Samochód służbowy miał stłuczkę, lub gorzej, wypadek. Kto jest odpowiedzialny, kto poniesie koszty likwidacji szkody, co z ubezpieczeniem? Oto najważniejsze informacje, które powinien poznać każdy pracodawca i jego pracownicy jeżdżący firmowymi autami.
Spis treści
Kto jest odpowiedzialny za wypadek samochodem służbowym?
Każdy pracownik ponosi, zgodnie z art. 114 Kodeksu pracy, odpowiedzialność materialną jeżeli wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę.
Odpowiedzialność ponoszona jest w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Pracodawca musi wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody (art. 115–116).
W razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych – np. podczas podróży służbowej – szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca (art. 120).
Jednocześnie pracownik ponosi odpowiedzialność wobec pracodawcy, który naprawił szkodę. Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono być wyższe niż 3–miesięczne wynagrodzenie (art. 119).
Inaczej wygląda sytuacja, jeżeli szkoda została wyrządzona umyślnie. Wtedy pracownik zobowiązany jest do jej naprawienia w pełnej wysokości (art. 122).
Warto dodać, że jeżeli doszło do kolizji, to pracownik jadący samochodem służbowym powinien bezwzględnie wezwać policję. Dlaczego? Nie może być wątpliwości, kto jest sprawcą zdarzenia. Odpowiedzialność za stłuczkę lub wypadek ma podstawowe znaczenie, przy ustalaniu z czyjego ubezpieczenia zostanie zlikwidowana szkoda.
Wypadek autem służbowym a odszkodowanie
Każdy samochód, także firmowy, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu OC. Co to oznacza dla jeżdżących firmowymi autami?
W przypadku kolizji pracownik nie ponosi finansowych konsekwencji stłuczki. Odszkodowanie zostanie wypłacone z polisy.
Kierowca samochodu należącego do floty danej firmy może spowodować wypadek i uszkodzić inny pojazd. Jeżeli służbowe auto ma wykupione AC, to szkoda zostanie pokryta z tego ubezpieczenia. Co oznacza brak tej polisy?
Pracownik będzie odpowiadał wobec pracodawcy na zasadzie:
- odpowiedzialności materialnej,
- na zasadzie odpowiedzialności za mienie powierzone.
Odpowiedzialność materialna – jak już pisaliśmy wyżej – oznacza, że pracownik odpowiada w granicach rzeczywistej straty, do kwoty 3–miesięcznego wynagrodzenia lub w pełnej wysokości (w zależności, czy działał nieumyślnie lub umyślnie).
Co z odpowiedzialnością za mienie powierzone? Pracownik, któremu powierzono mienie firmy (na podstawie umowy z obowiązkiem zwrotu), odpowiada za nie w pełnej wysokości. Wina, czyli kto spowodował kolizję/wypadek, nie ma znaczenia. Powierzonym mieniem będzie także samochód służbowy.
Jeżeli firma wykupiła AC, to szkoda zostanie pokryta z ubezpieczenia. Pracownik może jednak być zmuszony do pokrycia udziału własnego w ubezpieczeniu. To może być procent, np. 10–15 proc., lub określona kwota. Zasady dopłaty znajdują się w Ogólnych Warunkach Umowy (OWU). Z zasady im większy udział własny, tym niższa składka płacona przez właściciela samochodu.
Możliwa jest jeszcze sytuacja związana z tzw. regresem. Regres ubezpieczeniowy to roszczenie zwrotne towarzystwa ubezpieczeniowego. Ubezpieczyciel może zażądać zwrotu wypłaconego odszkodowania od sprawcy stłuczki, w całości lub w części. Właściciel samochodu, czyli firma, może natomiast żądać, aby to pracownik zapłacił roszczenie. Regres ubezpieczeniowy jest możliwy jeżeli OC było nieopłacone lub kierowca, który spowodował kolizję, nie przestrzegał zasad umowy ubezpieczeniowej, np. jechał pod wpływem alkoholu lub uciekł z miejsca zdarzenia.
Jak ubezpieczyć samochód służbowy?
Samochód służbowy ubezpiecza się, kupując ubezpieczenie firmowe. Mogą to zrobić prowadzący JDG lub spółki, np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Warto pamiętać, że to towarzystwa ubezpieczeniowe decydują, czy uznać samochód za pojazd firmowy. Szczegółowe zasady różnią się w zależności od ubezpieczyciela, jednak są pewne ogólne wskazówki.
Zazwyczaj samochód zostanie uznany za firmowy jeżeli używany jest w celach zarobkowych, jeżdżą nim różni pracownicy (nie jest przypisany do jednej osoby) oraz jest wzięty w leasing lub kupiony na firmę. Ubezpieczycieli czasem przygotowuje oferty dla specyficznych grup zawodowych, np. taksówkarzy.
Przedsiębiorca zawsze może skorzystać z ubezpieczenia dla osób indywidualnych jeżeli nie otrzyma zgody na ubezpieczenie firmowe lub uzyska lepsze warunki.
Z punktu widzenia optymalizacji podatkowej, kupienie polis OC, AC i NNW zwiększa koszty uzyskania przychodu i zmniejsza podstawę opodatkowania, według której naliczany jest podatek dochodowy. Ubezpieczenie służbowego auta można zatem zaliczyć w koszty prowadzenia działalności.
Trzeba pamiętać, że opłaty za OC i NNW (ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych) w całości wlicza się w koszty, a opłaty za AC w całości (jeżeli ubezpieczenie dotyczy samochodu wartego do 150 000 zł) lub – dla droższych aut – po obliczeniu proporcjonalnie do kwoty limitu 150 000 zł.
O innych zagadnieniach ważnych dla przedsiębiorcy przeczytasz w kategorii Działalność gospodarcza.
