Strona główna Blog Strona 51

Czym jest znak towarowy i w jaki sposób go zdobyć?

0
znak towarowy

Loga, rozpoznawalne desenie, charakterystyczne kolory i kształty są wykorzystywane przez firmy w celu budowania wizerunku marki i przyciągania klientów. Wszystkie z nich są znakami towarowymi i są specjalnie chronione. Czym jest znak towarowy? W jaki sposób go zdobyć i kiedy należy to zrobić? Co oznacza prawo ochronne na znak towarowy?

Czym jest znak towarowy?

Precyzyjną odpowiedź na to, czym jest znak towarowy, znajdziesz w przepisach. Jeśli chodzi o rodzaje znaków towarowych, cenne informacje możesz znaleźć w ustawie z dn. 30.06.2000 r. Prawo własności przemysłowej – poniżej przedstawiamy zapis z art. 120 u. 1 tego aktu prawnego:

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.

Tak rozumiany znak towarowy ma za zadanie ochronić niepowtarzalną wartość, która składa się na to, co w przypadku wielu przedsiębiorstw jest jeden z najważniejszych atutów – markę.

Pod adresem internetowym: https://ewyszukiwarka.pue.uprp.gov.pl/ dostępna jest rządowa wyszukiwarka znaków towarowych, za pośrednictwem której można sprawdzić, jakie symbole zostały objęte ochroną.

Kiedy należy zarejestrować znak towarowy?

W jakich sytuacjach powinna zostać przeprowadzona rejestracja znaku towarowego? Nie jest jasno powiedziane, kiedy należy to zrobić. Oto przykładowe sytuacje, w których warto zdecydować się na zarejestrowanie znaku dla swojej marki:

  • prowadzisz biznes, a Twoja marka ma już wyrobioną dobrą opinię na rynku,
  • działasz lokalnie, ale planujesz ekspansję na terenie całego kraju.

Dzięki jego rejestracji zdobywasz prawo ochronne na znak towarowy. Oznacza ono, że tylko ty masz prawo do tego, by się nim posługiwać. Natomiast zwlekanie z jego rejestracją może sprawić, że Twój znak towarowy zarejestruje ktoś inny, zmuszając Cię do zbudowania od nowa wizerunku marki lub przejmując Twoich klientów.

Potrzebujesz usług zaufania? Wykup niezawodną kwalifikowaną pieczęć elektroniczną na pieczeckwalifikowana.pl.

Jak zarejestrować znak towarowy?

Jeśli decydujesz się na zastrzeżenie znaku towarowego, musisz wiedzieć, do osiągnięcia tego celu konieczne jest przejście procedur i uzyskanie zgody UPRP. Cały proces rejestracji znaku towarowego może zająć nawet kilkanaście miesięcy.

O tym, czy dane oznaczenie, znak dźwiękowy itp. może zostać uznane za znak towarowy, każdorazowo decyduje UPRP, czyli Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej.

Procedura przyznawania znaku towarowego

Procedura przyznawania znaku towarowego składa się z kilku głównych etapów – są one następujące:

  • etap badań – UPRP bada, czy wniosek o rejestrację jest prawidłowo wypełniony, czy wniesiono wymagane opłaty itp.;
  • okres sprzeciwowy – trwa on trzy miesiące; w tym czasie podmioty trzecie mogą zgłosić sprzeciw (argumentując swoją decyzję np. tym, że dany znak jest już wykorzystywany przez inny podmiot);
  • postępowanie sprzeciwowe – podejmowane, jeśli w okresie sprzeciwowym zostanie dokonane zgłoszenie;
  • właściwa rejestracja – jeśli nie zgłoszono sprzeciwu (lub też nie został on uznany), UPRP wydaje decyzję o przyznaniu warunkowej ochrony. Po wniesieniu niezbędnych opłat zostaje wydane świadectwo ochronne na znak towarowy i kończy się proces rejestracji.

Jakie dokumenty dołączyć?

Wśród dokumentów, jakie należy złożyć w UPRP, znajdują się m.in.:

  • zgłoszenie znaku towarowego w celu uzyskania prawa ochronnego,
  • dowód pierwszeństwa/oświadczenie o podstawie do korzystania z uprzedniego pierwszeństwa,
  • regulamin znaku.

Dokumenty można złożyć do UPRP osobiście lub poprzez pełnomocnika (pełnomocnictwo oznacza dodatkowe opłaty).

Co obejmuje znak towarowy?

W przytoczonym przez nas fragmencie ustawy znajduje się krótka definicja znaku towarowego. Co jednak powinniśmy rozumieć przez znajdujące się tam określenie „każde oznaczenie”? To również wyjaśniają przepisy; zgodnie z nimi może być to na przykład:

  • rysunek (element graficzny),
  • litera (a także litery składające się na tekst),
  • cyfry (oraz połączenie cyfr i liter), kolor (lub mieszanina kolorów),
  • forma przestrzenna,
  • kształt towaru lub opakowania,
  • gest,
  • kolor.

Tym samym, znakiem towarowym może być np. znane hasło reklamowe czy charakterystyczne logo firmowe. To jednak jedynie najbardziej oczywiste formy znaków towarowych. Zaliczają się do nich również kształty (np. kształt butelki indywidualny dla danej wody mineralnej, charakterystyczna bryła samochodu), kolory (np. konkretny odcień fioletu używany Milkę, albo charakterystyczny róż T-Mobile).

Co nie może być znakiem towarowym?

Wiesz już, że znakiem towarowym może być np. rysunek, oznaczenie tekstowe czy sygnał dźwiękowy. Przedsiębiorcy mają zatem wiele możliwości, jeśli chcą zarejestrować znak towarowy. Rejestracja znaku towarowego nie może być jednak zastosowana w każdym przypadku. Wręcz przeciwnie, trzeba bowiem liczyć się z pewnymi ograniczeniami.

Znak towarowy nie może być zastosowany w odniesieniu m.in. do istniejących w realnym świecie elementów geograficznych (rozumie się przez to np. miasta, ale także nazwy gór, jezior czy rzek). Do kategorii, której nie można objąć ochroną poprzez nadanie jej statusu znaku towarowego, należą np. takie obiekty, które:

  • zostały zgłoszone w złej wierze, w celu obrazy osoby trzeciej, całej społeczności lub instytucji;
  • są sprzeczne z porządkiem publicznym bądź dobrymi obyczajami;
  • opierają się na elementach o tzw. wysokiej wartości symbolicznej. Rozumie się przez to symbole o istotnym znaczeniu z punktu widzenia kulturowego (np. hidżab w kraju muzułmańskim), patriotycznym (dobrym przykładem jest tu złożony z liter „P” oraz „W” znak Polski Walczącej) czy religijnym (krzyż, menora itp.);
  • zawierają symbole Rzeczypospolitej Polskiej (hymn, godło, flaga biało-czerwona), oznaczenia stosowane przez organizacje paramilitarne, siły porządkowe, jednostki wojskowe itp.;
  • wprowadzałyby w błąd co do faktycznego pochodzenia danego towaru. Przykładowo, znak towarowy dla mebli w stylu skandynawskim, które są jednak wytwarzane w Polsce, nie powinien zawierać konturów czy kolorów typowych dla Szwecji.

W takich sytuacjach rejestracja znaku towarowego nie zostanie dokonana.

Rejestracja znaku towarowego jest sposobem na to, by chronić markę przed zakusami konkurencji. Pozwala też firmie na kontrolowanie wizerunku swojej marki i walkę z podmiotami, które usiłują wykorzystać jej sukces i „podebrać” klientów.

Pieczęć kwalifikowana – wygodne rozwiązanie dla Twojej firmy

Pieczęć kwalifikowana to usługa zaufania przeznaczona dla osób prawnych. Za jej pomocą potwierdzisz, że dokument jest autentyczny i nie został naruszony. To niezawodne narzędzie w kontaktach z kontrahentami i wewnętrznych działaniach firmy. Pieczęć elektroniczną pochodząca od kwalifikowanego dostawcy zaufania kupisz na pieczeckwalifikowana.pl. Jest absolutnie niezbędna, jeśli chcesz wygodnie korzystać z KSeF.

Przeczytaj więcej w kategorii prawo gospodarcze.

Czym są prawa autorskie? Co nie jest nimi objęte?

0
prawa autorskie

Z pojęciem „prawa autorskie” spotykamy się często – szczególnie w odniesieniu do literatury, filmów czy muzyki. Co to są prawa autorskie? Co nie może zostać nimi objęte? Jaka ochrona prawna przysługuje twórcy dzieła?

Co to są prawa autorskie?

Z formalnego punktu widzenia prawa autorskie to dyscyplina prawa cywilnego, która stanowi ważne zagadnienie na gruncie prawa własności intelektualnej.

Przez prawa autorskie rozumie się ogół uprawnień przysługujących twórcy dawnego dzieła (utworu). Co do zasady, mają one za zadanie chronić go przed kradzieżą wytworzonej własności.

Aby zostać objętym ochroną w ramach praw autorskich, nie trzeba składać żadnego wniosku, w przeciwieństwie do np. rejestracji znaku towarowego. Prawa te przysługują automatycznie, każdemu twórcy utworu, niezależnie od medium, oraz tego, czy jest on profesjonalistą, czy amatorem.

Aktem prawnym, w którego świetle twórcy przysługuje ochrona, jest ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4.02.1994 roku.

Warto przy tym mieć na uwadze, że nie każdy wytwór ludzkiej kreatywności oraz wyobraźni staje się prawem autorskim. Wręcz przeciwnie – takim prawem nie zostaną uznane na przykład:

  • idee,
  • pomysły,
  • akty prawne.

Ochrona z tytułu praw autorskich nie będzie zatem przysługiwać np. wielkim filozofom czy myślicielom w odniesieniu do wyrażanych przez nich myśli (co innego, jeśli chodzi o książki, zbiory aforyzmów itp. – w stosunku do tych wytworów prawa autorskie jak najbardziej przysługują).

Potrzebujesz usług zaufania? Wykup niezawodną kwalifikowaną pieczęć elektroniczną na pieczeckwalifikowana.pl.

Co chronią prawa autorskie?

Zakres ochrony zapewnianej przez prawa autorskie jest naprawdę szeroki. Przysługują one twórcy właściwie dowolnego dzieła, w tym np. utworu muzycznego, obrazu, materiału wideo, tekstu czy rzeźby.

To, czy w danej sytuacji przysługuje ochrona z tytułu praw autorskich, nie zależy w żaden sposób od stopnia zaawansowania prac nad dziełem. Nawet jeśli utwór nie został jeszcze zakończony, jego twórcy należą się prawa autorskie.

Jeśli chodzi o to, co chronią prawa autorskie, warto pamiętać o jeszcze jednej kwestii. Prawa autorskie przysługują natychmiast od momentu rozpoczęcia jakichkolwiek prac nad danym utworem. Zupełnie inaczej wygląda to np. w sytuacji, gdy mowa jest o znaku towarowym, który trzeba zarejestrować, a sama procedura trwa od kilku do nawet kilkunastu miesięcy.

Ile trwa ochrona praw autorskich?

Ochrona praw autorskich zaczyna przysługiwać w momencie rozpoczęcia prac nad danym utworem. Wygasa natomiast po upływie 70 lat od śmierci twórcy lub wszystkich twórców, jeśli dzieło zostało stworzone przez kilka osób. 

Takie zasady stosuje się np. w przypadku utworów słowno-muzycznych, kiedy to okres 70 lat jest liczony od momentu śmierci autora tekstu lub kompozytora muzyki (w zależności od tego, który z nich umarł później).

W sytuacji, gdy twórca nie jest znany, ten 70-letni okres jest liczony od momentu pierwszego rozpowszechnienia utworu. Długości trwania tej ochrony nie da się wydłużyć lub skrócić.

Z tego powodu, np. klasyczne utwory literackie są zazwyczaj powszechnie dostępne. 

Rodzaje praw autorskich

Można powiedzieć, że tyle jest klasyfikacji praw autorskich, ilu teoretyków zajmujących się tym zagadnieniem. Warto poznać jeden z najważniejszych podziałów, w którego ramach wyróżnia się autorskie prawa majątkowe oraz osobiste prawa autorskie. Czym się one między sobą różnią?

Autorskie prawa majątkowe

W pewnym uproszczeniu majątkowe prawo autorskie oznacza, że twórca dzieła może osiągać dochody z tytułu sprzedaży lub udostępnienia swojego utworu.

Tak rozumiane majątkowe prawo autorskie jest ograniczone w czasie. Można je również przenieść – całkowicie lub częściowo – na inny podmiot. Rozumie się przez to np. sprzedaż stworzonego tekstu innemu podmiotowi; jego faktyczny twórca otrzyma za to wynagrodzenie, ale sam nie będzie miał możliwości zarabiania na utworze w przyszłości.

Osobiste prawa autorskie

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja, jeśli chodzi o osobiste prawa autorskie, które są bezpośrednio związane z osobą twórcy. Oznaczają one, że twórca może sygnować dane dzieło swoim nazwiskiem, co niekoniecznie wiąże się z otrzymywaniem wynagrodzenia. Warto przy tym wspomnieć, że osobiste prawa autorskie są niezbywalne i nieograniczone w czasie. Oznacza to, że nigdy nie można się ich zrzec lub przenieść je na inną osobę. 

Jaka jest kara za naruszenie praw autorskich?

Wśród przestępstw prowadzących do naruszenia praw autorskiego wyróżnia się:

  • pla­giat, na­ru­sze­nia praw;
  • bez­praw­ne roz­po­wszech­nia­nie;
  • utrwa­la­nie lub zwie­lo­krot­nia­nie bez zgody twórcy;
  • obrót ko­pia­mi wytworzonymi lub pozyskanymi w nielegalny sposób.

Co ciekawe, przepisy prawne nie różnicują naruszeń prawa autorskie np. pod kątem kryterium ilościowego. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy bezprawnie rozpowszechniono jedną kopię, czy też dziesiątki egzemplarzy. Za takie przestępstwo można zostać ukaranym nawet karą pozbawienia wolności (do 3 lat).

Kiedy prawa autorskie nie są naruszane?

Rzecz jasna, przepisy prawne dopuszczają korzystanie z cudzego działa. Takie rozwiązanie jako tzw. dozwolony użytek i zostało opisane w art. 23-35 ustawy z dn. 4.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

O tym, w jaki sposób można korzystać z cudzych dzieł, jasno mówi art. 34 ustawy:

Można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. Twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Czy można się zrzec praw autorskich?

Niemożliwe jest zrzeczenie się opisywanych przez nas praw osobistych, ale przeniesienie praw autorskich majątkowych – jak najbardziej. Co więcej, takie rozwiązanie jest chętnie praktykowane, ponieważ pozwala ono na osiąganie dochodów z tytułu wytworzonych przez siebie dzieł. Praktyka pokazuje, że na przeniesienie praw autorskich majątkowych decydują się na przykład:

  • copywriterzy,
  • programiści,
  • twórcy tekstów do utworów muzycznych.

Prawa autorskie mają na celu ochronę twórców różnego rodzaju dzieł przed zawłaszczeniem ich sobie przez osoby trzecie. Trzeba koniecznie o nich pamiętać, kiedy zamierzasz udostępniać lub wykorzystać cudzy utwór.

Pieczęć kwalifikowana – wygodne rozwiązanie dla Twojej firmy

Pieczęć kwalifikowana to usługa zaufania przeznaczona dla osób prawnych. Za jej pomocą potwierdzisz, że dokument jest autentyczny i nie został naruszony. To niezawodne narzędzie w kontaktach z kontrahentami i wewnętrznych działaniach firmy. Pieczęć elektroniczną pochodząca od kwalifikowanego dostawcy zaufania kupisz na pieczeckwalifikowana.pl. Jest absolutnie niezbędna, jeśli chcesz wygodnie korzystać z KSeF.

Przeczytaj więcej w kategorii prawo gospodarcze.

Na czym polega rachunek zysków i strat, czyli rachunek wyników?

0
rachunek zysków i strat

Ważnym elementem prowadzenia działalności gospodarczej jest ewidencja księgowa. Dzięki niej można nie tylko ustalić podstawę opodatkowania, ale także – co jest równie ważne – poznać kondycję finansową firmy. Jednym z ważnych źródeł informacji jest rachunek zysków i strat, określany również jako tzw. rachunek wyników. Jak się sporządza ten dokument i jakie informacje na temat spółki można dzięki temu poznać?

Czym jest rachunek zysków i strat?

Wydaje się, że już sama nazwa tego dokumentu dobrze pokazuje, czym jest rachunek zysków i strat. Dokument ten daje nam informacje na temat przychodów i kosztów w danym przedsiębiorstwie.

Kategoria finansowa Definicja z ustawy o rachunkowości Komentarz
Koszt „uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych […], które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru […]” Koszty ponoszone w związku z prowadzoną działalnością biznesową
Przychód „uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych […], które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru […]” Przychody, które są efektem ponoszonych nakładów i kosztów

Źródło: opracowanie własne, ustawa o rachunkowości.

W rachunku wyników zestawia się przychody i koszty w trzech różnych przekrojach – są one następujące:

  • działalność podstawowa – ujmuje się tu wpływy i wydatki związane z codziennym funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. Zalicza się tu np. przychody ze sprzedaży towarów, koszty wytworzenia produktów, amortyzację, wynagrodzenia, koszty usług obcych, opłaty za energię itp. Więcej na ten temat powiemy w dalszej części tekstu;
  • pozostała działalność operacyjna – wpływy i wydatki związane jedynie pośrednio z funkcjonowaniem firmy. Są to transakcje, które dotyczą danej spółki, ale nie głównego przedmiotu jej działalności. Przykładowo, zalicza się tu przychody z tytułu sprzedaży maszyn czy innych środków trwałych oraz koszty z tym związane. Gdyby jednak była to firma, która zajmuje się handlem maszynami, to wpływy i wydatki z tym związane zaliczalibyśmy do działalności podstawowej;
  • działalność finansowa – koszty i przychody związane z wypłatą oraz otrzymywaniem dywidend, różnicami kursowymi czy aktualizacją wyceny inwestycji.

Po zestawieniu wszystkich przychodów i kosztów uzyskuje się zysk brutto. Obliczona w ten sposób wartość to podstawa opodatkowania podatkiem dochodowym. Po odjęciu podatku uzyskujemy zysk netto.

Rachunek zysków i strat to najważniejszy – obok bilansu jest – element sprawozdania finansowego. Ujmuje się w nim koszty i przychody z danego okresu czasowego – zazwyczaj dwunastu miesięcy. 

Rachunek wyników nie tylko pokazuje, jaka jest wysokość podatku dochodowego i zysku. Wartości przychodów i kosztów można wykorzystać do analizy finansowej spółki (w tym szczególności poziomu rentowności).

Rachunek zysków i strat można przygotowywać na dwa różne sposoby. Różnią się one między sobą sposobem, w jaki prezentuje się działalność podstawową operacyjną. W związku z tym wyróżniamy wariant porównawczy oraz kalkulacyjny.

Rachunek zysków i strat – wariant porównawczy

W wariancie porównawczym koszty działalności podstawowej dzielimy według rodzajów. Jakie są to koszty? Podstawowy opis znajdziecie w tabeli – w księgowości są to konta zespołu 4, potocznie określane jako czwórki:

Koszt w wariancie porównawczym Krótki opis
Amortyzacja Odpisy amortyzacyjne środków trwałych
Zużycie materiałów i energii Zużycie energii elektrycznej, paliwa, opakowań itp.
Usługi obce Usługi w postaci np. zewnętrznej księgowości, transportu towarów, obsługi bankowej, wynajmu sprzętu budowlanego itp.
Podatki i opłaty, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia Takie obciążenia publicznoprawne jak np. podatki: od nieruchomości, środków transportowych czy akcyzowe. Oprócz tego kosztem podstawowym są również wydatki na szkolenia BHP, szkolenia pracownicze itp.
Wynagrodzenia Wynagrodzenia pracownicze
Pozostałe koszty rodzajowe Są to np. koszty podróży służbowych czy składki na ubezpieczenia majątkowe

Źródło: opracowanie własne

Rachunek zysków i strat – wariant kalkulacyjny

Mniej rozbudowana (ale niekoniecznie prostsza!) jest ewidencja kosztów działalności podstawowej w oparciu o wariant kalkulacyjny. Są to koszty w układzie funkcjonalnym, czyli konta zespołu 5. Wśród nich wyróżnia się:

  • koszty sprzedanych produktów – dzieli się je na bezpośrednie (zużycie materiałów, wynagrodzenia) oraz pośrednie (takie, których nie można bezpośrednio przyporządkować do jednostki produktu; mogą być to np. koszty energii czy ogrzewania budynku);
  • wartość sprzedanych towarów i materiałów;
  • koszty sprzedaży – związane np. z transportem czy ubezpieczeniem towaru;
  • koszty ogólnego zarządu (płace dla administracji, utrzymanie biura, zarządzanie przedsiębiorstwem, ochrona obiektu, konserwacja powierzchni itp.).

Kto sporządza rachunek zysków i strat?

O tym, kto sporządza rachunek zysków i strat, decyduje ustawa o rachunkowości. Zobowiązane są do tego m.in. następujące podmioty:

  • spółki handlowe, w tym m.in. spółki akcyjne oraz spółki z o.o.,
  • pozostałe podmioty, jeżeli ich przychody za poprzedni rok nie przekroczyły równowartości 2 mln euro.

Oprócz tego nic nie stoi na przeszkodzie, by księgi rachunkowe prowadziły pozostałe podmioty. W takiej sytuacji sporządzenie rachunku zysków i strat również będzie konieczne (wraz z bilansem czy rachunkiem przepływów pieniężnych).

Sposoby sporządzania rachunku zysków i strat w Polsce

Jeśli wpiszesz w wyszukiwarce internetowej takie hasła jak np. „rachunek zysków i strat wzór”, „rachunek zysków i strat wariant porównawczy Excel”, z łatwością znajdziesz arkusze kalkulacyjne do wypełnienia. Rzecz jasna, profesjonalni księgowości działają w oparciu o systemy komputerowe, które przygotowują sprawozdanie finansowe, w tym także rachunek wyników, na podstawie zapisów księgowych.

Więcej przeczytasz w kategorii Koszty.

Czym jest bilans w rachunkowości?

0
bilans

Nieodłącznym elementem prowadzenia działalności biznesowej jest sporządzanie ewidencji rachunkowej. Warto jednak pamiętać, że rachunkowość to nie tylko wystawianie faktur. Wręcz przeciwnie – zapisy na kontach służą do tego, by móc stworzyć tzw. bilans. Czym jest bilans w rachunkowości? Jakie informacje zawiera ten dokument? Bilans a sprawozdanie finansowe – jaka jest różnica?

Bilans w rachunkowości

Bilans to jeden z najważniejszych dokumentów wykorzystywanych w rachunkowości. Pokazuje on, jaka jest wysokość oraz struktura:

To, jak zbudowany jest bilans, w uproszczony sposób przedstawia poniższa tabela:

Aktywa Pasywa
Trwałe Kapitał własny
Obrotowe Kapitał obcy Zobowiązania długoterminowe
Zobowiązania krótkoterminowe
Suma aktywów = Suma pasywów

Według najbardziej ogólnego podziału bilans dzieli się na aktywa (trwałe i obrotowe) oraz aktywa (kapitał własny i obcy).

Aktywa to inaczej majątek przedsiębiorstwa. To właśnie dzięki wykorzystaniu aktywów spółka może prowadzić swoją działalność. Oczywiście, aby było to możliwe, konieczne jest finansowanie działalności gospodarczej – to właśnie dlatego w bilansie wyróżniamy również pasywa, czyli źródła finansowania działalności biznesowej.

Przejdź do dalszej części tekstu – opiszemy, co wykazuje się w bilansie, a czego nie. Wyjaśnimy również, jaka jest różnica między bilansem a sprawozdaniem finansowym.

Czy wiesz, że…?

Pieczęć kwalifikowaną w najniższej cenie znajdziesz na pieczeckwalifikowana.pl.

Co się wykazuje w bilansie?

Jak już wiesz, bilans dzieli się na aktywa i pasywa. Jeśli chodzi o te pierwsze, rozróżniamy aktywa trwałe i obrotowe. Najważniejszym kryterium jest w tym przypadku okres czasu, przez jaki przedsiębiorca planuje wykorzystywać dany składnik majątku.

Majątek wykorzystywany przez spółkę przez co najmniej dwanaście miesięcy to majątek trwały; w pozostałych przypadkach mówi się o aktywach obrotowych. Oprócz tego stosuje się również kryterium wartości – według ogólnych zasad majątek o wartości początkowej min. 10 000 zł zalicza się do środków trwałych.

Wśród aktywów wyróżnia się m.in. takie składniki majątku jak:

  • nieruchomości,
  • prawa autorskie, licencje, wartości niematerialne i prawne,
  • majątek rzeczowy, w tym np. maszyny, samochody itp.,
  • należności handlowe od odbiorców,
  • instrumenty finansowe,
  • gotówka, środki na rachunku bankowym,
  • materiały, towary (wyroby) gotowe,

czyli – w pewnym uproszczeniu – wszystko to, co na wykorzystuje się do rozwoju działalności.

Pasywa nie są tak różnorodne jak aktywa. Generalnie, najważniejszą rolę wśród nich odgrywają:

  • zobowiązania, które spółka musi uregulować wobec dostawców, banków, firm leasingowych, organów podatkowych, ZUS itp.,
  • kapitał własny, wśród nich m.in. zysk wypracowany przez firmę w poprzednich okresach oraz udziały wniesione przez właścicieli spółki.

Co nie wchodzi do bilansu?

Jeśli w przedsiębiorstwie prowadzi się księgi rachunkowe (jest tak np. w spółce z o.o.), właściwie każda operacja gospodarcza jest ujmowana na kontach. Nie oznacza to jednak, że absolutnie wszystkie zapisy z wszystkich tych kont znajdą się ostatecznie w bilansie. Wręcz przeciwnie – w rachunkowości jest coś takiego jak ewidencja pozabilansowa. Ujmuje się w niej np. takie operacje jak:

  • zobowiązania warunkowe – są to takie zobowiązania, które powstaną w przyszłości TYLKO WTEDY, gdy zaistnieją określone okoliczności (na razie jednak nie powstały). Przykładowo, mogą być to kary finansowe na wypadek, gdyby spółka przegrała sprawę sądową. Zasada ta działa również w drugą stronę. Jeśli przedsiębiorstwo ma w swoich księgach należności umorzone, ale jeszcze nieprzedawnione, a także należności przewidziane w umowach przedwstępnych, wykazuje się ich wartość na koncie „należności warunkowe”;
  • środki trwałe w likwidacji – takie składniki majątku, które już postawiono w stan likwidacji, ale jeszcze nie zostały zniszczone, rozmontowane itp. Zapis ten ma zatem charakter przejściowy;
  • zapasy obce – rozumie się przez to takie wyroby gotowe (towary handlowe) czy opakowania, które nie są (już) własnością przedsiębiorstwa. Może tak się zdarzyć np. w sytuacji, gdy nabywca nie odebrał towarów z siedziby sprzedawcy.

Operacje te nie mają wpływu na wartość majątku przedsiębiorstwa, ponieważ nie zmniejszają/zwiększają sumy bilansowej.

Jak zrobić bilans? Krok po kroku

W naszym krótkim tekście nie pokażemy Ci dokładnie, jak zrobić bilans. Jest to zadanie, ponieważ wymaga wieloletniego doświadczenia oraz dobrej znajomości przepisów prawnych. Generalnie jednak  przygotowanie bilansu obejmuje takie etapy jak:

  • zamknięcie kont na dany dzień (zazwyczaj jest to dzień zakończenia rocznego okresu sprawozdawczego, czyli 31 grudnia),
  • uzgodnienie sald,
  • wycena aktywów znajdujących się w majątku spółki.

Podczas przygotowywania bilansu należy pamiętać o tym, że suma bilansowa musi być taka sama w przypadku aktywów oraz pasywów. 

Czy bilans to to samo, co sprawozdanie finansowe?

Czasem pojęcia „bilans” oraz „sprawozdanie finansowe” stosuje się zamiennie. Tymczasem, terminy te odnoszą się do innych elementów rachunkowości. Sprawozdanie to najważniejszy dokument pokazujący, jaka jest kondycja finansowa danego przedsiębiorstwa. Jego zakres jest jednak szerszy w porównaniu z pokazującym stan majątku firmowego bilansem – oprócz tego dokumentu sprawozdanie obejmuje również:

  • rachunek zysków i strat (czasem określany również jako tzw. rachunek wyników) – dokument ten, jak sama nazwa wskazuje, przedstawia, jak w danym okresie kształtują się wpływy i wydatki przedsiębiorstwa;
  • rachunek przepływów pieniężnych (ang. cash flow) – pokazuje on, jak wygląda przepływ gotówki w spółce. Przepływy te dzieli się na: operacyjne (związane stricte z działalnością firmy, w tym np. wypłata wynagrodzeń), finansowe (odsetki itp.) oraz inwestycyjne (np. zakup maszyn budowlanych czy nieruchomości);
  • pozostałe, tzn. zestawienie zmian w kapitale własnym oraz informacja dodatkowa.

Pieczęć kwalifikowana – wygodne rozwiązanie dla Twojej firmy

Pieczęć kwalifikowana to usługa zaufania przeznaczona dla osób prawnych. Za jej pomocą potwierdzisz, że dokument jest autentyczny i nie został naruszony. To niezawodne narzędzie w kontaktach z kontrahentami i wewnętrznych działaniach firmy. Pieczęć elektroniczną pochodząca od kwalifikowanego dostawcy zaufania kupisz na pieczeckwalifikowana.pl. Jest absolutnie niezbędna, jeśli chcesz wygodnie korzystać z KSeF.

Więcej na temat rachunkowości i wymaganych przez nią dokumentów przeczytasz w kategorii Biuro rachunkowe.

Kolejne podwyżki składek ZUS w drugiej połowie 2023 roku i w 2024 roku

0
podwyżki składek zus

Rekordowe podwyżki składek ZUS czekają przedsiębiorców w 2024 roku. Jednak niektórzy przedsiębiorcy zapłacą więcej już od lipca 2023 roku. Sprawdzamy, co musisz wiedzieć o składkach na ubezpieczenia społeczne w najbliższym roku. 

Podwyżki składek ZUS – jak obliczyć składki ZUS w 2023 roku?

Składki opłaca się od zadeklarowanej kwoty, która nie może być niższa od 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Minimalna podstawa, od której liczona jest składka w 2023 roku, wynosi 4161 zł. Przedsiębiorca może zadeklarować wyższą podstawę, aby w przyszłości otrzymać wyższe świadczenia, np. emerytalne.

W 2023 roku minimalna składka na ubezpieczenie społeczne wynosi w sumie 1418,48 zł (1316,54 zł bez dobrowolnej składki chorobowej) plus minimum 314,10 zł składki zdrowotnej).

Podwyżki składek ZUS – ubezpieczenie zdrowotne

Przyjrzyjmy się ubezpieczeniu zdrowotnemu. U osób rozliczających się z podatku na zasadach ogólnych składka zdrowotna stanowi 9 proc. dochodu z działalności gospodarczej, a dla rozliczających się w formie podatku liniowego 4,9 proc. dochodu. 

Jeżeli dochód będzie niższy niż minimalne wynagrodzenie, to wysokość składki stanowi 9 proc. minimalnego wynagrodzenia (314,10 zł). Dla przedsiębiorców na ryczałcie miesięczna składka zdrowotna to 9 proc. zryczałtowanej podstawy, w zależności od przychodu (376,16 zł, 626,93 zł, 1128,48 zł). Przedsiębiorcy mają też obowiązek rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

Osoba, która dopiero zaczyna działalność gospodarczą, ma prawo do Ulgi na start – przez 6 miesięcy płaci tylko składkę zdrowotną. Po tym okresie przysługuje mu przez 24 miesiące obniżona składka od preferencyjnej podstawy, nie niższej niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia.

Podatnicy, którzy prowadzili w poprzednim roku kalendarzowym działalność przez przynajmniej 60 dni, a ich przychód nie przekroczył 120 tys. zł, mogą też skorzystać z Małego ZUS Plus (przez 36 miesięcy w ciągu kolejnych 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności). Podstawa wymiaru składek nie może być niższa niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia i wyższa niż 60 proc. prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego.

Jak widać, system składkowy nie należy do przejrzystych. Warto skorzystać z kalkulatora do obliczania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przygotowanego przez ZUS.

Podwyżki składek ZUS – czy w 2023 roku wzrósł ZUS? 

Płaca minimalna sięgnęła w styczniu 2023 roku 3490 zł i automatycznie wzrosła wysokość stawek ZUS.

Jednak podwyżka ZUS w 2023 roku nie obejmie wszystkich przedsiębiorców. Dotyczy tylko płacących preferencyjne składki przez 24 miesiące. Dla takich osób obniżona podstawa nie może być niższa niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia.

Płaca minimalna urosła i dlatego od stycznia do czerwca 2023 r. młodzi przedsiębiorcy płacą 331,26 zł od podstawy 1047 zł. 

Jednak to nie koniec zmian.

Podwyżki składek ZUS – podwyżki składek ZUS w 2023 roku

Kolejny wzrost płacy minimalnej zaplanowano od lipca 2023 roku, tym razem do 3600 zł. To oznacza, że osoby płacące preferencyjne składki przeleją do ZUS-u 341,72 zł (lipiec – grudzień 2023 r.).

Przypomnijmy, że w przypadku pozostałych przedsiębiorców ZUS jest ustalany na podstawie 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Ich też czekają podwyżki – w 2024 roku.

Różnice w składkach standardowych i preferencyjnych w 2023 roku zebraliśmy w poniższej tabeli:

preferencyjne składki (podstawa 30 proc. minimalnego wynagrodzenia brutto) – do 30 czerwca 2023 preferencyjne składki (podstawa 30 proc. minimalnego wynagrodzenia brutto) – od 1 lipca 2023 składki standardowe (60 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto)
składka emerytalna

19,52 proc.

204,37 zł 210,82 zł 812,23 zł
Składka rentowa 8 proc. 83,76 zł 86,40 zł 332,88 zł
Składka (dobrowolna) chorobowa

2,45 proc.

25,65 zł 26,46 zł 101,94 zł
Składka wypadkowa 1,67 proc. (dla przedsiębiorcy, który nie zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego więcej niż 9 osób) 17,48 zł 18,04 zł 69,49 zł
Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy 2,45 proc. 0 0 101,94 zł
suma 331,26 zł 341,72 zł 1418,48 zł

 

Dobra wiadomość? Podwyżka minimalnego wynagrodzenia nie przełoży się na podwyżkę minimalnej składki zdrowotnej. Składka zdrowotna przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych lub liniowo obowiązuje na cały rok składkowy, czyli od 1 lutego 2023 r. do 31 stycznia 2024 r. 

Podwyżki składek ZUS w 2024 roku

Przedsiębiorcy zapłacą w 2024 roku wyższy ZUS – o 175,70 zł miesięcznie. Ma to związek z planowanym podwyższeniem prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. 

Według rządu przeciętne wynagrodzenie wyniesie w przyszłym roku 7794 zł. To znaczy, że składki ubezpieczenia społecznego sięgną 1594,19 zł (przypomnijmy, że w 2023 roku to 1418,48 zł). Do tych składek należy doliczyć ubezpieczenie zdrowotne.

Podwyżek muszą się spodziewać również przedsiębiorcy na Małym ZUS. I to dużych – o ok. 20 proc. Dlaczego? Ze względu na wzrost wynagrodzenia minimalnego.

Oto jak rosła i będzie rosła składka w ramach Małego ZUS (miesięcznie):

  • do lipca 2023 roku – 331,26 zł, 
  • od lipca – 341,72 zł,
  • od stycznia do lipca 2024 roku – 402,78 zł,
  • od lipca do grudnia 2024 – 408,17 zł.

Podwyżki obejmą również składkę zdrowotną. Jej minimalny poziom wzrośnie w styczniu 2024 roku do 381,78 zł. To o 67,78 zł więcej niż teraz.

Rękojmia a gwarancja – najważniejsze różnice. Poznaj prawa konsumenta

0
rękojmia a gwarancja

Co jest korzystniejsze – gwarancja czy rękojmia? Czym się różnią te drogi reklamacji? Na czym polegają nowości w przepisach chroniących konsumentów? Sprawdzamy jak reklamować wadliwe towary. Przeczytaj nasz artykuł i przekonaj się sam.

Reklamacja z tytułu rękojmi a gwarancji – podstawa prawna

Prawa konsumenta dotyczące reklamacji zmieniły się 1 stycznia 2023 roku (Ustawa z dnia 4 listopada 2022 r. o zmianie Ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe, Dz.U.2022.2337).

Teraz zasady korzystania z rękojmi i gwarancji zależą od daty zakupu towaru lub usługi. Konsumenci, którzy dokonali zakupu przed 1 stycznia, składają reklamację według starych zasad, po tej dacie, według nowych regulacji.

Potrzebujesz usług zaufania? Wykup niezawodną kwalifikowaną pieczęć elektroniczną na pieczeckwalifikowana.pl.

Czym jest rękojmia?

Rękojmia to jedne z dwóch sposobów – obok gwarancji – który można zastosować, składając reklamację towaru kupionego przed 1 stycznia 2023 roku. Art. 555 Kodeksu cywilnego stanowi, że sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę (rękojmia).

W przypadku rękojmi konsument składa reklamację do sprzedawcy. To on odpowiada za wady towaru, czyli niezgodność produktu z umową. Reklamując w ten sposób towar, wskazuje się ujawnioną wadę fizyczną lub wadę prawną zakupionego przedmiotu.

Na podstawie rękojmi można złożyć reklamację w ciągu 2 lat lub 5 lat w przypadku nieruchomości.

Jak skorzystać z rękojmi?

Najlepiej zrobić to na piśmie, wskazując wady towaru i przedstawiając swoje żądania.

W ramach rękojmi można żądać od sprzedawcy:

  • wymiany towaru na nowy,
  • naprawy towaru,
  • obniżenia ceny,
  • odstąpienia od umowy i zwrotu pieniędzy w przypadku istotnej wady towaru.

Sprzedawca ma 14 dni na odpowiedź na reklamację. Brak odpowiedzi w terminie oznacza, że uznał reklamację.

W ramach rękojmi sprzedawca może naprawić/wymienić towar, jeżeli wymiana/naprawa byłaby niemożliwa lub zbyt kosztowna. Nie może natomiast odmówić obniżenia ceny lub prawa do odstąpienia od umowy, jeżeli jest to kolejna reklamacja dotycząca tego samego towaru.

Rękojmia – nowe zasady. Niezgodność towaru z umowąJeżeli kupiliśmy towar po 1 stycznia, to reklamację z tytułu rękojmi zastąpiła reklamacji z tytułu niezgodności towaru z umową. Co to oznacza?

Kupujący może z tytułu niezgodności towaru z umową wysuwać roszczenia:

  • naprawy towaru,
  • wymiany towaru.

Jeżeli wada jest istotna – konsument nie może korzystać z towaru zgodnie z przeznaczeniem i celem – możliwe jest:

  • obniżenie ceny,
  • odstąpienie od umowy i zwrot pieniędzy.

Sprzedawca nadal ma 14 dni na ustosunkowanie się do reklamacji. Może ją uznać lub odmówić doprowadzenia towaru do zgodności z umową jeżeli naprawa/wymiana są niemożliwe, lub nadmiernie kosztowne. W takiej sytuacji powinien zaproponować inne rozwiązanie.

Warto pamiętać, że to przedsiębiorca ponosi koszty odbioru towaru, naprawy, wymiany oraz opłat za przesyłkę.

Czym jest gwarancja?

Gwarancja to dobrowolne oświadczenie sprzedawcy, producenta, dystrybutora, importera dotyczące jakości towaru (art. 577 Kodeksu cywilnego).

Gwarancja wskazuje, jakie są obowiązki gwaranta i co może zrobić kupujący, jeżeli nabyty produkt nie ma właściwości określonych w oświadczeniu gwarancyjnym. Zazwyczaj będzie to zwrot pieniędzy, wymiana lub naprawa rzeczy, lub zapewnienie innej usługi. Kupujący otrzymuje dokument gwarancyjny wraz z zakupionym przedmiotem.

W gwarancji powinny znaleźć się następujące informacje:

  • nazwa i adres gwaranta,
  • opis procedury, której uprawniony ma przestrzegać, aby móc skorzystać z gwarancji,
  • wskazanie rzeczy, których dotyczy gwarancja,
  • warunki gwarancji w tym czas jej trwania.

Po zmianie przepisów 1 stycznia 2023 roku (rękojmię zastąpiła niezgodność towaru z umową) kupujący nadal może korzystać z gwarancji.

Główne różnice między rękojmią a gwarancją

Sprawdźmy, na czym polega różnica między gwarancją a rękojmią. To dwie drogi dochodzenia swoich praw, jeżeli zakupiony towar jest niezgodny z umową.Cechy rękojmi i gwarancji oraz wynikające z nich różnice zebraliśmy w poniższej tabelce.

rękojmia/reklamacja z tytułu niezgodności towaru z umową gwarancja
formuła reklamacji obowiązkowa dobrowolna
kto jest odpowiedzialny za rozpatrzenie sprzedawca gwarant (sprzedawca, producent, dystrybutor, importer) 
możliwość odmowy przyjęcia reklamacji nie tak
czego może żądać konsument naprawy, wymiany lub zwrotu całości/części pieniędzy (obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy)* usunięcia wady fizycznej rzeczy lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad
termin na złożenie reklamacji rękojmia – 2 lata lub 5 lat w przypadku nieruchomości

niezgodność towaru z umową – 6 lat

termin gwarancji może być określony oświadczeniu gwarancyjnym

2 lata jeśli nie został określony

termin realizacji reklamacji odpowiedź w terminie 14 dni od otrzymania reklamacji, naprawa „w rozsądnym czasie” określony w oświadczeniu gwarancyjnym, a gdy go nie określono – niezwłocznie (nie później niż w terminie 14 dni)
koszty konsument nie ponosi żadnych kosztów związanych z reklamacją towaru niezgodnego z umową konsument dostarcza wadliwy towar na koszt gwaranta
umocowanie prawne art. 43d i 43e ustawy o prawach konsumenta art. 577-581 Kodeksu cywilnego

 

* szczegóły różnią się w zależności od tego czy reklamacja odbywa się w formie rękojmi (towary kupione przed 1 stycznia 2023 r.) lub z tytuł niezgodności towaru z umową (zakup po 1 stycznia 2023 r.) – różnice opisujemy wyżej

Rękojmia a gwarancja – które wybrać?

Kiedy rękojmia, a kiedy gwarancja? Wszystko zależy od oceny konkretnej sytuacji i treści gwarancji.

Z zasady reklamacja z tytułu niezgodności towaru z umową jest korzystniejsza dla kupującego, bo jest uregulowana w ustawie o prawach konsumenta. W przypadku gwarancji zasady ustala sam gwarant.

Warto pamiętać, że konsument może skorzystać z tytułu rękojmi i gwarancji jakości niezależnie. Jeżeli np. sprzedawca nie uznał wniosku o gwarancję, to kupujący może zareklamować towar z tytułu rękojmi lub niezgodności towaru z umową.

To nie wszystko. Nabywca może żądać uwzględnienia reklamacji nawet po tym, gdy towar został wymieniony lub naprawiony w ramach wcześniejszej gwarancji.

Gwarancja przydaje się po upływie terminu odpowiedzialności sprzedawcy wynikającej z przepisów o niezgodności towaru z umową.

Gwarancja a rękojmia – podsumowanie

Gwarancja i rękojmia to alternatywne możliwości postępowania w przypadku zakupienia wadliwego produktu. Podczas gdy gwarancja to zapewnienie producenta, rękojmia jest instytucją ustawową. Reklamacja z tytułu gwarancji odbywa się na zasadach ustalonych przez samego gwaranta. Natomiast odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi wynika z przepisów Kodeksu cywilnego oraz Ustawy o prawach konsumenta. 

Pieczęć kwalifikowana – wygodne rozwiązanie dla Twojej firmy

Pieczęć kwalifikowana to usługa zaufania przeznaczona dla osób prawnych. Za jej pomocą potwierdzisz, że dokument jest autentyczny i nie został naruszony. To niezawodne narzędzie w kontaktach z kontrahentami i wewnętrznych działaniach firmy. Pieczęć elektroniczną pochodząca od kwalifikowanego dostawcy zaufania kupisz na pieczeckwalifikowana.pl. Jest absolutnie niezbędna, jeśli chcesz wygodnie korzystać z KSeF.

Przeczytaj więcej w kategorii prawo gospodarcze.

Praca zdalna z zagranicy a PIT i ZUS. Jak rozliczać pracę zdalną wykonywaną za granicą? Nowe regulacje Umowy Ramowej

0
praca zdalna z zagranicy

Praca zdalna wykonywana poza granicami Polski może być dla wielu osób kuszącym pomysłem. Jednak pracodawca i pracownik muszą bardzo dobrze przemyśleć czy praca zdalna z zagranicy nie stworzy dla nich dodatkowych obowiązków podatkowo-składkowych.

Przepisy o pracy zdalnej weszły w życie 7 kwietnia 2023 roku. Zgodnie ze znowelizowanym Kodeksem pracy (art. 67), praca zdalna polega na wykonywaniu pracy całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i uzgodnionym z pracodawcą. Czy możliwa jest zatem praca zdalna z zagranicy? Na jakich warunkach? Co mówią na ten temat nowe przepisy?

Praca zdalna z zagranicy – kiedy jest możliwa?

Prawo pracy nie zakazuje zdalnego wykonywania obowiązków służbowych pracownikom przebywającym poza granicami Polski w 2023 r. Praca zdalna z zagranicy jest możliwa po spełnieniu dwóch podstawowych warunków:

  • pracownik wskazuje miejsce, w którym będzie wykonywał pracę,
  • uzgodni to z pracodawcą, czyli otrzyma jego zgodę.

Szczegóły należy uzgodnić przy zawieraniu umowy o pracę lub w trakcie zatrudnienia, z inicjatywy pracodawcy lub na wniosek pracownika i w oparciu o regulamin zakładu pracy.

Pracodawca musi zapewnić pracownikowi warunki do wykonywania pracy zdalnej – także z innego kraju. Są to m.in. materiały i narzędzia, instalację, serwis i konserwację sprzętu oraz pokryć koszty energii elektrycznej, a także usług telekomunikacyjnych niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej. Pracownikowi przysługuje ryczałt lub ekwiwalent pieniężny za użycie własnych urządzeń w miejscu wykonywania pracy. 

Osoba, która chce wykonywać swoje obowiązki zdalnie, deklaruje, że ma zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Pracodawca ma prawo skontrolować czy „zdalny” pracownik rzeczywiście przestrzega zasad BHP.

Praca zdalna z zagranicy – jak długo można ją wykonywać?

Przepisy nie regulują, jak długo można pracować zdalnie, przebywając za granicą Polski. To kwestia umowy pomiędzy pracownikiem i pracodawcą.

Co w sytuacji, kiedy jedna ze stron chce zakończyć pracę zdalną za granicą? Konieczne jest złożenie wniosku o zaprzestanie wykonywania obowiązków poza siedzibą firmy i przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy. Takie przywrócenie nie może trwać dłużej niż 30 dni od dnia otrzymania wniosku. 

Jeżeli brak będzie porozumienia, to przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy następuje w dniu następującym po upływie 30 dni od dnia otrzymania wniosku.

Co ważne, zaprzestanie wykonywania pracy zdalnej na wspomnianych wyżej zasadach, nie może uzasadniać wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę.

Praca zdalna z zagranicy – czy można ją wykonywać na podstawie umowy o pracę?

Pracownik zatrudniony na etacie może wykonywać swoje obowiązki zdalnie, podczas pobytu za granicą. Jednak musi o tym poinformować pracodawcę. To nie wszystko. Zatrudniający musi wydać na to zgodę, a odpowiedni zapis powinien znaleźć się w umowie o pracę.

Warto pamiętać, że praca zdalna może być wykonywana na polecenie pracodawcy tylko:

  • w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu,
  • w okresie, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej – jeżeli pracownik ma warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej.

Praca zdalna z zagranicy – PIT

Uwaga! Od lipca obowiązują nowe przepisy dotyczące ustalania tego, w którym państwie powinien się rozliczać pracownik. Przeczytasz więcej o tym w akapicie: Wykonywanie pracy zdalnej za granicą a prawo Unii Europejskiej. W najbliższych miesiącach będzie się klarować, jak przepisy te wprowadzane są w życie.

Osoba pracująca zdalnie z zagranicy może stanąć przed koniecznością rozliczania się z fiskusem danego kraju.

Jeżeli pracownik posiada na danym terytorium centrum interesów osobistych/ gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) i/lub przebywa na danym terytorium dłużej niż 183 dni w roku podatkowym, to posiada rezydencję podatkową w tym kraju. Co to znaczy? Będzie musiał płacić podatek dochodowy w kraju, w którym wykonuje pracę i ma rezydencję podatkową. Szczegóły zależą od przepisów obowiązujących w danych państwie oraz ew. umów międzynarodowych.

Z konsekwencjami podatkowymi musi się też liczyć pracodawca, jeżeli zostanie zobowiązany do rozliczenia części dochodów w państwie, w którym pracuje zdalnie jego pracownik.

Na obowiązki podatkowo-składkowe nie będzie miał natomiast wpływu krótki wyjazd i praca zdalna np. podczas zagranicznych wakacji.

Praca zdalna z zagranicy – ZUS

Uwaga! Od lipca obowiązują nowe przepisy dotyczące ustalania tego, w którym państwie powinien się rozliczać pracownik. Przeczytasz więcej o tym w akapicie: Wykonywanie pracy zdalnej za granicą a prawo Unii Europejskiej. W najbliższych miesiącach będzie się klarować, jak przepisy te wprowadzane są w życie.

Praca za granicą wiąże się opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne na rzecz tylko jednego państwa, na terenie, którego wykonywana jest praca. Taka zasada obowiązuje w Unii Europejskiej.

Pracodawca ma obowiązek zgłosić „zdalnego” pracownika do ubezpieczenia społecznego w danym kraju oraz do opłacenia składek. Można tego uniknąć po uzyskaniu z ZUS w Polsce zaświadczenia A1. Potwierdza ono, któremu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego podlega dana osoba. Pracownik z takim dokumentem będzie mógł płacić składki w Polsce.

Jeżeli praca wykonywana jest z terytorium spoza UE, należy zapoznać się z lokalnymi przepisami, które dotyczą opłacania ubezpieczeń społecznych i składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Praca zdalna z zagranicy – a prawo Unii Europejskiej

W lipcu 2023 weszły w życie przepisy Umowy Ramowej, która od tego momentu reguluje rozliczenia podatkowe i ubezpieczenia społeczne pracowników pracujących za granicą. Według jej postanowień, pracownik będzie obejmowany przepisami tego kraju, w którym spędził powyżej 50% swojego czasu pracy. 

Praca zdalna z zagranicy – podsumowanie

Praca zdalna z zagranicy jest możliwa, jednak obwarowana wieloma warunkami i wymaga głębokiego przemyślenia. Pracodawca i pracownik powinni zorientować się, czy będą mieli nowe lub dodatkowe obowiązki dotyczące np. podatków i ubezpieczenia społecznego. Należy też bezwzględnie przestrzegać przepisów prawa pracy obowiązujących w państwie, z którego wykonywana jest praca zdalna.

Przeczytaj więcej w kategorii prawo pracy.

Kredyt hipoteczny 2% – wszystko, co trzeba wiedzieć przed startem programu

0
kredyt hipoteczny 2

Jak zdobyć rządową dopłatę do kredytu mieszkaniowego? Przedstawiamy zasady programu „Bezpieczny kredyt 2%”, który jest przeznaczony dla osób poniżej 45 roku życia, które nie mają i nie miały własnego mieszkania lub domu jednorodzinnego.

Kredyt hipoteczny 2% – kiedy rusza?

Ustawę o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe, prezydent Andrzej Duda podpisał 6 czerwca. Ustawa wprowadza w życie program Pierwsze Mieszkanie, którego bardzo ważnym elementem jest „Bezpieczny kredyt 2%”. Rządowy program wejdzie w życie 3 lipca 2023 roku. Od tego dnia banki będą mogły oferować kredyty z dopłatą.

Również od 3 lipca startuje drugi filar Pierwszego Mieszkania, czyli program Konto Mieszkaniowe przeznaczony dla osób, które planują zakup mieszkania lub chcą oszczędzać pieniądze na lokum dla dziecka.

Kredyt hipoteczny 2% – warunki

Wzięcie bezpiecznego kredytu hipotecznego 2% oznacza mniejsze raty i dopłaty przez 10 lat. Osoba uczestnicząca w programie bierze kredyt mieszkaniowy w banku, a państwo pokrywa część miesięcznej raty (dopłaty będą pochodziły z utworzonego przez BGK Rządowego Funduszu Mieszkaniowego). 

Dzięki dopłacie kredytobiorca zapłaci ratę, jakby oprocentowanie jego kredytu wynosiło 2%. Do tego należy doliczyć marżę i ewentualną prowizję banku. Marża może wynieść szacunkowo ok. 2 proc. 

Podczas udziału w programie raty kredytu będą malejące, a po upływie 10 lat będą spłacane w ratach równych.

Co z wkładem własnym? Ten może sięgnąć maksymalnie 200 tys. zł. Brak natomiast dolnej granicy – zamiast pieniędzy wystarczy gwarancja wkładu własnego.

W programie „Bezpieczny kredyt 2%” nie ma górnej granicy ceny kupowanego mieszkania lub domu. Ustawodawca ustalił natomiast maksymalną kwotę kredytu:

  • 500 tys. zł dla singli,
  • 600 tys. zł dla biorących kredyt, którzy prowadzą gospodarstwo wspólnie z żoną lub mężem, ewentualnie w skład gospodarstwa domowego wchodzi przynajmniej jedno dziecko. 

Kredyt hipoteczny 2% – ile wyniesie rata?

Ile wyniesie rata kredytu hipotecznego 2% najłatwiej pokazać na przykładzie. 

Andrzej i Justyna, rodzice 8-letniej Weroniki, chcą wziąć kredyt na mieszkanie kosztujące 350 000 zł. Mają wkład własny – 80 000 zł, czyli kwota kredytu wynosi 270 000 zł. Kredyt chcą wziąć na 30 lat.

Bez udziału w programie „Bezpieczny kredyt 2%” pierwsza rata wyniesie ok. 2 489 zł. Z rządową dopłatą rata wyniesie:

  • ok. 1 374 zł przez 10 lat (2% + marża),
  • ok. 1 475 zł przez pozostałe 20 lat (6,90% + marża).

W sumie dla kredytobiorcy uczestniczącego w programie odsetki wyniosą ok. 182 590 zł (o ok. 131 304 zł mniej niż w przypadku klasycznego kredytu). 

Przy obliczeniach uwzględniliśmy średnie oprocentowanie dla kredytów hipotecznych, równe raty i stałe oprocentowanie oraz marżę równą 0,1 wartości średniego oprocentowania kredytów ze stałą stopą.

Kredyt hipoteczny 2% – komu przysługuje?

„Bezpieczny kredyt 2 proc.” przysługuje osobom, które mają odpowiednią zdolność kredytową oraz:

  • nie ukończyły 45 lat – w przypadku współkredytobiorców ten warunek dotyczy młodszej osoby;
  • nie mają i nie miały mieszkania, domu ani spółdzielczego prawa do mieszkania lub domu jednorodzinnego – kredyt z rządową dopłatą przeznaczony jest na pierwsze mieszkanie lub dom. 

Warto przypomnieć, że osoby wchodzące w skład gospodarstwa domowego to samodzielna i pełnoletnia osoba, małżonkowie lub rodzice co najmniej jednego wspólnego dziecka (także singiel z dzieckiem) oraz dzieci pozostające pod władzą rodzicielską lub opieką prawną.

Kredyt hipoteczny 2% otrzymają też osoby, które otrzymały prawo własności nie więcej niż jednego lokalu mieszkalnego/domu w drodze dziedziczenia lub darowizny. Te nieruchomości musiały być jednak zbyte przed ukończeniem 18 roku życia. 

Drugi wyjątek: posiadanie prawa własności lokalu mieszkalnego lub domu w maksymalnie 50 proc. udziale i nabyte poprzez dziedziczenie, jeśli kredytobiorcy nie zamieszkiwali tej nieruchomości od co najmniej roku.

Kredyt hipoteczny 2% – podsumowanie

Rozważając udział w programie, warto pamiętać, że poza niższym oprocentowaniem, kredyty z dopłatą nie będą odbiegały od oferty rynkowej. Przed decyzją o wzięciu kredytu hipotecznego 2% należy dokładnie przejrzeć propozycje różnych banków.

Co jeszcze brać pod uwagę? Po upłynięciu 10 lat z rządowymi dopłatami, raty kredytu wzrosną. O ile, to zależy m.in. od wysokości stóp procentowych oraz okresu, na który został wzięty kredyt hipoteczny 2%. 

Ustawodawca przewidział „tarczę” dla osób, które będą miały kłopot ze spłatą kredytu mieszkaniowego po zakończeniu rządowych dopłat. Kredytobiorcy będzie przysługiwało wydłużenie okresu spłaty o maksymalnie 5 lat jeżeli raty nadmiernie obciążą jego budżet domowy.

Dowiedz się więcej i zadbaj o finanse firmy.

Jak wystawić i rozliczyć duplikat faktury?

0
duplikat faktury

Faktura dokumentująca transakcję może zginąć lub ulec zniszczeniu. Sposobem na zachowanie porządku w księgach rachunkowych jest wystawienie dokumentu, jakim jest duplikat faktury. Przy  jego sporządzaniu należy przestrzegać ścisłych zasad, które zebraliśmy w tym artykule.

Czym jest duplikat faktury?


Duplikat faktury to kopia pierwotnej faktury VAT, która odtwarza informacje na temat zawartej transakcji handlowej. Dane umieszczone w duplikacie muszą być zgodne z tymi na oryginalnej fakturze.

Kiedy wystawiany jest duplikat faktury? Taki dokument księgowy sporządzany jest przez wystawcę po zaginięciu lub zniszczeniu oryginalnej faktury. Utworzenie kopii jest ważne, bo faktury dokumentują sprzedaż towarów i wykonanie usług, są podstawą do odliczenia podatku VAT, a ich okazanie wymagane jest podczas kontroli skarbowej.

Warto wiedzieć, że wkrótce wystawianie i rozliczanie duplikatów faktury nie będzie już potrzebne. Powodem jest wprowadzenie Krajowego Systemu e-Faktur, czyli faktur ustrukturyzowanych. Teraz – od stycznia 2022 roku – są one dobrowolne, natomiast najprawdopodobniej od połowy 2025 roku staną się obowiązkowe. Każda e-faktura będzie przechowywana w KSeF przez 10 lat bez konieczności wystawiania duplikatów.

Czy wiesz, że…

Mała Księgowość to program księgowy świetny zarówno dla biur rachunkowych, obsługujących małe i średnie firmy, jak i osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą?

Jak wystawić duplikat faktury?

Wystawianie duplikatów faktur reguluje art. 106l ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 Nr 54 poz. 535).

Trzeba pamiętać, że do wystawienia duplikatu potrzebny jest oryginał dokumentu księgowego, który ma jedna ze stron transakcji. Na duplikacie faktury powinna znaleźć się data jej wystawienia (to odróżnia ją od oryginału), można też dodać wyraz „duplikat”.

Większość firm korzysta z programów księgowych do wystawiania faktur, które umożliwiają szybkie generowanie duplikatów. Możliwe jest też ręczne sporządzenie duplikatu.

PRZECZYTAJ TEŻ:

  1. Co zrobić, gdy zostanie zniszczony lub zagubiony oryginał faktury?
  2. Dane do faktury VAT. Jakie informacje powinna zawierać poprawnie wystawiona faktura?
  3. Na czym polega obliczanie VAT? Najważniejsze informacje
  4. Co grozi za wystawienie faktury po terminie? Co wiąże się z niewystawieniem faktury za usługę?
  5. Odnaleziona faktura kosztowa. Jak zaksięgować odnalezioną fakturę?

Kto może wystawić duplikat?

Duplikat faktury wystawia nabywca lub podatnik (ew. upoważniona przez niego osoba). Robi to na wniosek nabywcy/podatnika i uwzględnia dane zawarte w fakturze, którą posiada lub zgodnie z danymi zawartymi w fakturze posiadanej przez drugą stronę.

Dokument ten mogą również wystawić administracyjne organy egzekucyjne i komornicy sądowi.

O wystawienie duplikatu faktury można się zwrócić w formie pisemnej lub ustnej. 

Jak zaksięgować duplikat faktury?

Duplikat faktury trzeba wpisać do ksiąg rachunkowych. W przypadku księgowania kluczowy jest stan faktyczny – czy faktura dotarła do nabywcy i kto ją utracił:

  • to nabywca zgubił fakturę – brak konsekwencji księgowych, bo faktura została już wcześniej zaksięgowana, nabywca powinien umieścić duplikat w swoich księgach rachunkowych;
  • to sprzedawca (wystawca) utracił fakturę – należy sporządzić notę wyjaśniającą, nie ma potrzeby wystawienia duplikatu dokumentu;
  • faktura nie dotarła do nabywcy – zaksięgowanie duplikatu faktury jest obowiązkiem nabywcy, postępuje on jak w przypadku otrzymania oryginalnego dokumentu.

Jak odliczyć VAT od duplikatu?

Duplikat faktury ma moc prawną równą fakturze oryginalnej i dokumentuje w ten sam sposób tę samą transakcję. Z tego względu stanowi podstawę do odliczenia podatku naliczonego. 

Jeżeli podatnik chce odliczyć podatek z duplikatu faktury, to należy sprawdzić, czy zniszczona/zagubiona faktura dotarła do nabywcy. W zależności od tego, jaka sytuacja zaistniała, należy różnie obchodzić się z duplikatem. 

Oryginalna faktura dotarła do podatnika, który odliczył od niej VAT

Duplikat faktury potwierdza nabycie towaru lub usługi w ewidencji zakupu VAT. Należy go przechowywać przez przynajmniej 5 lat.

Pierwotna faktura dotarła do nabywcy, tej jej nie zaksięgował i nie odliczył VAT-u

Duplikat faktury należy zaksięgować w miesiącu wpływu oryginalnej faktury lub w trzech/dwóch kolejnych okresach rozliczeniowych (w zależności czy nabywca rozlicza się w okresach miesięcznych, czy kwartalnych). Jeżeli kopia faktury dotrze po tych okresach rozliczeniowych, to nabywca musi skorygować deklarację VAT za miesiąc wystawienia pierwotnego dokumentu.

Pierwotna faktura nie dotarła do nabywcy

Odliczenie VAT będzie możliwe dopiero po otrzymaniu duplikatu faktury (w miesiącu jej otrzymania, w trzech kolejnych następnych miesiącach lub dwóch kolejnych kwartałach).

Jak wystawić duplikat faktury w Małej Księgowości?

Aby wystawić duplikat faktury w Małej Księgowości:

  1. W menu otwórz 'Sprzedaż’ > 'Zestawienia’ > 'Zestawienie faktur’.
  2. Wybierz interesującą Cię fakturę.
  3. Kliknij 'Podgląd’ i przejdź do ustawień.
  4. Wybierz opcję 'Drukuj’ > 'Drukuj duplikat’.
  5. Program wygeneruje fakturę z oznaczeniem 'DUPLIKAT NA PRAWACH ORYGINAŁU’, którą możesz następnie wydrukować lub wygenerować w postaci pdf.

Dyrektywa work-life balance weszła w życie w kwietniu 2023 roku. Co wprowadziła?

0
dyrektywa work life balance

W kwietniu 2023 r. została wprowadzona dyrektywa work-life balance. Jakie zmiany oznacza ona dla polskiego rynku pracy? Przeczytaj nasz artykuł i poznaj najważniejsze nowości w prawie, które wprowadziła nowelizacja Kodeksu Pracy.

Kiedy weszła w życie dyrektywa work-life balance?

Jeśli chodzi o kodeks pracy, to najważniejsze w 2023 roku zmiany wynikają z wdrożenia europejskich dyrektyw:

  • dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20.6.2019 r.,
  • dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r.

Implementacja przepisów unijnych została poprzedzona konsultacjami społecznymi. W marcu nowelizację kodeksu pracy opublikowano w Dzienniku Ustaw. Zmiany weszły w życie 26 kwietnia 2023 roku.

Co wprowadza dyrektywa work-life balance?

W przeciwieństwie do poprzednich, również wprowadzonych w 2023 roku, rozwiązań (dotyczyły one pracy zdalnej oraz uprawnień pracodawców w zakresie badania trzeźwości zatrudnionej kadry), zmiany w ramach dyrektywy work-life balance są bardziej kompleksowe. Odnoszą się one m.in. do:

  • urlop ojcowski, rodzicielski i opiekuńczy,
  • ograniczenie prawa pracodawców do zakazu konkurencji dla pracowników,
  • elastyczna organizacja czasu pracy.

Urlop ojcowski, rodzicielski i opiekuńczy

Jedną z najważniejszych zmian, które wprowadziła dyrektywa work-life balance, jest wydłużenie czasu trwania urlopu rodzicielskiego. Dotychczas pracującemu rodzicowi przysługiwały 32 (za urodzenie jednego dziecka) lub 34 (ciąża mnoga) tygodnie. Obecnie sytuacja pod tym względem przedstawia się lepiej dla zatrudnionych, którzy mogą liczyć odpowiednio na 41 oraz 43 tygodnie.

Każdy z rodziców ma również zagwarantowane 9 tygodni urlopu, których nie przenosi się na drugiego rodzica.

Jeśli chodzi o unijną dyrektywę work-life balance, nie bez znaczenia jest również urlop opiekuńczy. Wprawdzie bezpłatny, przysługuje on jednak w wymiarze pięciu dni rocznie. Urlop opiekuńczy umożliwia zajęcie się chorym rodzicem, dzieckiem, małżonkiem  lub innej osobie, która pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, jeśli wymaga ona wsparcia ze względów medycznych.

Pewne zmiany objęły również urlop ojcowski. W myśl dotychczasowych reguł pracujący ojciec musiał wykorzystać przysługujący mu urlop w czasie dwunastu miesięcy od urodzenia dziecka. Rozporządzenia dyrektywy work-life balance są korzystniejsze dla pracownika, który może dysponować swoim urlopem przez dwadzieścia cztery miesiące.

Zakaz zakazu konkurencji

Nowelizacja przewiduje również wpisanie do przepisów prawa pracy wyraźnego zakazu zabraniania pracownikowi, co do zasady, jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą. Funkcjonować będzie także zakaz poddawania pracownika niekorzystnemu traktowaniu z tego tytułu.

Elastyczna organizacja czasu pracy dla rodziców i opiekunów

Dzięki dyrektywie work-life balance pracownicy mają do wyboru następujące tryby czasu pracy:

  • praca zdalna,
  • system przerywanego czasu pracy,
  • system skróconego tygodnia pracy,
  • system pracy weekendowej,
  • ruchomy czas pracy,
  • indywidualny rozkład czasu pracy,
  • obniżenie wymiaru czasu pracy.
Pracownik powinien złożyć stosowny wniosek o elastyczną organizację czasu pracy na co najmniej 21 dni przed planowaną zmianą, a pracodawca ma 7 dni na wyrażenie zgody lub odmowę. Powinien on przy tym uwzględnić zarówno potrzeby pracownika, jak i możliwości firmy (zmiana czasu pracy nie powinna zaburzać funkcjonowania firmy).

Pozostałe zmiany dyrektywy work-life balance

Ciekawym rozwiązaniem z punktu widzenia zatrudnionych jest możliwość złożenia prośby o zmianę rodzaju zawartej umowy. Dyrektywa work-life balance wprowadza taką możliwość dla pracowników, którzy są zatrudnieni u danego pracodawcy przez co najmniej sześć miesięcy. Taki wniosek można wystosować raz na rok (kalendarzowy), np. po to, by uzyskać umowę na czas nieokreślony.

Życie jest nieprzewidywalne, na pracowniku etatowym ciążą liczne obowiązki wynikające z zatrudnienia. Jednym z nich jest dyspozycyjność w określonych godzinach. Nagłe, niespodziewane zdarzenia mogą to utrudnić lub nawet uniemożliwić. 

W takiej sytuacji z pomocą przychodzi dyrektywa work-life balance. Wprowadza prawo do zwolnienia w związku z wystąpieniem tzw. siły wyższej, czyli zdarzenia niezależnego od pracownika. Osoba zatrudniona ma w takiej sytuacji prawo do zwolnienia w wymiarze do dwóch dni lub szesnastu godzin rocznie.

Na czym polega koncepcja work-life balance?

Koncepcja work-life balance to podejście, które liczy sobie już kilka dekad, ale dużą popularnością zaczęło cieszyć się na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. W tłumaczeniu na język polski oznacza ono „balans między życiem prywatnym i pracą” i wydaje się, że dobrze odzwierciedla to sens pojęcia. Work-life balance oznacza równowagę obu tych płaszczyzn życia, dzięki czemu można uniknąć pracoholizmu/przepracowania.

Jak widać, zmiany wprowadzone w ramach europejskiej dyrektywy work-life balance oznaczają przede wszystkim dodatkowe dni wolne dla pracowników. Nowe regulacje nie sprowadzają się jednak wyłącznie do tego. 

Wręcz przeciwnie – dobrym przykładem jest nałożone na pracodawców ograniczenie stosowania zakazu konkurencji dla pracowników, dzięki czemu ci ostatni mogą zwiększyć swoje dochody poprzez pracę w różnych miejscach. Rzecz jasna, takie rozwiązanie nie zwalnia pracownika z obowiązku wykonywania zadań służbowych z należytą starannością.

Czy wprowadzenie w 2023 roku dyrektywy work-life balance oznacza koniec problemu z przepracowaniem? Niekoniecznie – zapewne w najbliższych latach Polacy wciąż będą jednym z bardziej przepracowanym narodem w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej. Z drugiej jednak strony powinniśmy traktować zmiany jako elementy większego, długoletniego procesu.

 

Work-life balance jest czasem postrzegane jako podejście altruistyczne, ale nie wolno zapominać o jego znaczeniu z punktu widzenia efektywności – jak wiadomo, przemęczony pracownik to nieefektywny pracownik. Tym samym, dbanie o równowagę między jego życiem prywatnym oraz pracą powinno leżeć również w interesie pracodawcy.

Przeczytaj więcej w kategorii prawo pracy.