Działalność gospodarcza – jednoosobowa działalność gospodarcza i spółki

Polscy przedsiębiorcy mogą wybrać wiele form prowadzenia i opodatkowania swoich działalności gospodarczych. Co warto wiedzieć o prowadzeniu działalności  gospodarczej, zanim dokona się jej rejestracji? Podpowiadamy!

Działalność gospodarcza w Polsce może być prowadzona przez jedną osobę w formie jednoosobowej działalności gospodarczej lub kilka podmiotów w formie spółki. Wyróżnia się spółki: cywilne, kapitałowe i osobowe. W zależności od wyboru rodzaju prowadzonej działalności i ewentualnego składu właścicielskiego spółki, konieczne będzie opodatkowanie działalności podatkiem PIT lub CIT. Co jeszcze warto wiedzieć o działalności gospodarczej, zanim się ją zarejestruje? Prezentujemy najistotniejsze informacje.

Jak założyć działalność gospodarczą?

Definicję działalności gospodarczej znaleźć można w artykule 2. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z przytoczonym aktem prawa, mianem działalności gospodarczej określa się: “zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły”.

Ustawa prawo przedsiębiorców definiuje działalność gospodarczą natomiast jako zorganizowaną działalność zarobkową, wykonywananą we własnym imieniu i w sposób ciągły.

Rodzaje działalności gospodarczej w Polsce

W Polsce istnieje wiele rodzajów działalności gospodarczej, a więc form prawnych, jakie może przybrać przedsiębiorstwo. Wśród nich należy wymienić:

• jednoosobową działalność gospodarczą;
• spółkę cywilną;
• spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna oraz spółka akcyjna;
• spółki osobowe: spółka jawna; spółka partnerska; spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna.

Jak założyć działalność gospodarczą?

Sposób zakładania działalności gospodarczej będzie uzależniony od tego, jaką formę prawną przyjmie firma oraz jak będzie wyglądał jej skład założycielski.

Jednoosobowa działalność gospodarcza

W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej wystarczy dokonać rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Można to zrobić w urzędzie, listownie lub elektronicznie. Tutaj właścicielem przedsiębiorstwa może być tylko jedna osoba fizyczna. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby zatrudniała ona wielu pracowników.

Spółka cywilna

Wspólnikami spółki cywilnej są właściciele jednoosobowej działalności gospodarczej, osoby prawne lub jednostki organizacyjne mające zdolność prawną. Aby zatem założyć taką spółkę, każdy ze wspólników musi dokonać osobnej rejestracji w CEIDG lub KRS. Następnie podpisuje się umowę spółki i występuje o dokonanie wpisu w rejestrze REGON, dzięki czemu uzyskuje się numer REGON.

Spółka jawna

Spółka jawna musi posiadać minimum dwóch wspólników. Mogą nimi zostać: osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne mające zdolność prawną. Spółka podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Tutaj wpisu można dokonać wyłącznie drogą elektroniczną przy pomocy Portalu Rejestrów Sądowych lub w systemie teleinformatycznym S24.

Spółka partnerska

Spółka partnerska zakładana jest przez minimum dwie osoby fizyczne posiadające uprawnienia do wykonywania wolnych zawodów. Wspólników nazywa się tutaj “partnerami”. Podmiot podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS).

Spółka komandytowa

W spółce komandytowej również musi być co najmniej dwóch wspólników i taka spółka też podlega rejestracji w KRS. Wspólnikami mogą zostać: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Wśród wspólników musi znaleźć się co najmniej jeden komplementariusz, który będzie odpowiadał za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem oraz co najmniej jeden komandytariusz, który będzie odpowiadał za zobowiązania podmiotu jedynie do wysokości wniesionej sumy komandytowej.

Spółka komandytowo-akcyjna

W spółce komandytowo-akcyjnej powinno się znaleźć dwóch lub więcej wspólników. Mogą nimi zostać: osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne mające zdolność prawną. Wśród założycieli podmiotu powinien się znaleźć co najmniej jeden komplementariusz, który będzie odpowiadał całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki oraz co najmniej jeden akcjonariusz, który nie będzie ponosił odpowiedzialności za długi wygenerowane przez spółkę. Spółka podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może zostać założona przez jedną lub więcej: osób fizycznych, osób prawnych lub jednostkę organizacyjną posiadającą zdolność prawną. Nie może jednak dojść do sytuacji, w której jedynym założycielem podmiotu będzie jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Tutaj również należy dokonać wpisu do KRS.

Prosta spółka akcyjna

W prostej spółce akcyjnej powinno być dwóch lub więcej wspólników, a wśród nich mogą się znaleźć: osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne mające zdolność prawną. Taka spółka nie może zostać założona przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Podmiot podlega wpisowi do KRS.

Spółka akcyjna

Spółka akcyjna może zostać założona przez minimum jeden podmiot: osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Podobnie, jak w przypadku poprzednich rodzajów spółek, tutaj również założycielem nie może być jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i podmiot podlega obowiązkowemu wpisowi do rejestru KRS.

Sposoby opodatkowania działalności

W kontekście sposobów opodatkowania działalności gospodarczej, należy przede wszystkim rozważyć, czy podlega się pod opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT), czy też prawnych (CIT).

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

Podatek PIT powinni zapłacić przedsiębiorcy:

1. prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą;
2. będący wspólnikiem spółki: cywilnej, jawnej osób fizycznych (i w określonych przypadkach jawnej podmiotów innych niż osoby fizyczne), partnerskiej.

W tym przypadku ustawodawca daje możliwość wyboru jednej spośród trzech form opodatkowania:

1. opodatkowanie na zasadach ogólnych – stawka podatkowa 12% oraz 32% (w zależności od wysokości dochodów);
2. według skali liniowej – stawka podatkowa 19%;
3. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – różne stawki podatkowe.

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne oraz niektóre ze spółek jawnych będą opodatkowane podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT). Stawka CIT wynosi obecnie standardowo 19%, ale tak zwani mali podatnicy oraz firmy rozpoczynające działalność mogą zastosować składkę 9%.

Akcjonariusze, udziałowcy lub wspólnicy tych spółek będa podlegać opodatkowaniu podatkiem z tytułu udziału w zysku osoby prawnej, jeśli spółka wypłaci im dywidendę. Podatek ten wynosi 19%.

Jak prowadzić działalność? Mikro, mały i średni przedsiębiorca

W polskim prawie znajdziemy dokładny podział przedsiębiorców na: mikro, małych i średnich.

Mianem mikroprzedsiębiorcy można określić przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

1. zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników;
2. osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

Za małego przedsiębiorcę uznaje się przedsiębiorcę, który nie jest mikroprzedsiębiorcą oraz w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełnił dwa poniższe warunki:

1. zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników;
2. osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.

Przedsiębiorca średni nie spełnia warunków przedsiębiorcy mikro oraz średniego, a jednocześnie w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

1. zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników;
2. osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.

Jak zawiesić i wznowić działalność gospodarczą?

Jednoosobowa działalność gospodarcza może zostać zawieszona jedynie w przypadku, kiedy nie zatrudnia pracowników. Minimalny czas zawieszenia to 30 dni (28 lub 29 dni w przypadku lutego). Ustawodawca nie określa maksymalnego okresu zawieszenia. Zawieszenie można zgłosić osobiście podczas wizyty w urzędzie, listownie lub elektronicznie. Informacje wysyła się do CEIDG.

Spółkę cywilną można zawiesić jedynie w sytuacji, kiedy nie zatrudnia żadnych pracowników oraz kiedy wszyscy jej wspólnicy zdecydują się na zawieszenie własnych jednoosobowych działalności gospodarczych. Minimalny czas zawieszenia to 30 dni (28 lub 29 dni w przypadku lutego). Ustawodawca nie określa maksymalnego okresu zawieszenia. Informacje o zawieszeniu działalności należy zgłosić do GUS-u, urzędu skarbowego oraz CEIDG.

Zawiesić można również spółki: jawną, partnerską, komandytową, komandytowo-akcyjną, z ograniczoną odpowiedzialnością, prostą spółkę akcyjną oraz spółkę akcyjną. Tutaj również warunkiem jest zerowe zatrudnienie. Okres zawieszenia wynosi od 30 dni do 24 miesięcy. Do zawieszenia konieczne jest podjęcie uchwały przez zarząd/radę dyrektorów/wspólników/komplementariuszy (w zależności od rodzaju spółki). Konieczne jest złożenie wniosku o zawieszenie spółki do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Zgłoszenie powinno spłynąć drogą elektroniczną.

Wznowienie działalności gospodarczej odbywa się analogicznie do zawieszenia.

Jak zamknąć działalność gospodarczą?

Każdy rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej w Polsce można zamknąć, ale sposób dokonania tego zamknięcia będzie odmienny w zależności od wyboru formy prawnej firmy.

Jednoosobową działalność gospodarczą może zamknąć jej właściciel w każdym czasie, a sama decyzja o zamknięciu należy wyłącznie do właściciela. Podobnie jest w przypadku spółek cywilnych, z tą różnicą, że tutaj decyzje o zamknięciu podejmują wspólnicy. W przypadku pozostałych rodzajów spółek ustawodawca określa zamknięty wachlarz sytuacji, w których podmioty mogą zostać zamknięte.

Podsumowując, w Polsce istnieje wiele form organizacyjnych działalności gospodarczych. Przedsiębiorcy w zależności od tego, czy są osobami fizycznymi, czy też prawnymi będą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT lub CIT. Każdy rodzaj działalności można zawiesić, odwiesić oraz zamknąć. Odmienne będą jednak sposoby i przyczyny dokonania tych czynności.