Praca na etat, czy samozatrudnienie, co jest korzystniejsze? Wiele osób marzy, aby być swoim własnym szefem i zarabiać więcej niż dotychczas. Sprawdziliśmy zatem, jakie są plusy i minusy działalności na własny rachunek oraz jak sprawdzić, czy nadajemy się na przedsiębiorcę.

Samozatrudnienie – wady i zalety

Nigdy wcześniej samozatrudnienie – założenie firmy, czyli jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG) – nie było tak łatwe. Wszystkie formalności można załatwić, nie wychodząc z domu, wystarczy rejestracja na internetowej stronie CEIDG.

Mimo to Polacy nie marzą o samozatrudnieniu. Według najświeższych badań Eurostatu należymy do narodów, które wolą pracę na etacie niż samozatrudnienie.

Czy rzeczywiście wady samozatrudnienia są tak poważne, a zalety zbyt wyolbrzymione? Oto co należy wiedzieć, rozważając rozpoczęcie JDG.

Zalety samozatrudnienia

Wśród plusów samozatrudnienia należy wymienić:

• samodzielność – mówiąc inaczej, samozatrudniony jest sam sobie szefem, decyduje z iloma i jakimi firmami będzie współpracował oraz na jakich zasadach, może też decydować o sięganiu po zewnętrzne dotacje (z Urzędu Pracy, UE, budżetu państwa) czy zatrudnianiu pracowników,
• elastyczność godzin pracy – osoby pracujące na swoim same regulują swój czas pracy,
• możliwość większych zarobków – praca na etacie wiąże się z określonymi w umowie zarobkami, JDG teoretycznie pozwala uzyskać nieograniczone dochody,
• możliwość wyboru formy opodatkowania dochodów – na zasadach ogólnych (stawka podatkowa 12% i 32%), według stawki liniowej (stawka podatkowa 19%), ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
• możliwość obniżenia podatku dochodowego o koszty uzyskania przychodów – to jeden z największych plusów samozatrudnienia. Koszty to np. wydatki na podróże służbowe (paliwo), zakup sprzętu komputerowego czy opłacenie reklam,
• odliczanie VAT od zakupów na firmę,
• ulga na start dla początkujących przedsiębiorców, czyli zwolnienie z ZUS (oprócz składki zdrowotnej) przez 6 miesięcy, a potem 24 miesiące tzw. małego ZUS.
• możliwość ominięcia umowy o pracę oraz umów cywilnoprawnych – samozatrudniony wystawia cyklicznie fakturę firmie, której dostarcza towary lub usługi, a to przekłada się na wyższy zarobek.

Jakie są wady samozatrudnienia?

Do wad samozatrudnienia należy:

• stosunkowo mniejsza stabilność zatrudnienia – konsekwencje fiaska działalności gospodarczej ponosi tylko samozatrudniony, a umowę o pracę trudniej rozwiązać niż zakończyć współpracę na zasadach B2B lub umowę zlecenie czy umowę o dzieło,
• mniejsza regularność wynagrodzenia jeżeli samozatrudniony nie ma stałego źródła dochodu (np. długoterminowej umowy z klientem),
• brak gwarancji stałych wpływów – osoby na etacie mają większą pewność, że za swoją pracę dostaną co miesiąc wypłatę w umówionej wysokości,
• konieczność samodzielnego opłacenia składek ZUS – obowiązek szczególnie odczuwalny po zakończeniu preferencyjnego ZUS, czyli Ulgi na start i małego ZUS-u,
• brak płatnych nadgodzin, okresu wypowiedzenia i urlopów (choć płacący składki chorobowe mają prawo do zasiłku chorobowego) oraz innych uprawnień pracowniczych wynikających z Kodeksu pracy,
• więcej obowiązków – trzeba zadbać m.in. o rejestrację w CEIDG, prowadzenie księgowości, dokumentowanie przychodów, wystawianie faktur oraz pozyskiwanie klientów.

Jakie są korzyści z samozatrudnienia?

Do największych korzyści płynących z samozatrudnienia należą potencjalnie większe zarobki oraz możliwość zmniejszenia danin płaconych państwu (o koszty uzyskania przychodu).

Jak zyskamy na samozatrudnieniu, można sprawdzić np. w dobrym kalkulatorze wynagrodzenia. Taka aplikacja oblicza m.in. wynagrodzenie netto/brutto oraz koszt ponoszony przez pracodawcę zatrudniającego pracownika. 

W ten sposób łatwo jest obliczyć, ile zostanie w kieszeni osoby, która przeszła na samozatrudnienie i wystawia fakturę. Pod uwagę należy wziąć koszty związane z opłaceniem ZUS czy księgowości.

Niebagatelną korzyścią jest wspomniana już samodzielność. Samozatrudniony sam decyduje, kiedy ma wolne, a kiedy pracuje, sam wybiera kontrahentów i zasady współpracy.

Czy warto przejść na samozatrudnienie?

Decyzja o otwarciu jednoosobowej działalności gospodarczej wymaga głębokiego namysłu. Wiele osób przechodzi na samozatrudnienie, bo mają dość swoich przełożonych, marzą o robieniu tego, co lubią lub uważają, że są w stanie zarobić więcej niż na etacie.

W innej sytuacji są osoby, które muszą wybrać samozatrudnienie jeżeli chcą pracować w danej firmie lub na wybranym stanowisku.

Samozatrudnienie wymaga bardzo dużo planowania, zacięcia i odporności na stres. To droga dla osób samodzielnych, które lubią wyzwania i są przedsiębiorcze. Na jednej szali jest większa swoboda i potencjalnie większa zarobki, a na drugiej ryzyko braku klientów i konieczności zamknięcia działalności.

Przed decyzją warto chłodnym okiem ocenić swoje możliwości, przemyśleć czego potrzebują potencjalni klienci, a my możemy im tego dostarczyć (i to lepiej niż konkurencja) oraz przeliczyć koszty prowadzenia JDG, które trzeba ponieść bez względu na zyski – to w 2023 roku 1418,48 zł ZUS plus 314,10 zł składki zdrowotnej dla rozliczających się na zasadach ogólnych (po zakończeniu ulg dla startujących przedsiębiorców).

Podsumowując wady i zalety samozatrudnienia, warto pomyśleć o biznesie na próbę, czyli działalności nierejestrowanej (nierejestrowej). Jeżeli mamy pomysł na samozatrudnienie, to możemy go przetestować bez rejestrowania działalności gospodarczej i bez płacenia ZUS. Należy spełnić podstawowe warunki: 

• miesięczny przychód z tej działalności nie przekroczy 50 proc. minimalnego wynagrodzenia (w 2023 roku to 1745 zł);
• działalność nie wymaga uzyskania koncesji, licencji lub pozwoleń;
• osoba prowadząca działalność nierejestrową nie miała firmy w ciągu ostatnich 5 lat.

W ten sposób można np. handlować lub świadczyć drobne usługi, zarabiać pieniądze, a jednocześnie sprawdzić, czy samozatrudnienie jest dla nas optymalnym rozwiązaniem.