NIP, czyli numer identyfikacji podatkowej pozwala na identyfikację i rozróżnienie podatników będących przedsiębiorcami. Podatnicy będący osobami fizycznymi identyfikują się PESEL-em. NIP składa się z 10 cyfr i pozwala właściwie określić np. wystawcę czy odbiorcę faktury.
Każdy numer NIP jest niepowtarzalny. Wydaje się go raz i przynależy on do danego podmiotu przez cały okres prowadzenia przez niego działalności gospodarczej. W tym dziesięciocyfrowym kodzie, trzy pierwsze to identyfikator urzędu skarbowego właściwego dla podatnika. Sześć kolejnych to losowe cyfry, a ostatnia jest cyfrą kontrolną. Wylicza ją specjalny algorytm.
Spis treści
Jak sprawdzić swój numer NIP?
Żeby sprawdzić swój numer NIP, można do odpowiedniego urzędu skarbowego złożyć wniosek w tej sprawie.
Sprawdzić swój NIP można też znacznie łatwiej. Wystarczy skorzystać z opcji dostępnej na stronie ministerstwa finansów, które udostępnia dane na temat aktualności określonego numeru NIP. Dane w portalu aktualizowane są raz na dobę.
Jak sprawdzić NIP innej firmy?
Numer NIP innego przedsiębiorcy można sprawdzić w rejestrze CEIDG, lub – jeśli przedsiębiorca to spółka prawa handlowego – w wyszukiwarce KRS. Warto wiedzieć, że nawet jeśli zagraniczna firma po polski numer NIP to nie oznacza to, że ma tu oddział. Po prostu jest to konieczne do tego, by poprawnie rozliczyć podatek VAT w Polsce.
Zaświadczenie o nadaniu NIP
W określonych sytuacjach może być potrzebne zaświadczenie o nadaniu NIP. Najczęściej konieczne jest ono przy przetargach albo ubiegając się o kredyt. Zaświadczenie takie uzyskuje się w urzędzie skarbowym. O zaświadczenie o nadaniu NIP może wystąpić sam podatnik bądź osoba trzecia np. kontrahent.
Jak sprawdzić kontrahenta?
Dane kontrahenta po NIP można sprawdzić również w programie księgowym. Wiele z nich pozwala na to dzięki integracji z bazą GUS. Wystawiając fakturę, nie trzeba więc wpisywać pełnych danych kontrahenta. Wystarczy numer NIP, a system sam je uzupełni.
Co można sprawdzić po NIPie?
Pozwala sprawdzić dokładne dane firmy. Jeśli znamy NIP, możemy dowiedzieć się, kto prowadzi daną firmę, kiedy firma rozpoczęła działalność, a jeśli została zawieszona, to kiedy nastąpiło zawieszenie. NIP pozwala też sprawdzić adres siedziby, a także dowiedzieć się, czy firma nie znajduje się w upadłości.
Praca na etat, czy samozatrudnienie, co jest korzystniejsze? Wiele osób marzy, aby być swoim własnym szefem i zarabiać więcej niż dotychczas. Sprawdziliśmy zatem, jakie są plusy i minusy działalności na własny rachunek oraz jak sprawdzić, czy nadajemy się na przedsiębiorcę.
Spis treści
Samozatrudnienie – wady i zalety
Nigdy wcześniej samozatrudnienie – założenie firmy, czyli jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG) – nie było tak łatwe. Wszystkie formalności można załatwić, nie wychodząc z domu, wystarczy rejestracja na internetowej stronie CEIDG.
Mimo to Polacy nie marzą o samozatrudnieniu. Według najświeższych badań Eurostatu należymy do narodów, które wolą pracę na etacie niż samozatrudnienie.
Czy rzeczywiście wady samozatrudnienia są tak poważne, a zalety zbyt wyolbrzymione? Oto co należy wiedzieć, rozważając rozpoczęcie JDG.
Zalety samozatrudnienia
Wśród plusów samozatrudnienia należy wymienić:
samodzielność – mówiąc inaczej, samozatrudniony jest sam sobie szefem, decyduje z iloma i jakimi firmami będzie współpracował oraz na jakich zasadach, może też decydować o sięganiu po zewnętrzne dotacje (z Urzędu Pracy, UE, budżetu państwa) czy zatrudnianiu pracowników,
elastyczność godzin pracy – osoby pracujące na swoim same regulują swój czas pracy,
możliwość większych zarobków – praca na etacie wiąże się z określonymi w umowie zarobkami, JDG teoretycznie pozwala uzyskać nieograniczone dochody,
możliwość wyboru formy opodatkowania dochodów – na zasadach ogólnych (stawka podatkowa 12% i 32%), według stawki liniowej (stawka podatkowa 19%), ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
możliwość obniżenia podatku dochodowego o koszty uzyskania przychodów – to jeden z największych plusów samozatrudnienia. Koszty to np. wydatki na podróże służbowe (paliwo), zakup sprzętu komputerowego czy opłacenie reklam,
odliczanie VAT od zakupów na firmę,
ulga na start dla początkujących przedsiębiorców, czyli zwolnienie z ZUS (oprócz składki zdrowotnej) przez 6 miesięcy, a potem 24 miesiące tzw. małego ZUS.
możliwość ominięcia umowy o pracę oraz umów cywilnoprawnych – samozatrudniony wystawia cyklicznie fakturę firmie, której dostarcza towary lub usługi, a to przekłada się na wyższy zarobek.
Jakie są wady samozatrudnienia?
Do wad samozatrudnienia należy:
stosunkowo mniejsza stabilność zatrudnienia – konsekwencje fiaska działalności gospodarczej ponosi tylko samozatrudniony, a umowę o pracę trudniej rozwiązać niż zakończyć współpracę na zasadach B2B lub umowę zlecenie czy umowę o dzieło,
mniejsza regularność wynagrodzenia jeżeli samozatrudniony nie ma stałego źródła dochodu (np. długoterminowej umowy z klientem),
brak gwarancji stałych wpływów – osoby na etacie mają większą pewność, że za swoją pracę dostaną co miesiąc wypłatę w umówionej wysokości,
konieczność samodzielnego opłacenia składek ZUS – obowiązek szczególnie odczuwalny po zakończeniu preferencyjnego ZUS, czyli Ulgi na start i małego ZUS-u,
brak płatnych nadgodzin, okresu wypowiedzenia i urlopów (choć płacący składki chorobowe mają prawo do zasiłku chorobowego) oraz innych uprawnień pracowniczych wynikających z Kodeksu pracy,
więcej obowiązków – trzeba zadbać m.in. o rejestrację w CEIDG, prowadzenie księgowości, dokumentowanie przychodów, wystawianie faktur oraz pozyskiwanie klientów.
Jakie są korzyści z samozatrudnienia?
Do największych korzyści płynących z samozatrudnienia należą potencjalnie większe zarobki oraz możliwość zmniejszenia danin płaconych państwu (o koszty uzyskania przychodu).
Jak zyskamy na samozatrudnieniu, można sprawdzić np. w dobrym kalkulatorze wynagrodzenia. Taka aplikacja oblicza m.in. wynagrodzenie netto/brutto oraz koszt ponoszony przez pracodawcę zatrudniającego pracownika.
W ten sposób łatwo jest obliczyć, ile zostanie w kieszeni osoby, która przeszła na samozatrudnienie i wystawia fakturę. Pod uwagę należy wziąć koszty związane z opłaceniem ZUS czy księgowości.
Niebagatelną korzyścią jest wspomniana już samodzielność. Samozatrudniony sam decyduje, kiedy ma wolne, a kiedy pracuje, sam wybiera kontrahentów i zasady współpracy.
Czy warto przejść na samozatrudnienie?
Decyzja o otwarciu jednoosobowej działalności gospodarczej wymaga głębokiego namysłu. Wiele osób przechodzi na samozatrudnienie, bo mają dość swoich przełożonych, marzą o robieniu tego, co lubią lub uważają, że są w stanie zarobić więcej niż na etacie.
W innej sytuacji są osoby, które muszą wybrać samozatrudnienie jeżeli chcą pracować w danej firmie lub na wybranym stanowisku.
Samozatrudnienie wymaga bardzo dużo planowania, zacięcia i odporności na stres. To droga dla osób samodzielnych, które lubią wyzwania i są przedsiębiorcze. Na jednej szali jest większa swoboda i potencjalnie większa zarobki, a na drugiej ryzyko braku klientów i konieczności zamknięcia działalności.
Przed decyzją warto chłodnym okiem ocenić swoje możliwości, przemyśleć czego potrzebują potencjalni klienci, a my możemy im tego dostarczyć (i to lepiej niż konkurencja) oraz przeliczyć koszty prowadzenia JDG, które trzeba ponieść bez względu na zyski – to w 2023 roku 1418,48 zł ZUS plus 314,10 zł składki zdrowotnej dla rozliczających się na zasadach ogólnych (po zakończeniu ulg dla startujących przedsiębiorców).
Podsumowując wady i zalety samozatrudnienia, warto pomyśleć o biznesie na próbę, czyli działalności nierejestrowanej (nierejestrowej). Jeżeli mamy pomysł na samozatrudnienie, to możemy go przetestować bez rejestrowania działalności gospodarczej i bez płacenia ZUS. Należy spełnić podstawowe warunki:
miesięczny przychód z tej działalności nie przekroczy 50 proc. minimalnego wynagrodzenia (w 2023 roku to 1745 zł);
działalność nie wymaga uzyskania koncesji, licencji lub pozwoleń;
osoba prowadząca działalność nierejestrową nie miała firmy w ciągu ostatnich 5 lat.
W ten sposób można np. handlować lub świadczyć drobne usługi, zarabiać pieniądze, a jednocześnie sprawdzić, czy samozatrudnienie jest dla nas optymalnym rozwiązaniem.
Ocenianie pracowników to jeden z ważniejszych elementów weryfikowania członków zespołu. Czy ocena pracownicza jest obowiązkowa? Jak oceniać pracowników?
To, w jaki sposób pracownik wykonuje swoje obowiązki, ma wpływ na działanie określonego departamentu, a co za tym idzie, na funkcjonowanie firmy. Ocenianie jakości wykonywania pracy staje się coraz bardziej popularne i…coraz bardziej sformalizowane.
Spis treści
Po co ocenia się pracowników?
Ocena pracowników pozwala zebrać informacje o każdym z członków zespołu, a także zidentyfikować zachowania, które sprzyjają efektywności. Chodzi bowiem o to, by stworzyć podstawę do skutecznego zarządzania. Ocena pozwala wspierać umiejętności pracownika, wykrywa też nieprawidłowości w pracy.
Jakie są cele oceniania pracowników?
Z perspektywy pracownika, ocena dokonywana przez pracodawcę daje informację zwrotną, która dotyczy jego pracy. Oczywiście sprawia, że pracownik ma wiedzę o tym, w jaką stronę skierować się, by rozwijać karierę.
Przeprowadzenie oceny pracownika poprawia komunikację w firmie, a także wpływa pozytywnie na wydajność. Ocena pracownika ma też ogromne znaczenie przy ustalaniu wynagrodzeń na konkretnym stanowisku. Od niej zależeć może awans pracownika albo może być podjęta decyzja o jego zwolnieniu.
Czy ocena pracowników jest obowiązkowa?
Prawo nie nakazuje przeprowadzania oceny pracowników. Jeśli więc pracodawca się na nią zdecyduje, to sam musi określić zasady jej przeprowadzenia, a także o poziomie formalizacji.
To więc od pracodawcy zależy, w jakiej formie i jak często będzie kontrolował pracownika. Warto jednak wiedzieć, że ocena powinna służyć ukierunkowaniu na rozwój. Ma być podstawą do podnoszenia jakości wykonywanych zadań przez pracowników.
Specjaliści wyróżniają cztery sposoby oceny pracowników. Pierwszy to tzw. ocena 90 stopni, gdy pracownik jest oceniany przez przełożonego.
Drugi to 180 stopni – ocena jest przygotowywana przez przełożonego oraz pracownika.
Trzeci nazywa się 270 stopni. Wtedy oceny dokonują przełożony, pracownik oraz jego współpracownicy. W czwartym rodzaju, czyli ocenie 360 stopni swoją opinię „dorzucają” też klienci.
Oceniając pracownika, dobrze jest określić kryteria. Bierzemy pod uwagę umiejętności pracownika, predyspozycje, doświadczenie zawodowe, a także jego wykształcenie i kursy oraz szkolenia.
Nie można zapomnieć również o indywidualnych cechach charakteru pracownika, a także stopniu zaangażowania i podejściu do współpracowników czy przełożonych.
Jakie są metody oceniania pracowników?
Do najczęściej stosowanych technik oceny należą:
technika rankingowa – gdzie szeregujemy pracowników od najlepszego do najgorszego. Ta metoda powinna być stosowana tylko w tych zespołach, gdzie członkowie wykonują takie same albo podobne zadania;
technika skali kwalifikacyjnej – określa się występowanie danej cechy u pracownika;
swobodny opis – który polega na samodzielnym opisaniu osiągnięć pracownika;
technika samooceny – gdy pracownik sam dokonuje opisu swojej osoby.
W ocenie pracownika warto pamiętać, o tym, by nie skupiać się wyłącznie na negatywnych cechach, a także na tym, by nie sugerować się jedną cechą pracownika.
Przedsiębiorca może załatwić sprawę w ZUS na odległość albo umawiając się w placówce na konkretną godzinę. Nie trzeba już czekać w długich kolejkach. Wszystko dzięki usłudze e-wizyta. Jak działa e-wizyta ZUS?
Spis treści
Czym są e-wizyty?
E-wizyta jest to wideorozmowa z ekspertem ZUS. Taki sposób komunikacji pozwala załatwić sprawę w ZUS bez wychodzenia z domu. Żeby takie spotkanie mogło się odbyć, potrzebne będzie urządzenie z dostępem do internetu i kamerą.
Każdy oddział ZUS pozwala na taką e-wizytę.
E-wizyta jest dostępna w dni robocze w godz. 9.00-14.00. Wizyta może być odwołana w każdym momencie. Gdy odwołamy wizytę, to niewykorzystany termin będzie dostępny dla kogoś innego.
Jak się umówić na e-wizytę?
Żeby umówić się na e-wizytę, trzeba wejść na stronęwww.zus.pl. Znajdziemy w niej zakładkę „Umów się na wizytę w ZUS”.
Na e-wizytę można umówić się tylko do placówki ZUS, która jest właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby rezerwującej wizytę. Żeby umówić wizytę, podajemy swoje dane, wpisujemy dzień i godzinę spotkania, które nam odpowiadają i podajemy temat spotkania.
Umówienie e-wizyty przez PUE ZUS
Inną możliwością jest umówienie spotkania bezpośrednio poprzez platformę usług elektronicznych PUE ZUS. Po zalogowaniu do systemu, w menu bocznym wybieramy „Wizyty”, a potem „Rezerwacja wizyty”. Kolejny krok to wybór miejsca spotkania i wskazanie sprawy, która ma zostać poruszona. Ostatni krok to wybór terminu.
Jak wygląda e-wizyta?
ZUS przygotował kilka wskazówek, jak najlepiej przygotować się do e-wizyty. Przede wszystkim należy zadbać o to, by można było rozmowę przeprowadzić w prywatnym, cichym miejscu, z neutralnym tłem. Trzeba też przygotować dokument tożsamości. Podczas e-wizyty będzie on weryfikowany.
W e-wizycie w ZUS nie może brać udziału osoba trzecia, chyba że jest opiekunem faktycznym lub prawnym.
Jak założyć konto na ZUS?
Warto pamiętać, że obecnie każdy przedsiębiorca, który jest płatnikiem składek ZUS, musi mieć profil PUE ZUS. Można to zrobić poprzez stronęwww.zus.pl, na której wybieramy opcję „Zarejestruj w PUE” i „Dla firm”.
Najłatwiej zrobić to poprzez profil zaufany, bądź inny sposób identyfikacji, dostępny na login.gov.pl, kwalifikowany podpis elektroniczny lub poprzez konto bankowe, które umożliwia rejestrację w systemie PUE ZUS.
Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę mają ten przywilej, że mogą korzystać z różnego rodzaju urlopów. Jednym z nich jest urlop na żądanie. Jak działa urlop na żądanie? Kiedy i jak można go udzielić?
Spis treści
Czym jest urlop na żądanie?
Pracodawcy, którzy zatrudniają pracowników na umowę o pracę, muszą przestrzegać kodeksu pracy. A ten wspomina, że zatrudnienie na umowę o prace wymaga z jednej strony wyraźnego określenia miejsca i czasu pracy, dokładnych obowiązków i zasad nadzoru nad pracownikiem, a z drugiej daje pracownikowi prawo do urlopu.
Ten, z którego trzeba skorzystać to urlop wypoczynkowy. Musi on trwać nieprzerwany przez min. 14 dni. Oprócz niego jest też urlop wychowawczy, i okolicznościowy. W tym materiale zajmiemy się jednak urlopem na żądanie. Jak działa? Ile razy w roku można z niego skorzystać?
Urlop na żądanie – termin
Urlop na żądanie to urlop wypoczynkowy. Nie jest dodatkowym urlopem. Oznacza to, że pracownik ma 26 dni urlopu wypoczynkowego, z czego kilka z nich to urlop na żądanie.
Ile jest dni urlopu na żądanie?
Kodeks pracy stwierdza, że na żądanie pracownika, pracodawca musi udzielić urlopu na żądanie pracownika w terminie przez niego wskazanym. Urlop na żądanie to maksymalnie 4 dni w każdym roku kalendarzowym.
Co ważne, termin ten dotyczy wszystkich miejsca pracy, w których jest zatrudniony pracownik. Jeśli więc pracuje w dwóch, lub więcej miejscach pracy, to zawsze będzie miał i tak maksymalnie 4 dni urlopu na żądanie.
Kiedy przysługuje urlop na żądanie?
O chęci skorzystania z urlopu na żądanie, pracownik może poinformować pracodawcę nawet w dzień, w którym chce z niego skorzystać. Wyróżnikiem tego urlopu jest jednak sposób jego zgłaszania pracodawcy.
W „zwykłym trybie” urlopu wypoczynkowego zakładamy, że jest on zaplanowany i zwykle ustalany z wyprzedzeniem. Natomiast urlop na żądanie może być zgłoszony właśnie nawet w dniu, w którym pracownik chce z niego skorzystać.
Kiedy pracownik może skorzystać z urlopu na żądanie?
Oczywiście czy urlop na żądanie jest dostępny, decyduje stopień wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Każdy pracownik ma do dyspozycji 26 lub 20 dni urlopu wypoczynkowego w zależności od stażu pracy. I jeśli już wszystkie wykorzystał, to nie może ubiegać się o urlop na żądanie.
Czy urlop na żądanie jest płatny?
To, że urlop na żądanie jest urlopem wypoczynkowym, oznacza, że pod względem wynagrodzenia traktuje się go tak samo. Skoro więc za urlop wypoczynkowy pracownik dostaje 100% wynagrodzenia, to za urlop na żądanie też dostanie tyle samo.
Czy trzeba udzielić urlopu na żądanie?
O ile termin urlopu wypoczynkowego w standardowej procedurze ustala się z wyprzedzeniem, co powoduje, że pracodawca jest w stanie tak zorganizować pracę w firmie, by nieobecność nie zaburzała pracy przedsiębiorstwa, to urlop na żądanie może to już skomplikować.
Czy wobec tego pracodawca może odmówić urlopu na żądanie? Urlop wypoczynkowy co do zasady udzielany jest przez pracodawcę. Pracownik nie może zacząć urlopu na żądanie, póki pracodawca nie wyrazie na to zgody. Innymi słowy – póki nie udzieli mu urlopu. To wszystko oznacza, że pracodawca ma możliwość odmówić udzielenia pracownikowi urlopu na żądanie.
Urlop to niezbywalne prawo pracownika. Nie oznacza to jednak, że może być wykorzystywany bezwarunkowo. Przede wszystkim pracodawca musi być poinformowany o tym, że pracownik chce taki urlop wziąć, no i pracodawca musi się na niego zgodzić.
Jeśli pracownik, mimo poinformowania pracodawcy, ale bez uzyskania decyzji pozytywnej, skorzysta z urlopu, to może to być uznane za naruszenie obowiązków pracowniczych. Skutkiem tego jest wpisanie nieobecności nieusprawiedliwionej.
Czy urlop na żądanie się opłaca?
Urlop na żądanie opłaca się brać w przypadku niespodziewanych wydarzeń.
To, że kobiety korzystają z urlopu rodzicielskiego, czy macierzyńskiego nie jest niczym nadzwyczajnym. Ojcowie również mają przywileje związane z opieką nad dzieckiem. Jednym z nich jest urlop ojcowski.
Spis treści
Urlop ojcowski – co to jest?
Urlop ojcowski to świadczenie, które przysługuje ojcu dziecko ze względu na jego narodziny i konieczność opieki nad dzieckiem. Żeby z takiej możliwości skorzystać, ojciec musi być objęty ubezpieczeniem chorobowym.
Urlop ojcowki a rodzicielski
Zanim zajmiemy się tematem urlopu „ojcowskiego”, warto przypomnieć, że nie jest on tym samym co urlop rodzicielski. Ten właśnie wynosi 32 tygodnie i może być jednocześnie wykorzystany przez obojga rodziców.
Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo maksymalnie w czterech częściach. Musi być wykorzystany nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.
Żadna z części nie może być krótsza niż 8 tygodni (poza pierwszą w przypadku urodzenia jednego dziecka – ta nie może być krótsza niż 6 tygodni). Pierwsza część musi przypadać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni może być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części.
Urlop ojcowski – na czym polega?
Wyobraźmy sobie jednak, że urlop rodzicielski został już przez ojca wykorzystany, urlop tacierzyński również. Jeśli tata chce jeszcze zostać przy dziecku i jest zatrudniony na umowę o pracę, to może poprosić pracodawcę o urlop ojcowski. Urlop ojcowski trwa do dwóch tygodni, ale nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia.
Urlop ojcowski – jak złożyć wniosek?
Żeby z takiego urlopu skorzystać, pracownik musi złożyć pisemny wniosek do pracodawcy. Urlop może być udzielony w nie więcej niż dwóch częściach na pisemny wniosek pracownika – ojca wychowującego dziecko.
Wniosek musi być złożony nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca nie może odmówić udzielenia takiego urlopu. Jedyny powód odmowy, to fakt, że ojciec nie spełnia warunków zapisanych w ustawie do tego, by z niego skorzystać.
Wniosek powinien zawierać takie dane jak:
miejscowość i datę założenia wniosku;
imię i nazwisko pracownika;
dane pracodawcy;
prośbę o udzielenie urlopu;
imię i nazwisko dziecka;
datę urodzenia dziecka;
wymiar urlopu;
datę początkową i końcową urlopu;
podpis pracownika;
Do wniosku trzeba dołączyć opis skróconego aktu urodzenia dziecka oraz oświadczenie o tym, że wnioskujący nie pobiera zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego.
Urlop ojcowski – ile płatny? Kto za niego płaci?
Urlop ojcowski jest płatny. Ojciec otrzymuje wtedy 100 proc. dotychczasowego wynagrodzenia, a świadczenie wypłaca ZUS.
Urlop ojcowski a urlop wychowawczy dla ojca
Warto wiedzieć, że jeśli dla ojca taka forma opieki nad dzieckiem to wciąż za mało, może on skorzystać z urlopu wychowawczego. Jeśli od przynajmniej 6 miesięcy pracuje na umowę o pracę, może poprosić o udzielenie urlopu wychowawczego.
Taki urlop jest bezpłatny. Nie dość, że nie należy się wtedy żadne wynagrodzenie, to nie jest wypłacane też żadne świadczenie z ZUS. Urlop wychowawczy może trwać do 36 miesięcy, a udziela się go na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
Jeśli dziecko jest niepełnosprawne i wymaga osobistej opieki, to można wnioskować o dodatkowe 36 miesięcy urlopu. Urlop wychowawczy może być podzielony na dwójkę rodziców, w nie więcej niż 5 częściach. Każda z części nie może być krótsza niż jeden miesiąc.
Urlop ojcowski a urlop tacierzyński
Urlop ojcowski i urlop tacierzyński to dwa różne urlopy. Urlop ojcowski trwa tylko 2 tygodnie i jest udzielany bez względu na to, czy matka dziecka jest na urlopie macierzyńskim, czy nie. Urlop tacierzyński może trwać nawet kilka tygodni. Jest częścią urlopu rodzicielskiego, jednak jest zależny od urlopu matki dziecka.
Przez wiele lat urodzenie dziecka dawało prawo do urlopu macierzyńskiego. Jednak przysługiwało to tylko matce. Obecnie prawo pozwala na opiekę nad dzieckiem również ojcu. Czym jest urlop tacierzyński? Komu przysługuje i na jakich warunkach się go przyznaje?
Spis treści
Urlop tacierzyński – kto może z niego skorzystać?
Z urlopu tacierzyńskiego może skorzystać mężczyzna, który został ojcem i jest objęty ubezpieczeniem chorobowym. Można z niego skorzystać, zarówno pracując na etacie, jak i prowadząc działalność gospodarczą. Podstawą jest jednak ubezpieczenie chorobowe.
Urlop tacierzyński trwa dwa tygodnie (14 dni), a można z niego skorzystać do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia.
Urlop tacierzyński został wprowadzony w związku z dyrektywą unijną work-life balance. W przypadku gdy ojciec nie skorzysta z urlopu tacierzyńskiego, póki dziecko nie skończy 1 roku życia, to wolne dni przepadną.
Urlop tacierzyński – ile jest płatny?
Urlop tacierzyński to część urlopu macierzyńskiego więc jest rozliczany tak samo. Jeśli ojciec będzie korzystał z urlopu tacierzyńskiego, to tak jak matka, otrzyma 100% podstawy wymiaru zasiłku. Możliwość uzyskania świadczenia uregulowana jest przez Kodeks pracy.
Kto płaci za urlop tacierzyński?
Świadczenie w ramach urlopu tacierzyńskiego wypłacane jest przez ZUS.
Urlop tacierzyński 2023 – czym różni się od urlopu ojcowskiego?
Urlop ojcowski trwa 14 dni i udzielany jest niezależnie od tego, czy matka dziecka znajduje się aktualnie na urlopie macierzyńskim. Urlop tacierzyński jest natomiast częścią urlopu macierzyńskiego i przysługuje ojcu tylko wtedy, gdy matka zgodzi się na oddanie kilku tygodni urlopu rodzicielskiego ojcu dziecka.
Urlop tacierzyński różni się od ojcowskiego przede wszystkim tym, że nie da się go podzielić. Urlop ten musi być wykorzystany za jednym razem.
To, czy ojcu będzie należał się urlop tacierzyński, zależy przede wszystkim od matki. Jeśli ta jest np. bezrobotna, to nie przysługuje jej urlop macierzyński, a skoro tak, to i ojciec nie może skorzystać z urlopu tacierzyńskiego.
Urlop tacierzyński przysługuje mężczyznom, opłacającym składkę zdrowotną. Z urlopu mogą skorzystać także panowie, pracujący na umowę zlecenie. Dni wolne można zyskać z tytułu:
urodzenia się dziecka;
przysposobienia dziecka na wychowanie, np. w ramach rozpoczęcia działania jako rodzina zastępcza.
Urlop tacierzyński – ile trwa?
Długość urlopu tacierzyńskiego zależy przede wszystkim od tego, jak długi jest urlop macierzyński, a także, w jaki sposób matka dziecka chce się nim podzielić z ojcem. I tak urlop macierzyński w 2023 to:
20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka;
31 tygodni przy urodzeniu dwójki dzieci przy jednym porodzie;
33 tygodnie jeżeli przy jednym porodzie urodziło się troje dzieci;
35 tygodni w przypadku czworaczków;
37 tygodni jeżeli urodzą się pięcioraczki.
Matka musi skorzystać przynajmniej z 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. W związku z tym maksymalny okres urlopu tacierzyńskiego to:
6 tygodni przy jednym dziecku;
17 tygodni w przypadku bliźniaków;
19 tygodni na trojaczki;
21 tygodni jeżeli urodzi się czwórka dzieci;
23 tygodnie w przypadku urodzenia pięciorga dzieci przy jednym porodzie.
W sytuacji gdy mama chce w całości wykorzystać urlop macierzyński, ojciec nie może skorzystać z urlopu tacierzyńskiego
Urlop tacierzyński – wniosek
Wniosek o urlop rodzicielski muszą złożyć oboje rodzice. Matka musi zawrzeć w nim datę, kiedy rezygnuje z zasiłku macierzyńskiego, jeżeli prowadzi działalność gospodarczą; zaświadczenie od pracodawcy, informujące o zaprzestaniu pobierania zasiłku, jeżeli kobieta jest zatrudniona, a zasiłek pobierany jest z ZUS; a także oświadczenie, od kiedy ojciec będzie korzystał z urlopu.
Ojciec dostarcza skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub kopię z potwierdzeniem od ZUS, lub płatnika składek o zgodności z oryginałem. Musi także dostarczyć zaświadczenie od organu wypłacającego zasiłek o podstawie wymiaru zasiłku pobieranego przez matkę. Tata określa we wniosku datę, kiedy planuje rozpocząć urlop tacierzyński.
Urlop tacierzyński – czy pracodawca może odmówić?
Pracodawca nie może odmówić urlopu tacierzyńskiego. Pracownik nie może jednak skorzystać z możliwości takiego dodatkowego urlopu bez poinformowania o tym pracodawcy. Musi on złożyć pracodawcy wniosek o urlop. Taki wniosek musi być złożony nie później niż 14 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu.
Urlop tacierzyński a urlop ojcowski
Urlop ojcowski przysługuje każdemu pracującemu tacie, bez względu na to, czy matka dziecka przebywa na urlopie macierzyńskim. Urlop tacierzyński to tak naprawdę część urlopu macierzyńskiego, którego zrzekła się mama dziecka.
Każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę wchodzi w tzw. stosunek pracy. Oznacza to, że ma nad sobą przełożonego i może być nadzorowany. Warto jednak pamiętać, że kodeks pracy, który reguluje przepisy dotyczące zatrudniania, daje pracownikom także prawa. Poznaj prawa pracownika w Polsce. Sprawdź, jakie ma obowiązki.
Umowa o pracę to wciąż bardzo popularny sposób zatrudniania pracowników. Wszystko dlatego, że daje pracownikowi stabilność i liczne świadczenia, jakich nie gwarantuje żadna inna umowa. Regulacje dotyczące umowy o pracę znajdziemy w kodeksie pracy.
Spis treści
Prawa pracownika zatrudnionego na umowę o pracę
Umowa o pracę zakłada, że pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonej pracy pod nadzorem wyznaczonej osoby w określonym miejscu i czasie. Ze względu na świadczenie pracy, pracownik ma prawo do wynagrodzenia.
Należy zauważyć, że umowa o pracę może być zawarta zarówno na piśmie, jak i ustnie. Umowa jest ważna w momencie, gdy pracownik i pracodawca wyrażają zgodne woli dotyczące istotnych postanowień. Umowa powinna określać strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy.
Po zawarciu umowy, pracownik ma możliwość skorzystania z różnych świadczeń i uprawnień. Najważniejsze prawa pracownika prawo do wynagrodzenia, premii i nagrody. Oczywiście, pracownik ma również prawo do urlopu wypoczynkowego.
Prawo do wynagrodzenia oznacza, że wynagrodzenie powinno być adekwatne do rodzaju pracy i kwalifikacji wymaganych do jej wykonywania. Pracownik ma prawo otrzymywać wynagrodzenie w formie pieniężnej. Jeśli ustalono to w układzie zbiorowym lub w ustawie, część wynagrodzenia może być wypłacana w formie weksli lub akcji.
Pracownik ma także prawo do wynagrodzenia za czas, gdy nie pracuje, ale mógłby pracować, gdyby nieprzewidziane przeszkody utrudniły mu to z winy pracodawcy. Wynagrodzenie przysługuje również w przypadku choroby pracownika oraz wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Jeśli choroba trwa dłużej niż 30 dni, pracownik ma również prawo do zasiłku chorobowego.
Prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP
Jako że, pracownik ma prawo do bezpiecznego wykonywania pracy, bardzo ważne są obowiązki i prawa pracownika w zakresie BHP. Pracownik musi przejść szkolenie BHP, a pracodawca musi zapewnić mu zgodne z przepisami stanowisko pracy, które gwarantuje bezpieczeństwo. Pracownik ma prawo powstrzymać się od pracy, jeśli warunki nie spełniają przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Prawo do urlopu
Do praw pracownika zalicza się urlop, który ma na celu odpoczynek i regenerację sił fizycznych i psychicznych. Istnieje kilka rodzajów urlopów, takich jak urlop wypoczynkowy, bezpłatny, macierzyński, szkoleniowy i wychowawczy.
Pracownik nie może zrezygnować z urlopu wypoczynkowego. Jeśli pracuje krócej niż 10 lat, przysługuje mu 20 dni urlopu, a jeśli dłużej, to 26 dni. Urlop może być podzielony, ale jedna część powinna trwać co najmniej 14 dni kalendarzowych. Urlop bezpłatny może zostać udzielony na pisemny wniosek pracownika.
Prawa pracownika – czego nie wolno szefowi?
Istnieją również ogólne prawa wynikające z praw człowieka. Pracownik nie może być dyskryminowany ze względu na religię, płeć, narodowość ani przekonania polityczne. Pracownik ma prawo do bezpiecznych warunków pracy. Pracodawca musi także zapewnić pracownikom możliwość podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Dofinansowanie wypoczynku, czyli popularne wczasy pod gruszą to specjalne świadczenie, które wypłacane jest w ramach Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Fundusz taki obowiązkowo tworzony jest w firmach, które zatrudniają przynajmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Gdy firma jest mniejsza, to Fundusz Świadczeń Socjalnych może być utworzony po złożeniu wniosku przez organizację związkową.
Wczasy pod gruszą to pieniądze, które pracodawca wypłaca jako dodatek do urlopu wakacyjnego pracownika. Jeśli pracodawca ma wystarczająco dużo środków, to może też w ramach wczasów pod gruszą wypłacić dofinansowanie wyjazdu na kolonie dzieci pracownika.
Spis treści
Komu przysługują wczasy pod gruszą 2024?
Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych wypłaca pieniądze dla pracowników, członków ich rodzin, a także byłych pracowników – emerytów i rencistów oraz ich rodzin. W regulaminie ZFŚS można też zawrzeć zapisy, które pozwalają na wypłatę pieniędzy z funduszu również innym osobom.
ZFŚŚ, czyli Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
Warto przypomnieć, że Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych to fundusz obowiązkowy w firmach, które zatrudniają co najmniej 50 pracowników lub co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników jeżeli o stworzenie Funduszu zawnioskuje zakładowa organizacja związkowa oraz wszystkich jednostkach budżetowych. Z ZFŚŚ wszelkie świadczenia socjalne są przyznawane pracownikom i ich rodzinom.
Dofinansowanie do wypoczynku a urlop wypoczynkowy
Wczasy pod gruszą to świadczenie, które jest całkowicie niezależnie od urlopu wypoczynkowego. Ustawa o ZFŚS wskazuje, że wypłata z funduszu uzależniona jest od kryterium dochodowego. W praktyce, oznacza to, że aby móc otrzymać dofinansowanie na wakacje, zależy wykazać, że znajdujemy się w sytuacji życiowej, w której potrzebujemy takiej pomocy materialnej.
Czy trzeba pracować rok, żeby dostać wczasy pod gruszą?
Aby pracownik otrzymał świadczenie, musi co do zasady wykorzystać 10 dni nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego oraz złożyć stosowny wniosek o przyznanie świadczenia.
Nie ma tu znaczenia, czy urlop bierzemy w czasie wakacji, czy innej porze roku. Nie ma też znaczenia, czy podczas urlopu będziemy gdzieś wyjeżdżać, czy zostaniemy w domu. Większość pracowników wykorzystuje to świadczenie podczas obowiązkowych 14 dni kalendarzowych nieprzerwanego urlopu.
Zwykle pieniądze przeznaczone na „wczasy pod gruszą” przekazywane są pracownikowi jeszcze przed tym, jak pracownik zacznie urlop. Może jednak być też tak, że pieniądze wpłyną po urlopie. Wszystko jest zależne od tego, co ustalono w regulaminie Zakładowego Funduszu Świadczeń Pracowniczych.
Jak napisać wniosek o wczasy pod gruszą?
Świadczenie na wczasy pod gruszą nie jest wypłacane automatycznie. Żeby otrzymać takie wsparcie, trzeba złożyć wniosek do pracodawcy. We wniosku opisuje się swoją sytuację majątkową i rodzinną. Stanowi to podstawę do wypłaty świadczenia. I tu ważna uwaga. Nie wystarczy złożyć tylko wniosek urlopowy. Konieczny będzie dodatkowy wniosek o dofinansowanie z „wczasów pod gruszą”.
Ile wynosi świadczenie socjalne na wakacje pracownika?
Wysokość świadczenie nie jest z góry określona. Zależy ona przede wszystkim od sytuacji rodzinnej. To główny wyróżnik tego świadczenia. Na kwotę wypłaty świadczenia nie ma wpływu staż pracy czy kwalifikacje. Przepisy określają jedynie maksymalną wysokość świadczenia. O tym, ile ostatecznie dostanie pracownik, decyduje pracodawca.
Zakładając, że wysokość świadczenia urlopowego odpowiada wysokości odpisu podstawowego na ZFŚS, w 2024 roku pracodawca może wypłacać świadczenie urlopowe w następującej wysokości:
pracownikowi zatrudnionemu w normalnych warunkach pracy:
na pełny etat – 1 662,97 zł,
na 3/4 etatu – 1 247,23 zł,
na 1/2 etatu – 831,49 zł,
na 1/4 etatu – 415,74 zł.
pracownikowi zatrudnionemu w szczególnie uciążliwych warunkach pracy:
na pełny etat – 2217,29 zł,
na 3/4 etatu – 1 662,97 zł,
na 1/2 etatu – 1 108,65 zł,
na 1/4 etatu – 5 54,32 zł;
pracownikowi młodocianemu:
w pierwszym roku nauki – 221,73 zł,
w drugim roku nauki – 266,07 zł,
w trzecim roku nauki – 310,42 zł.
Wypłata świadczenia nie jest obciążona składką ZUS.
Składki ZUS to dwa słowa znienawidzone przez większość przedsiębiorców. Przymusowa „danina”, czy szansa na emeryturę? Niezależnie od tego, jakie mamy zdanie na temat składek ZUS, dobrze jest wiedzieć, jak działa ZUS i na co przeznacza się pieniądze, które przedsiębiorcy odprowadzają co miesiąc.
Spis treści
Składki ZUS – jak działa ZUS?
ZUS, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych, to państwowy ubezpieczyciel. Instytucja zajmuje się naliczaniem składek i wypłacaniem świadczeń z ubezpieczeń społecznych. ZUS przede wszystkim kojarzony jest z wypłatą emerytur i rent, a także odszkodowań za wypadki przy pracy.
Każdy, kto jest ubezpieczony w ZUS i opłaca ubezpieczenia społeczne, finansuje tym samym emerytury, renty czy inne świadczenia.
Składki ZUS – rodzaje
W tym materiale zajmiemy się składkami ZUS z perspektywy przedsiębiorcy. Każda składka do ZUS dzielona jest na określone cele. Mamy ubezpieczenia społeczne, na które składają się:
ubezpieczenie emerytalne,
ubezpieczenie rentowe,
ubezpieczenie chorobowe,
ubezpieczenie wypadkowe.
Oprócz tego w ramach składki ZUS odprowadza się też:
składkę zdrowotną, która przekazywana jest do Narodowego Funduszu Zdrowia;
składkę na Fundusz Pracy, która stanowi budżet urzędów pracy;
składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych.
Oczywiście nie oznacza, że każdy przedsiębiorca płaci na te wszystkie instytucje. Podczas prowadzenia działalności gospodarczej, na pewno część składki ZUS będzie przekazana na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe. Osoba, która pracuje na etacie, nie musi płacić ZUS w ramach ubezpieczenia społecznego.
Składki ZUS – ile wynosi ubezpieczenie emerytalne?
Jak już wspomnieliśmy, w skład ubezpieczenia społecznego wchodzi składka emerytalna. Jej wysokość to 19,52% podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru to w największym uproszczeniu przychód. W przypadku przedsiębiorcy podstawa wymiaru zależy od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia za pracę na dany rok. Podstawa wymiaru to 60% tej kwoty.
Składki ZUS – ubezpieczenie rentowe
Ubezpieczenie rentowe jest również obowiązkowe. Wysokość składki to 8% podstawy wymiaru
Warto pamiętać, że zarówno składki na ubezpieczenie emerytalne, jak i rentowe nie są środkami „zbieranymi na twoją przyszłą emeryturę”. Pieniądze te nie są odkładane w żaden sposób na twoje konto.
System emerytalny w Polsce to tzw. system partycypacyjny, który zakłada, że pracujący dziś „utrzymują” obecnych emerytów i rencistów. Znaczy to, że wszystkie składki, które płacisz do ZUS-u, są przekazywane od razu na konta dzisiejszych emerytów i rencistów.
Mamy jeszcze ubezpieczenie wypadkowe. Jest ono obowiązkowe, a składka na ten cel to 1,8% podstawy wymiaru. Finansuje się z niej odszkodowania za wypadki przy pracy.
Wśród składek ZUS jest jeszcze ta na ubezpieczenie chorobowe. Dzięki niej „składa” się pula na zasiłki chorobowe lub macierzyńskie. Ta składka nie jest obowiązkowa.
Składki ZUS – ubezpieczenie zdrowotne
Jedno z najbardziej „kontrowersyjnych” ubezpieczeń to ubezpieczenie zdrowotne. Kontrowersje związane są przede wszystkim z tym, że jej wysokość zależy od sposobu opodatkowania. W przypadku rozliczania podatku na zasadach ogólnych składka ta to 9% przychodu.
Rozliczający się podatkiem liniowym płacą składkę zdrowotną w wysokości 4,9%, a „ryczałtowcy” zależnie od wysokości przychodu. I tak przy przychodzie do 60000 zł rocznie, składka zdrowotna wynosi 9% z wartości 60% przeciętnego wynagrodzenia.
Przychód od 60 000 zł do 300 000 zł rocznie to konieczność opłacenia składki zdrowotnej w wysokości 9% od 100% przeciętnego wynagrodzenia. Jeśli przychód jest wyższy niż 300 000 zł, to płacimy 9% od 180% przeciętnego wynagrodzenia.
Składki ZUS – ile wynoszą?
Składki ZUS – zasady ogólne
Składki ZUS dla przedsiębiorców (składki pełne)
zdrowotne
emerytalne
rentowe
chorobowe (dobrowolne)
wypadkowe
fundusz pracy
podstawa wymiaru
dochód
4161,00
4161,00
4161,00
4161,00
4161,00
składka ZUS
9% dochodu
812,23
332,88
101,94
69,49
101,94
Składki ZUS dla przedsiębiorców (składki preferencyjne lipiec-grudzień 2023)
zdrowotne
emerytalne
rentowe
chorobowe (dobrowolne)
wypadkowe
fundusz pracy
podstawa wymiaru
dochód
1080,00
1080,00
1080,00
1080,00
1080,00
składka ZUS
9% dochodu
210,82
86,40
26,46
18,04
–
Składki ZUS – podatek liniowy
Składki ZUS dla przedsiębiorców (podatek liniowy)
zdrowotne
emerytalne
rentowe
chorobowe (dobrowolne)
wypadkowe
fundusz pracy
podstawa wymiaru
dochód
4161,00
4161,00
4161,00
4161,00
4161,00
składka ZUS
4,9% dochodu
812,23
332,88
101,94
69,49
–
Składki ZUS dla przedsiębiorców (składki preferencyjne lipiec-grudzień 2023)
zdrowotne
emerytalne
rentowe
chorobowe (dobrowolne)
wypadkowe
fundusz pracy
podstawa wymiaru
dochód
1080,00
1080,00
1080,00
1080,00
1080,00
składka ZUS
9% dochodu
210,82
86,40
26,46
18,04
–
Składki ZUS – ryczałt
Składki ZUS
Ryczałt przychody do 60 000 zł
Ryczałt przychody 60 001 – 300 000 zł
Ryczałt roczne przychody pow. 300 000 zł
zdrowotna
376,16
626,93
1128,48
emerytalna
812,23
812,23
812,23
rentowa
332,88
332,88
332,88
chorobowa
101,94
101,94
101,94
wypadkowa
69,49
69,49
64,49
Fundusz Pracy
101,94
101,94
101,94
RAZEM
1794,64
2045,41
2546,96
Składki ZUS
Ryczałt przychody do 60 000 zł
Ryczałt przychody 60 001 – 300 000 zł
Ryczałt roczne przychody pow. 300 000 zł
zdrowotna
376,16
626,93
1128,48
emerytalna
210,82
210,82
210,82
rentowa
86,40
86,40
86,40
chorobowa
26,46
26,46
26,46
wypadkowa
18,04
18,04
18,04
Fundusz Pracy
0,00
0,00
0,00
RAZEM
717,88
968,65
1470,2
Składki ZUS – kto ich nie płaci?
Przedsiębiorcy muszą opłacać składki ZUS obowiązkowo. Z wszelkich składek zwolnione są umowy o dzieło. Dotyczy to jednak niewielkiej grupy osób. To głównie dziennikarze, artyści czy przedstawiciele wolnych zawodów. Zawsze jednak praca, którą wykonują mus mieć znamiona dzieła. Oznacza to, że musi być niepowtarzalna i unikalna.
Z obowiązku opłacania składek ZUS zwolnieni są także studenci.
Składki ZUS – terminy
Istnieją trzy terminy opłacania składek ZUS. I tak:
do 5. dnia następnego miesiąca – płacą jednostki i zakłady budżetowe;
do 15. dnia następnego miesiąca – płatnicy posiadający osobowość prawną, dotyczy to m.in. spółek akcyjnych, spółek z o.o., spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji;
do 20. dnia następnego miesiąca – pozostali płatnicy.
Jeśli nie zapłacimy w terminie (spóźnimy się nawet jeden dzień), możemy stracić prawo do ubezpieczenia.
