Rozwód oprócz rozpadu więzi między dwoma ludźmi powoduje też konieczność podziału majątku. Jeśli jeden z małżonków prowadzi firmę, podział majątku może wydawać się skomplikowany. Jak wygląda kwestia: jednoosobowa działalność gospodarcza a rozwód?

Na początek musimy ustalić sobie dwie podstawowe zasady. Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej oznacza, że przedsiębiorca odpowiada za wszystkie zobowiązania całym swoim majątkiem. Z drugiej strony ma też prawo do czerpania wszystkich dochodów z tej działalności. Jak na jednoosobową działalność gospodarczą wpływa rozwód.

Jednoosobowa działalność gospodarcza a rozwód – intercyza

Po wstąpieniu w związek małżeński, wszystko, co zostało nabyte w trakcie jego trwania, stanowi majątek obojga małżonków. Podobnie z zobowiązaniami. Każde zobowiązanie zaciągnięte przez jednego z małżonków obciąża automatycznie drugiego małżonka. Taki stan nazywa się wspólnością majątkową.

W przypadku kiedy małżonkowie zawarli umowę rozdzielności majątkowej, zwanej potocznie intercyzą, to w jej ramach określa się, które elementy majątku należą do jednego, a które do drugiego małżonka. Mówiąc inaczej, co wchodzi w skład majątku prywatnego każdego z nich, a co wspólnego.

CZYTAJ TAKŻE: Założenie działalności gospodarczej przez Internet

Jednoosobowa działalność gospodarcza a rozwód

A jak jest z rozwodem w przypadku gdy jeden z małżonków prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą? Potoczny pogląd mówi o tym, że skoro jeden z małżonków prowadzi działalność, to w przypadku rozwodu firma nie podlega podziałowi.

Prawda jest jednak zupełnie inna. W przypadku, gdy małżonkowie nie mają podpisanej intercyzy, firma zarejestrowana na jednego z małżonków może nie pozostać w całości jego własnością. Nawet jeśli nazwisko tego małżonka figuruje w rejestrze działalności gospodarczej.

To, w jaki sposób majątek z działalności gospodarczej zostanie podzielony, w dużej mierze zależny jest od tego, kiedy powstała działalność gospodarcza.

Jednoosobowa działalność gospodarcza a rozwód – kiedy firma jest majątkiem wspólnym?

Firma jest majątkiem wspólnym małżonków pod kilkoma warunkami. Są to:

• małżonkowie nie mają intercyzy;
• jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, którą założył po zawarciu małżeństwa;
• finansowanie firmy odbywało się z majątku wspólnego.

W związku z tym w takiej sytuacji majątek firmowy będzie rozdzielony równo po połowie między małżonków.

Jednoosobowa działalność gospodarcza a rozwód – jak podzielić działalność gospodarczą w przypadku rozwodu?

Gdy dochodzi do sprawy rozwodowej, majątek dzielony jest w jednym z dwóch trybów. Albo na zasadzie umówienia się w kwestii podziału między byłymi małżonkami, albo poprzez ustalenie podziału majątku przez sąd. W przypadku gdy małżonek jest przedsiębiorcą, często stosuje się tryb umowny.

CZYTAJ TAKŻE: Prowadzenie firmy z żoną/partnerem. Czy to jest możliwe?

Małżonkowie zawierają wtedy tzw. umowę działową. W przypadku podziału firmy, taką umowę przygotowuje się w wersji pisemnej, a podpisy są poświadczane notarialnie. Jeśli w skład majątku wchodzi nieruchomość, wtedy całą taką umowę powinien sporządzić notariusz.

W przypadku, gdy małżonkowie nie są w stanie porozumieć się co do tego, w jaki sposób podzielić majątek, w proces ten włączany jest sąd. To on decyduje o tym, w jaki sposób podzielić majątek. W takiej sytuacji mamy do czynienia z podziałem w trybie sądowym. Ta droga rozpoczyna się od ustalenia składników majątków i ich wartości.

Trzeba być świadomym tego, że w przypadku takiego podziału może nie być możliwości podziału całkiem po równo. W trakcie podziału przez sąd małżonkowie mogą przedstawiać sądowi propozycje podziału.

Jeśli jedna ze stron otrzyma majątek niższej wartości niż druga, to można wystąpić o rozliczenie różnicy. W przypadku przedsiębiorcy, który się rozwodzi, sąd nie uwzględni wszystkich propozycji małżonków. Chodzi bowiem o to, by firma prowadzona przez małżonka nie upadła ze względu na podział majątku.

Jeśli więc jeden z małżonków prowadzi restaurację, to drugi małżonek nie może domagać się sprzętu z restauracji (np. profesjonalnego sprzętu kuchennego, gastronomicznego), bo to spowodowałoby, że firma nie mogłaby istnieć. Zamiast tego może jednak otrzymać rekompensatę finansową.

CZYTAJ TAKŻE: Pierwsza działalność gospodarcza – o czym pamiętać?

W przypadku, gdy działalność zarejestrowana jest na jednego z małżonków, ale interes prowadzi razem, to zabranie sprzętu gastronomicznego może okazać się sensowne, bo małżonek go przyjmujący będzie mógł kontynuować działalność (nawet pod innym szyldem).

Jednoosobowa działalność gospodarcza a rozwód – firma założona przed ślubem

Zdecydowanie trudniejsza sytuacja jest wtedy, gdy założyłeś firmę jeszcze przed zawarciem małżeństwa. Jasne jest przecież, że na początku pieniądze pochodziły głównie z majątku prywatnego, a z czasem także i z majątku wspólnego.

W takiej sytuacji podział majątku jest to tyle skomplikowany, że będziecie musieli zweryfikować czas przeprowadzenia każdej z inwestycji, wycenić ją i ustalić, kto za nią zapłacił.

Główna zasada w procesie podziału majątku mówi o tym, że każda strona musi oddać to, co z majątku wspólnego przeznaczyła na majątek osobisty. Wyjątkiem są te nakłady, które zostały poczynione w celu dającym dochód.

Nie można też zapomnieć, że wszystkie dochody wypracowane przez firmę, którą prowadzi jeden z małżonków, będą wchodziły do majątku wspólnego (o ile nie ma umowy o rozdzielności majątkowej). Jeśli firma ma np. jakiś leasingowany sprzęt, to nie będzie on podlegał w ogóle podziałowi. Wartość tego sprzętu (np. leasingowanego pojazdu) będzie kosztem, a co za tym idzie, zmniejszy wycenę firmy.

Jednoosobowa działalność gospodarcza a rozwód – inwestycje firmowe

W trakcie prowadzenia firmy inwestuje się w różnego rodzaju majątek, zarówno materialny, jak i niematerialny. W przypadku dóbr niematerialnych, takich jak licencje czy koncesje, trzeba dokonać szczegółowej wyceny wartości takiego składnika majątku.

CZYTAJ TAKŻE: Czy można mieć dwie działalności gospodarcze?

Jednoosobowa działalność gospodarcza a rozwód – nierówny podział majątku wspólnego

Łatwo wyobrazić sobie sytuację, że jeden z małżonków nie angażuje się w ogóle w firmę prowadzoną przez drugiego małżonka. Jeśli podczas podziału takiego majątku okaże się, że małżonek przedsiębiorca poniesie zbyt dużą stratę, oddając połowę majątku, sąd może wyjątkowo uznać, że udziały małżonków nie są równe. Żeby jednak do tego doszło, trzeba będzie wykazać, że drugi małżonek nie angażował się w rozwój firmy.