przed narodzinami oraz zaraz po urodzeniu potomka. Z kilku jego tygodni może również skorzystać ojciec. Jakie zasady obowiązują podczas trwania tego okresu? Sprawdź!
Zasady dotyczące urlopu macierzyńskiego zostały uregulowane w kodeksie pracy. Zgodnie z nim matka na 6 tygodni przed narodzinami dziecka oraz na kilkadziesiąt tygodni po nich ma prawo skorzystać z urlopu, podczas którego będzie zajmowała się pociechą. Część tego urlopu może przekazać również ojcu dziecka.
Chociaż podczas trwania urlopu macierzyńskiego nie można pracować dla pracodawcy, u którego korzystamy z urlopu, to nie ma przeciwwskazań, aby w tym czasie prowadzić działalność gospodarczą. Co jeszcze warto wiedzieć o urlopie macierzyńskim? Dowiesz się z naszego artykułu. Zapraszamy do lektury!
Spis treści
Ile trwa urlop macierzyński?
Kwestie dotyczące wymiaru urlopu macierzyńskiego zostały uregulowane w artykule 180 kodeksu pracy. Zgodnie z jego zapisami rodzicom przysługuje:
- 20 tygodni — w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
- 31 tygodni — w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
- 33 tygodnie — w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
- 35 tygodni — w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
- 37 tygodni — w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Urlop można rozpocząć już na 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu, ale najczęściej kobiety decydują się zacząć w dniu narodzin dziecka. Jeśli urlop rozpocznie się przed porodem, to po nim można wykorzystać jedynie pozostały wymiar macierzyńskiego.
Pierwsze 14 tygodni urlopu musi zostać wykorzystane przez matkę. Pozostałe 6 tygodni może wykorzystać matka lub ojciec dziecka. Jeśli ojciec będzie chciał wykorzystać urlop, to będzie musiał zawnioskować o tak zwany urlop tacierzyński. Nie ma możliwości, aby obydwoje rodziców w jednym czasie przebywało na urlopie macierzyńskim.
Warto wiedzieć, że urlop macierzyński to nie tylko świadczenie dla rodziców, którzy doczekali się narodzin żywego potomka. Z urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni mogą skorzystać również kobiety, które poroniły lub urodziły martwe dziecko. Wymiar urlopu rozpoczyna się w dniu porodu lub w dniu poronienia (albo najpóźniej 7 dni po nim).
Osoby pracujące na podstawie umowy o pracę lub opłacające składki zdrowotne bezpośrednio po urlopie macierzyńskim mogą wziąć urlop rodzicielski.
Urlop macierzyński – zmiany
26 kwietnia 2023 roku weszły w życie nowe zasady udzielania urlopu rodzicielskiego oraz wyliczania zasiłku macierzyńskiego. Zgodnie z nimi wymiar urlopu rodzicielskiego, a więc tego, który następuje bezpośrednio po macierzyńskim, wydłużony został o 9 tygodni. Ten czas nie przysługuje jednak matkom noworodków, a ich ojcom. Co ciekawe na urlopie rodzicielskim rodzice mogą przebywać jednocześnie. Jeśli ojciec nie wykorzysta swoich 9 tygodni, to urlop przepada.
Zasiłek macierzyński przysługuje przez cały okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego. Wydłużenie urlopu rodzicielskiego powoduje jednocześnie wydłużenie czasu wypłaty świadczenia.
Jak napisać wniosek o urlop macierzyński?
Aby otrzymać urlop macierzyński, należy napisać odpowiedni wniosek i skierować go do pracodawcy. W praktyce matki najczęściej łączą wniosek o urlop macierzyński z wnioskiem o urlop rodzicielski. Jak powinien wyglądać taki dokument?
- Miejscowość i data – te elementy powinny się znaleźć w prawym, górnym rogu.
- Dane wnioskodawcy: imię i nazwisko, stanowisko, adres zamieszkania, numer telefonu, adres e-mail – te dane powinny się znaleźć po lewej stronie kartki, pod datą.
- Dane pracodawcy – prawa strona kartki, na równi lub pod danymi wnioskodawcy.
- Tytuł dokumentu: “Wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski” – element warto wyśrodkować.
- Wniosek o urlop macierzyński, na przykład: “W związku z urodzeniem dziecka (imię i nazwisko) w dniu (data) wnoszę o udzielenie mi urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni”.
- Wniosek o urlop rodzicielski, na przykład: “Na podstawie art. 1821a Kodeksu pracy wnoszę również o udzielenie mi bezpośrednio po urlopie macierzyńskim udzielonym na dziecko (imię i nazwisko), urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, tj. 32 tygodni”.
- Podsumowanie: “Łącznie wnoszę o urlop w wymiarze 52 tygodni – od (data) do (data)”.
- Podpis pracownika.
- Podstawa prawna: ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy.
Czy na urlopie macierzyńskim można prowadzić działalność gospodarczą?
Urlopy macierzyński i rodzicielski nie przysługują przedsiębiorcom prowadzącym własną jednoosobową działalność gospodarczą. Takie osoby uzyskują jedynie prawo do świadczeń z tytułu urodzenia lub adoptowania dziecka.
W związku z powyższym prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie trwania urlopu macierzyńskiego jest jak najbardziej możliwe i zgodne z prawem. To od rodziców dziecka zależy, czy będą chcieli w pełni poświęcić się wychowywaniu pociechy, czy też korzystać ze świadczeń i pracować jednocześnie.
Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się zawiesić działalność na czas trwania urlopu macierzyńskiego, do czego również ma prawo, to nie będzie mógł w tym czasie podejmować żadnych działań związanych z prowadzeniem działalności. Zasada ta wynika jednak z obostrzeń obowiązujących przy zawieszonej działalności, nie z faktu przebywania na urlopie.
Czy prowadząc działalność gospodarczą, można iść na urlop macierzyński?
Zgodnie z tym, co zostało napisane powyżej, nie ma żadnych przeciwwskazań ku temu, aby rodzic przebywający na urlopie macierzyńskim prowadził jednocześnie działalność gospodarczą. To, czy matka lub ojciec zdecydują się jednocześnie pracować i opiekować dzieckiem, czy też będą chcieli poświęcić cały swój czas dla pociechy, zależy tylko i wyłącznie ich woli i sytuacji finansowej.
Podsumowując, urlop macierzyński przysługuje rodzicom zaraz po narodzinach dziecka. Matka może z niego skorzystać również na 6 tygodni przed planowanym porodem. Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby rodzic przebywający na urlopie macierzyńskim lub tacierzyńskim prowadził równocześnie działalność gospodarczą.
Niedawno wprowadzona nowelizacja do kodeksu pracy wydłuża okres urlopu rodzicielskiego o kolejne 9 tygodni, z których może skorzystać ojciec dziecka. Taka zmiana skutkuje możliwością wydłużenia wypłaty świadczenia macierzyńskiego.
