Czym jest wartość księgowa przedsiębiorstwa? Różnice między wartością księgową a wartością rynkową

To, czy działalność przedsiębiorstwa jest efektywna, ocenia się przez pryzmat osiąganych przez nie przychodów oraz zysku netto. Oprócz tego powinniśmy wziąć pod uwagę również koszty, strukturę majątku itp. Aby móc prawidłowo wykonać to zadanie, należy dokonać wyceny przedsiębiorstwa.

W praktyce stosuje się różne metody działania. Do najbardziej rozpowszechnionych należą metody wyceny rynkowe i księgowe wartości przedsiębiorstwa. Jaka jest między nimi różnica?

Wartość księgowa przedsiębiorstwa

Wycena wartości księgowej przedsiębiorstwa to jeden z podstawowych wskaźników, które pozwalają określić to, ile jest warta firma.

Metoda wyceny wartości księgowej nie należy do skomplikowanych. Opiera się ona stricte na dokumentach księgowych przedsiębiorstwa, a konkretnie na jego bilansie.

Aby zrozumieć, na czym polega wycena wartości księgowej firmy, musisz wiedzieć, czym jest bilans spółki. W skrócie, bilans przedstawia stan majątku przedsiębiorstwa oraz źródeł jego finansowania. Poniżej ukazaliśmy, jaki jest układ bilansu:

Źródło: opracowanie własne na podstawie ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości

W prawidłowo sporządzonym bilansie przedsiębiorstwa aktywa muszą równać się pasywom. Łączna wartość aktywów lub pasywów to tzw. suma bilansowa.

Dlaczego metoda księgowa wyceny wartości przedsiębiorstwa jest tak rozpowszechniona? Cóż, popularność nie bierze się znikąd: atutem takiego podejścia jest przede wszystkim prostota.

O ile samo sporządzenie bilansu zgodnie z przepisami prawnymi wymaga wiedzy branżowej oraz sporego doświadczenia, to przeprowadzenie wyceny na podstawie tego dokumentu nie jest już szczególnie skomplikowane — wzór na wycenę księgową przedsiębiorstwa wygląda następująco: 

wartość księgowa przedsiębiorstwa = suma bilansowa minus zobowiązania = kapitał własny

Wartość księgowa przedsiębiorstwa stanowi jeden z fundamentów niezbędnych z punktu widzenia oceny jego kondycji finansowej. Tego typu dane mogą zostać wykorzystane na przykład przez inwestora, który zastanawia się nad podjęciem decyzji o zakupie danego podmiotu (fuzja przedsiębiorstwa) lub jego przejęciu.

Czy znajomość metody wyceny wartości księgowej firmy wystarczy w biznesie? Niestety, niekoniecznie: jak już wiesz, takie podejście charakteryzuje się prostotą (i tak faktycznie jest, jeśli weźmiemy pod uwagę, jak proste są obliczenia), ale zdaniem niektórych jest ono wręcz zbyt uproszczone. Tak proste podejście sprawia, że wycena może okazać się niepełna.

Przykładowo, metoda księgowa wyceny przedsiębiorstwa nie obejmuje takich aspektów jak między innymi:

• potencjał kadry pracowniczej zatrudnionej w danej firmie – niezależnie od tego, jak bardzo zmotywowany (lub wręcz przeciwnie: pozbawiony takiej motywacji) personel pracuje w przedsiębiorstwie, w bilansie zobaczymy jedynie to, jakie mamy zobowiązania z tytułu wynagrodzeń pracowniczych;
• pozycja strategiczna przedsiębiorstwa – informacja np. na temat tego, że maszyny wykorzystywane w spółce są warte milion złotych, jest zbyt skąpa. Ta prosta liczba nie mówi nam nic na temat tego, czy maszyny pozwalają na stworzenie innowacyjnych wyrobów, czy też dotyczą schyłkowych sektorów rynku;
• podpisane umowy z kontrahentami – bilans nie pokazuje nam tego, czy mamy dobre relacje z partnerami biznesowymi;
• koniunktura gospodarcza — wycena bilansowa nie uwzględnia np. tempa spowolnienia wzrostu PKB. Owszem, znajdzie to odzwierciedlenie w rosnącym zadłużeniu czy spadku wartości aktywów, ale nie będziemy znać przyczyny tych zmian;
• reputacja – jeśli dana firma wypuściła serię produktów, które nie spotkały się z zainteresowaniem rynku, nie znajdziemy tego w bilansie… przynajmniej do czasu, gdy pogarszająca się kondycja biznesowa doprowadzi do wzrostu zadłużenia/spadku wartości aktywów.

Wartość księgowa firmy da nam odpowiedź odnośnie tego, jaki udział w sumie bilansowej stanowią zobowiązania oraz o ile są od nich wyższe aktywa posiadane przez dane przedsiębiorstwo. Taki stan rzeczy nie zmienia jednak faktu, że jeśli wycena jest dokonywana np. w celu sfinansowania transakcji M&A czy podjęcia decyzji o przyznaniu kredytu inwestycyjnego, sucha, lakoniczna wycena księgowa może nie wystarczyć.

Wartość rynkowa przedsiębiorstwa

Jak już wiesz, wartość księgowa, choć wyjątkowo prosta w realizacji, nie jest jednak pozbawiona wad. Ponieważ daje nam ona zbyt mało informacji na temat potencjału przedsiębiorstwa, sięga się czasem po alternatywne rozwiązania. Do takich należy metoda wyceny wartości rynkowej firmy.

Wartość rynkowa przedsiębiorstwa odzwierciedla cenę, po jakiej poszczególne składniki aktywów mogą być sprzedane na rynku (jest to tzw. wartość godziwa, z ang. goodwill). Tym samym, wartość rynkowa firmy może zmieniać się w czasie, wraz z wahaniami trendów rynkowych.

Wartość rynkowa przedsiębiorstwa bywa szczególnie użyteczna dla stosunkowo nowych przedsięwzięć biznesowych, które już na starcie potrzebują wsparcia finansowego i kapitału.

Jak już wiesz, wartość księgowa nie uwzględnia takich czynników jak np. potencjał wzrostu. Trzeba o tym pamiętać na przykład w przypadku wyceny startupów, które na chwilę obecną są mocno zadłużone i generują niewielkie zyski, ale w przypadku pomyślnego ukończenia prac nad innowacyjnym projektem ich wartość może mocno wzrosnąć. O ile w podejściu księgowym (bilansowym) tego nie widać, to w metodzie wyceny rynkowej — jak najbardziej.

Więcej takich artykułów znajdziesz w kategorii Księgowość.