Jak rozliczyć wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów? Sprawdź jak wykazać podatek VAT od transakcji WNT

Zakup towarów od innego przedsiębiorcy z UE może zobowiązywać kupującego do wykazania VAT należnego. Sprawdzamy, w jakich sytuacjach przedsiębiorca ma do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów i jak rozliczana jest transakcja WNT.

Na czym polega transakcja WNT (wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów)?

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jest procesem przeniesienia prawa do rozporządzania towarami. Dotyczy to towarów transportowanych z państwa członkowskiego Unii Europejskiej do Polski (z jednego kraju UE do drugiego). 

Transakcja WNT zdefiniowana jest w ustawie o podatku od towarów i usług (VAT): „Przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki, lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz” (art. 9 ust. 1).

Aby uznać transakcję za WNT, konieczne jest spełnienie określonych warunków dotyczących statusu nabywcy i dostawcy.

Transakcja WNT występuje jeżeli:

• nabywcą towarów jest:

1. a) podatnik polskiego VAT, o którym mowa w art. 15, lub podatnik podatku od wartości dodanej, a nabywane towary mają służyć działalności gospodarczej podatnika; 
2. b) osoba prawna niebędąca podatnikiem, 

• dokonujący dostawy towarów jest podatnikiem podatku VAT lub podatku od wartości dodanej;
• towary nabywa się za wynagrodzeniem;
• towary w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki, lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz. 

Nie każdy zakup, który spełnia powyższe kryteria, kwalifikowany jest jako transakcja WNT. Pełną listę wyjątków zawiera art. 10 ustawy o VAT.

Wyłączenia WNT

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów nie występuje w przypadku, gdy dotyczy towarów nabywanych przez:

• rolników ryczałtowych dla prowadzonej przez nich działalności rolniczej;
• podatników, którzy wykonują jedynie czynności inne niż opodatkowane podatkiem i którym nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług;
• podatników, których sprzedaż jest zwolniona podmiotowo od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT;
• osób prawnych, które nie są podatnikami, jeżeli całkowita wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego kwoty 50 000 zł.

Obowiązek podatkowy w przypadku transakcji WNT

W przypadku transakcji WNT obowiązek podatkowy VAT powstaje w kraju nabywcy, który jest zobowiązany do ustalenia i naliczenia podatku zgodnie z polskim prawem. Zasadniczo, obowiązek podatkowy powstaje do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów. Jeśli fakturę wystawiono wcześniej, obowiązek powstaje w miesiącu wystawienia faktury.

Spójrzmy na przykład: 

Pani Katarzyna, właścicielka sklepu z artykułami sportowymi, nabyła towar od dostawcy z Włoch. Dostarczył on towary 10 lipca 2023 roku. Fakturę wystawił dopiero 25 sierpnia 2023 roku. W tym przypadku obowiązek podatkowy VAT powstał 15 sierpnia 2023 roku, ponieważ jest to 15 dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym miała miejsce dostawa towarów.

W przypadku braku faktury obowiązują zasady ogólne. Należy pamiętać, że posiadanie innego dokumentu niż faktura (np. potwierdzenia realizacji dostawy), nie wpływa na termin powstania obowiązku podatkowego.

Transakcja WNT – jak rozliczyć? Odliczenie VAT

Od 1 lipca 2023 roku faktura VAT nie jest potrzebna przy odliczaniu VAT z tytułu transakcji WNT. Wcześniej warunkiem odliczenia podatku z tytułu WNT było otrzymanie dokumentu potwierdzającego transakcję. Termin wynosił trzy miesiące od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy (w odniesieniu do nabytych towarów).

Jeżeli podatnik nie otrzymał faktury w wymaganym terminie, to miał obowiązek pomniejszyć wcześniej odliczony podatek VAT o kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ten termin. Ponowne odliczenie VAT z tytułu WNT było możliwe w miesiącu otrzymania faktury.

Korzystną dla przedsiębiorców zmianę wprowadził pakiet Slim VAT 3 m.in. likwidując obowiązek posiadania faktury przy odliczaniu VAT z tytułu WNT.