Pytanie o to, czy być VAT-owcem, czy nie spędza sen z powiek wielu początkujących przedsiębiorców. Postaramy się bardzo prosto wyjaśnić, kiedy zwolnienie VAT się opłaca.

Choć może się wydawać, że rozliczanie podatku VAT jest obowiązkiem każdego przedsiębiorcy, to prawda jest zgoła inna. Niektórzy przedsiębiorcy mogą skorzystać ze zwolnienia. Żeby jednak to było możliwe, trzeba spełnić kilka warunków.

Zwolnienie z podatku w ustawie o VAT

Podstawą prawną dla korzystania ze zwolnień z podatku VAT jest Ustawa o podatku od towarów i usług. O zwolnieniu przedmiotowym mówi art. 43, który wymienia wszystkie usługi i towary, do których nie stosuje się podatku VAT.

O zwolnieniu podmiotowym mówi art. 113, który stanowi:

Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Ponadto wymienia sprzedaż, której nie wlicza się do kwoty limitu, o której piszemy w dalszej części artykułu.

Podatnik VAT czynny i bierny

Czynny podatnik VAT, to taki, który zarejestrował się do VAT i opłaca ten podatek.

Jeśli przy rejestracji działalności gospodarczej, lub w późniejszym okresie nie wypełnisz VAT-R, automatycznie stajesz się biernym podatnikiem VAT.

Co daje zwolnienie z VAT?

Korzystanie ze zwolnienia z VAT oznacza, że podmiot nie musi pobierać podatku VAT od swoich klientów i odprowadzać go do urzędu skarbowego. W zamian za to nie może odliczać VAT od poniesionych przez siebie kosztów.

Zwolnienie z VAT roku może dotyczyć różnych rodzajów działalności, np. prowadzenia działalności gospodarczej przez małe przedsiębiorstwa, lekarzy, prawników, doradców podatkowych, organizacji non-profit, czy też działalności związanej z ochroną zdrowia lub edukacją.

CZYTAJ TAKŻE: Co to jest Biała Lista Podatników?

Warto jednak zaznaczyć, że zwolnienie z VAT nie oznacza automatycznie zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji księgowej i rozliczeń podatkowych. W zależności od rodzaju prowadzonej działalności przedsiębiorca może nadal być zobowiązany do prowadzenia pełnej dokumentacji księgowej i składania deklaracji podatkowych.

Domyślnie każdy przedsiębiorca co do zasady podlega obowiązkowi VAT. Jest jednak możliwość skorzystania ze zwolnienia VAT. Jeden z przypadków, kiedy możemy skorzystać ze zwolnienia z VAT, jest sytuacja, gdy przedsiębiorca nie przekracza określonego limitu obrotów. Jest to tzw. zwolnienie podmiotowe.

CZYTAJ TAKŻE: Dlaczego samodzielne prowadzenie księgowości może być lepsze od pomocy biura rachunkowego?

Na czym polega podmiotowe zwolnienie z VAT?

Zwolnienie podmiotowe dotyczy przedsiębiorcy, który nie przekracza określonego poziomu obrotów. Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, żeby korzystać ze zwolnienia podmiotowego, przedsiębiorca nie może przekroczyć łącznie wartości sprzedaży w wysokości 200 000 zł rocznie. Jeśli więc sprzedaż roczna jest niższa niż 200 000 zł, to przedsiębiorca nie musi rejestrować się jako podatnik podatku VAT.

Lmit zwolnienia podmiotowego z VAT

Limit zwolnienia podmiotowego z VAT wynosi 200 tys. złotych, na cały rok podatkowy. Do limitu nie wliczają się:

1. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów oraz wewnątrzwspólnotowa sprzedaż towarów na odległość, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju;

2. sprzedaż na odległość towarów importowanych, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju;

3. odpłatna dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:

• transakcji związanych z nieruchomościami,
• usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 (m.in. transakcji dotyczących walut i banknotów, usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi, udzielania kredytów i innych których przedmiotem są instrumenty finansowe),
• usług ubezpieczeniowych,

jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;

4. odpłatna dostawa towarów, która na podstawie przepisów o podatku dochodowym jest zaliczana przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Limit zwolnienia dla rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego

Limit zwolnienia z VAT zmniejsza się wraz z trwaniem roku. Oznacza to, że będzie on niższy dla osób zakładających działalność w jego trakcie. Ile wynosie? Aby to obliczyć, należy zastosować wzór:

A = (B × C) / D

gdzie:

A – kwota, której przekroczenie w danym okresie powoduje utratę zwolnienia;
B – limit 200.000 zł;
C – liczbę dni prowadzenia działalności, jaka pozostała do końca roku;
D – oznacza liczbę dni w roku podatkowym.

Zwolnienie z VAT dla początkujących przedsiębiorców

To wszystko sprawia, że początkujący przedsiębiorca nie będzie w większości przypadków musiał rejestrować się do VAT. Nie musi tego robić tak długo, jak długo nie przekroczy limitu zwolnienia podatkowego 200 000 zł sprzedaży rocznie. Co ważne, jeśli działalność rozpoczniemy w ciągu roku podatkowego, to limit ten jest zmniejszany proporcjonalnie. Żeby to policzyć, można zastosować prosty wzór 200 000 zł × LD/365, gdzie LD oznacza liczbę dni prowadzenia działalności, która pozostała do końca roku.

CZYTAJ TAKŻE: Czy darowizna podlega VAT? Jaki jest VAT od darowizny?

Co istotne, do limitu zwolnienia podmiotowego nie wlicza się wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, sprzedaż wysyłkowa z terytorium kraju oraz sprzedaż wysyłkowa na terytorium kraju. Znaczy to tyle, że sprzedaż poprzez sklep internetowy nie jest liczona do limitu 200 000 zł obrotu. Nie dolicza się do niego także przychodów ze sprzedaży środków trwałych, a także wartości niematerialnych i prawnych, które podlegają amortyzacji.

Kiedy trzeba się zarejestrować do VAT pomimo niskich dochodów?

Nie oznacza to jednak, że sam fakt niskiego obrotu od razu daje nam prawo uzyskania zwolnienia z VAT. Są określone działalności, które nie mogą być zwolnione z VAT. Lista takich działań jest wyraźnie określona.

I tak VAT-owcami na pewno muszą być przedsiębiorcy, którzy sprzedają:

• wyroby (złom) z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,
• towary opodatkowane podatkiem akcyzowym (z wyjątkiem energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych oraz samochodów osobowych innych niż nowe środki transportu),
• tereny budowlane,
• budynki, nowe środki transportu,
• preparaty kosmetyczne i toaletowe,
• komputery,
• wyroby elektroniczne i optyczne,
• urządzenia elektryczne i maszyny,
• części do pojazdów samochodowych, czy jubilerskich,
• usługi prawnicze.

CZYTAJ TAKŻE: Rejestracja VAT – jak się zarejestrować do VAT?

Pełny katalog znajduje się w ustawie o podatku VAT.

Co to jest zwolnienie przedmiotowe?

Oprócz zwolnienia podmiotowego, o którym wspomnieliśmy, jest też drugi sposób na uniknięcie obowiązku rejestracji jako podatnik VAT. Chodzi o zwolnienie przedmiotowe. Zwolnienie przedmiotowe pozwala na nierozliczanie VAT ze względu na rodzaj prowadzonej działalności. Katalog tych działalności wpisany jest do ustawy o VAT. Chodzi tu m.in. o usługi medyczne, usługi finansowe, czy usługi edukacyjne.

Zrezygnowałem ze zwolnienia VAT. Czy mogę do tego wrócić?

Może się zdarzyć, że podatnik zrezygnował z prawa do zwolnienia z VAT. Czy można ponownie do niego wrócić? Jeśli jest w stanie spełnić warunki albo zwolnienia podmiotowego, albo przedmiotowego, to musi minąć przynajmniej rok od początku spełniania tych wymagań.

CZYTAJ TAKŻE: Jaka stawka VAT dla towaru lub usługi. Gdzie to sprawdzić?

Jeśli przedsiębiorca rozliczył środki trwałe, wartości niematerialne i prawne o wartości wyższej niż 15 000 zł, trzeba będzie wtedy skorygować rozliczony podatek VAT. Na korektę mamy 5 lat. W przypadku środków trwałych o wartości niższej niż 15 000 zł okres korekty to 12 miesięcy. Trzeba też będzie dokonać korekty towarów handlowych i materiałów. I to niezależnie od okresu, jaki minął od chwili ich kupna.

Rezygnacja i powrót do korzystania ze zwolnienia z podatku VAT

I przypadku rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego VAT lub powrotu do zwolnienia, należy zgłosić zmianę dokonując aktualizacji deklaracji VAT-R.

Zwolnienie z VAT po wznowieniu działalności

O zwolnieniu z VAT po wznowieniu działalności mówi interpretacja indywidualna z dnia 5 września 2022 r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.538.2022.1. Według niej, po wznowieniu działalności gospodarczej podatnika dotyczy pełen limit zwolnienia z VAT, niezależnie od zawieszenia działalności w trakcie roku i odwieszenia w trakcie kolejnych lat.

Zwolnienie z VAT – utrata prawa do zwolnienia z VAT

Prawo do zwolnienia z VAT traci się w momencie przekroczenia limitu 200 tysięcy złotych (z wyłączeniem sprzedaży, która nie zlicza się do limitu).

Zwolnienie z VAT – czy na fakturze bez VAT musi być podstawa zwolnienia?

Tak, na fakturze bez VAT musi być podstawa prawna zwolnienia z VAT. Jest to ważny element dokumentu sprzedażowego, który pozwala na jednoznaczne zidentyfikowanie, dlaczego podmiot wystawił fakturę bez VAT.

Podstawa prawna zwolnienia z VAT powinna zawierać odwołanie do odpowiedniego przepisu prawa, który przewiduje zwolnienie z podatku VAT dla danej transakcji. Przykładowo, jeśli podmiot jest zwolniony z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 19 ustawy o VAT, to na fakturze powinno znaleźć się odwołanie do tego konkretnego przepisu.

CZYTAJ TAKŻE: VAT UE – wewnątrzwspólnotowy numer VAT

W przypadku braku podstawy prawnej zwolnienia z VAT na fakturze urząd skarbowy może uznać taką fakturę za nieważną, co skutkować będzie koniecznością poprawienia dokumentu sprzedażowego lub wystawieniem nowej faktury z podatkiem VAT.

Zwolnienie z VAT – jak sprawdzić, czy ktoś jest zwolniony z VAT?

Można to sprawdzić na kilka sposobów, m.in.:

1. Poprzez wyszukanie informacji o danym podmiocie w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) – jeśli dany podmiot jest zarejestrowany w KRS, to informacje o tym, czy jest zwolniony z VAT, powinny znaleźć się w jego wpisie.
2. Poprzez sprawdzenie statusu podmiotu w systemie VIES (VAT Information Exchange System) – jest to system umożliwiający weryfikację numerów identyfikacji podatkowej (NIP) firm zarejestrowanych w Unii Europejskiej. Dzięki temu można sprawdzić, czy dany podmiot jest zarejestrowany jako podatnik VAT, czy też nie.
3. Poprzez zapytanie do podmiotu – można bezpośrednio zwrócić się do danego podmiotu i poprosić o informację, czy jest on zwolniony z VAT.